Beraberlik
Beraberlikler satrancın büyük bir parçasıdır. Sizi kayıp bir pozisyondan kurtarmaktan bir turnuvada birinciliği garantilemeye kadar, her oyuncunun beraberliklerin nasıl gerçekleştiğini anlaması gerekir. İşte satrançta beraberlikler hakkında bilmeniz gereken her şey:
Satrançta Beraberlik Nedir?
Satrançta beraberlik, hiçbir oyuncun kazanmadığı veya kaybetmediği zaman gerçekleşir; oyun berabere biter. İki oyuncudan herhangi biri beraberlik isteyebilir ve oyun berabere olduktan sonra her oyuncu yarım puan kazanır.
Beraberlikler yüksek puanlı oyuncular arasında daha yaygındır, ancak hala başlangıç veya orta seviye bir oyuncu olsanız bile, kimsenin sizi şaşırtmaması için tüm beraberlik kurallarını bilmelisiniz.
Beraberlik Çeşitleri
FIDE kurallarına göre, bir oyunun berabere bitebileceği beş farklı senaryo vardır. Çoğu durumda, bir oyuncunun beraberlik önermesi veya iddia etmesi gerekir, ancak bazı özel durumlarda, bir hakem oyunu sonlandırmaya ve beraberlik iddia etmeye karar verebilir.
Pat
Pat ile beraberlik, hamle yapması gereken oyuncunun mümkün hamlesi olmadığında ve şahına şah çekilmediği pozisyonda gerçekleşir (aksi takdirde, bu bir mat olurdu!). Pat olması için, konumu üreten hamle legal olmalıdır.
İşte bir pat pozisyonunun örneği:
Bazen büyükustalar, pat kuralından yararlanarak kaybetmekten kaçınmak için yaratıcı yollar bulurlar. Bunun bir örneğini aşağıdaki diyagramda görebilirsiniz! Aşağıdaki oyunda, efsanevi GM Garry Kasparov, Siyah olarak oynarken pat kuralından yararlanarak GM Anatoly Karpov'a karşı berabere kalmanın bir yolunu buldu.
Ölü Pozisyon
Ölü pozisyon, hiçbir oyuncunun rakibin şahını legal olarak mat edememesi durumunda oluşur. Oyun bu duruma ulaşırsa ve pozisyonu oluşturan hamle legal ise, oyun berabere biter.
Ölü pozisyonun şu örneğine bir bakalım:
Ölü pozisyonların en yaygın örneklerinden biri, her iki oyuncunun da rakibini mat etmesi için yeterli materyale sahip olmamasıdır. Bu tür beraberlik, oyunculardan birinin zamanı tükendiğinde bile, diğer oyuncunun mat etmek için yeterli materyale sahip olmaması koşuluyla gerçekleşebilir.
İşte yetersiz materyal nedeniyle beraberliğe yol açan taş kombinasyonları:
- Şah vs. şah
- Şah ve fil vs. şah
- Şah ve at vs. şah
- Şah ve fil vs. rakibin filiyle aynı renkte olan fil ve şah
Gördüğünüz gibi, bu kural oyuncuların ulaşabileceği mat türü için oldukça cömerttir. Tipik olarak, sadece bir şah ve bir fil varsa rakibinizi mat edemezsiniz. Ancak rakibinizin tahtada başka taşları varsa ve hata yaparsa, şahı tuzağa düşürülebilir ve mat edilebilir, bunu aşağıdaki pozisyonda görebilirsiniz:
Bu kural GM Magnus Carlsen'in 2019 Dünya Blitz şampiyonasında bir galibiyet ve şampiyonluk kazanmasını sağladı. Bazı insanlar Carlsen'in kendini savunacak sadece bir taşı olduğu için oyunun berabere bitmesi gerektiğini savunuyor. Ancak GM Alireza Firouzja berbat oynasaydı, aşağıdaki örnekte gösterildiği gibi Carlsen tarafından yine de mat edilebilirdi:
Karşılıklı Anlaşma
Herhangi bir nedenle, her iki oyuncu da berabere kalmayı kabul ederse, oyun hemen sona erer ve her ikisi de yarım puan kazanır. Bu tür bir beraberliğin gerçekleşmesi için, oyunculardan biri beraberlik teklif etmeli ve diğer oyuncu bunu kabul etmelidir. Diğer oyuncu teklifi reddederse veya oynamaya devam ederse, oyun berabere kalmaz.
Carlsen ve GM Fabiano Caruana'nın 2018'deki Dünya Satranç Şampiyonası'nın son standart zaman kontrol turu için oynadıkları bu oyunda, ikisi de berabere kaldı. Bu beraberlik, maçı eşitlik bozmalara götürdü ve birçok kişi Carlsen'in saatinde daha fazla zaman varken iyi kazanma şansları olduğunu düşündüğü için tartışmaya yol açtı.
Üç Hamle Tekrarı
Bir oyuncu, aynı oyunda en az üç kez bir pozisyona ulaşıldığında (veya ulaşılmak üzere olduğunda) beraberlik isteyebilir. Bu tekrarlama yalnızca aynı boyut ve renkteki tüm taşlar daha önce olduğu gibi aynı kareleri işgal ettiğinde ve tüm olası hamleler de aynı olduğunda mümkündür. Sonuç olarak, daha önceden mevcut olan geçerken alma seçeneği artık mevcut değilse, bu pozisyon bir tekrar olarak kabul edilmez.
Üç hamle tekrarı gerçekleştiğinde, oyunun hemen bitmesi gerekmez. Oyun, yalnızca hamleyi yapan oyuncu beraberlik isterse berabere biter.
Üç hamle tekrarı genellikle bir oyuncunun kaybettiği sırada oyununu kurtarmak için sürekli şah çekmesi durumunda gerçekleşir.
50 Hamle Kuralı
Her iki oyuncu da hiçbir taşı ele geçirmeden veya hiçbir piyonu hareket ettirmeden 50 ardışık hamle yaparsa, sıra kendisine geldiğinde herhangi bir oyuncu beraberlik isteyebilir. Bu kural, hiçbir oyuncu ilerleme kaydedemediğinde oyunların çok fazla uzamasını önlemek için vardır.
Bu tür beraberliklerden iyi bir şekilde faydalanmak için temel mat etme kalıplarını öğrenmeniz gerekir. Rakibinizin tek kalmış şahını mat etmek için yeterli sayıda taşa sahip olmak ancak bunu yapamamak kadar kötü bir şey yoktur.
Sonuç
Bir satranç oyunu birçok şekilde berabere bitebilir. Satrançta gelişmek istiyorsanız, kaybettiğinizde kuralları nasıl kullanacağınızı ve kazandığınızda bunların aleyhinize kullanılmasını nasıl önleyeceğinizi bilin. Dersler sayfasına gidin ve kaybedilen bir pozisyonu nasıl kurtaracağınızı öğrenin.
Video Dersi İzleyin
Makaleler okumak yeni şeyler öğrenmenin harika bir yoludur, ancak bir video dersi izlemek sizi bir adım öteye götürebilir! Aşağıda satrançtaki beraberlik türlerinden biriyle ilgili bir video dersi bulacaksınız.
