Johannes Zukertort

Johannes Zukertort Alman ve Leh bir satranç ustasıydı. 1870'ler ve 1880'lerde dünyanın en iyi oyuncularından birisi olarak kabul ediliyordu ve birçok usta oyuncuyu maçlarda yendi. Zukertort'un en büyük başarısı tarihi 1883 Londa Turnuvasını aralarında Wilhelm Steinitz'in de bulunduğu dünyanın en iyi oyuncuları arasında kazandı. Bu turnuvadan sonra, Zukertort pek çokları tarafından dünyanın en güçlü satranççısı olarak kabul ediliyordu.

• Stili
• Erken Satranç Kariyeri
• Dünya Klası Oyunculuk Dönemi
• İlk Resmî Dünya Satranç Şampiyonluğu Maçı
• Legacy

Stili

Zukertort'un stili 1860'lardan 1880'lere kadar neredeyse her oyuncunun sahip olduğu stilin özelliklerini gösteriyordu - agresif ve taktik. Daha çok Paul Morphy'e benzer şekilde Zukertort da karmaşık hücumlar yapma ve gösterişli fedalar yapma konusunda mahirdi. Zukertort, (açık açılışları tercih eden) pek çok çağdaşına göre o dönem çok yaygın olmayan kapalı veya yarı kapalı (yani 1.c4 ve 1.Af3 gibi) açılışları oynamaya daha eğilimliydi. Zukertort, bu nefis hücum partisinde vezirini ve kalesini çok hızlı feda ederek Siyah şahı e5'te mat ediyor!

Erken Satranç Kariyeri

Zukertort satrancı görece geç bir yaş olan 19'unda öğrendi. Hemen başarı elde etmedi; ama Adolf Anderssen (o dönemde dünyanın en iyi oyuncularından birisiydi) ile arkadaş oldu. Zukertort birkaç yıl Anderssen ile çalıştı ve ciddi gelişim gösterdi. 1866'da Anderssen'i bir maçta yendi. O dönemde oynanan aşağıdaki oyunda, Zukertort önce bir at sonra da bir vezir feda ederek yalnızca 12 hamlede mat etti! Dünya çapında bir oyuncunun 12 hamlede mat olduğunu en son ne zaman gördünüz?

1868De Anderssen Zukertort'a karşı rövanş maçını aldı ve bu da üçüncü ve son maçlarının oynanmasına ortam hazırladı. 1871'de Zukertort, Anderssen'i ikna edici 5-2 skorla yendi. Bu zafer Zukertort için pek çok kapıyı açtı, çünkü artık dünya klası bir oyuncu kabul edimeye başladı. 1872'de Zukertort,  Wilhelm Steinitz ile ilk kez bir maçta karşılaştı.

Dünya Klası Oyunculuk Dönemi

Bu noktada, Steinitz dünyanın en iyi oyuncusu kabul ediliyor ve maçlarda da hiç yenilmemişti. Steinitz, bu maçta Zukertort'u net 9-3'lük bir skorla yendi. Zukertort, Steinitz'e uğradığı bu yenilgiyi çabuk atlattı ve 1872 Londra Turnuvasında üçüncü oldu. Aşağıda 1872'de oynanan oyunda Zukertort at avansıyla Count de Kostaki Epoureano ile karşılaşıyor. At geri olması dahi Zukertort'u fedalarla dolu bu unutulmaz saldırıyı yapmaktan alıkoymuyor!

Zukertort turnuva başarılarını 1870'lerin sonlarında sürdürdü. 1877'de Köln Turnuvasını kazanırken, Leipzig'de ikinci oldu. 1878'de Szymon Winawer ile (dünya çapında Leh usta) birlikte Paris Turnuvasında birinciliği paylaştı. 1881'de Berlin Turnuvasını ikinci sırada tamamladı. Aynı yıl, Zukertort İngiliz usta ve bir başka dünya klası isim, Joseph Blackburne ile bir maç yaptı. Zukertort bu maçı 8,5-4,5 gibi ikna edici bir skorla kazandı.

1883'te Zukertort Londra Turnuvasını kazanarak kariyerinin en büyük başarısını elde etti. Bu turnuvada üç tur kala birinciliği garantilediğinde inanılmaz bir skoru vardı: 22/23! Üç tur kala, zaten turnuvayı kazanmayı garantilemişti (ve son üç turu kaybetti). Yine de turnuvayı 22/26 skorla Steinitz, Blackburne, Mikhail Chigorin, Winawer, Henry Bird ve başka usta isimlerin önünde kazandı. Zukertort'un 1883 Londra Turnuvasındaki oyunlarından örnek olabilecek aşağıdaki partide, Chigorin'e karşı (o dönemin dünya çapında Rus ustası) inanılmaz bir hücuma başladı ve şahını g1'den c4'e kadar kovalayıp rakibini teslim olmaya mecbur etti!

İlk Resmî Dünya Satranç Şampiyonluğu Maçı

Zukertort'un 1883 Londra Turnuvası zaferi dünyaya onun ve Steinitz'in dünyanın en güçlü iki satranççısı olduğunu net bir şekilde gösterdi. Birkaç yıl süren görüşmeler sonucunda Steinitz ve Zukertort, 1886'da ilk resmî dünya satranç şampiyonluğu maçını oynamak üzerine anlaştılar. Bu turnuva New York, St. Louis ve New Orleans'de oynanacaktı. İlk 10 galibiyeti alan oyuncu Dünya Şampiyonu unvanı ile ödüllendirilecekti. 

Zukertort maça bomba gibi başladı ve New York'taki ilk beş oyunun dördünü kazandı. Bugünlerde bir maçta elde edilen 4-1'li üstünlük her şeyin bittiği anlamına gelebilirdi—ancak ilk resmî dünya satranç şampiyonluğu maçında durum böyle değildi! New York'tan sonra turnuva sonraki dört oyuna ev sahipliği yapacak St.Louis'e geçti. Steinitz burada üç oyun kazandı ve maçı 4-4 eşitliğe getirdi (bir oyun da berabere bitti). Sonraki 11 oyun, New Orleans'te oynandı ve Steinitz bir ivme yakaladı. Zukertort son 11 oyunun altısını kaybetti ve nihayetinde maçı da  12.5-7.5 kaybetti.  

Aşağıda Zukertort'un taktik yetkinliğini kanıtlayan ilk resmî dünya şampiyonluğu galibiyeti olan ikinci oyun yer almaktadır. Zukertort bir şah kanadı atağı ile başlıyor ve sonrasında bir d-geçeri elde ediyor. Steinitz, şaha yönelik tehditlerle ve geçer piyonla aynı anda baş edemiyor ve terk etmek zorunda kalıyor.

Mirası

1886 Dünya Şampiyonluğu Maçından sonra Zukertort turnuvalarda oynamaya devam etti; ancak oyunu bozulan sağlığının da etkisiyle kötüleşmeye başladı. 1888'de 45 yaşında kalp krizinden hayatını kaybetti. Zukertort her zaman ilk resmî dünya şampiyonluğu maçına katılan oyunculardan birisi olarak hatırlanacaktır; ama ayrıca parlak kombinezonları ve fantastik hücum becerileriyle hatırlanacaktır. Seçilmiş oyunlarında göreceğiniz fedaları bile tek başına dikkat çekici ve öğretici niteliktedir.

Zukertort'ın oyunları halen kitaplarda, videolarda ve yazılarda incelenmektedir. 130 yıldan uzun süre önce aramızdan ayrılmış olsa da fanatik taktisyenlerden oluşan ve onu taparcasına seven bir hayran kitlesi vardır. Bir satranç efsanesi olup Dünya Şampiyonluğu için mücadele eden az sayıda seçkin bir satranççı grubu içinde yer almasıyla hep hatırlanacaktır.