GM Hou Yifan

Henüz 20'li yaşlarının ortasında olmasına rağmen Hou Yifan, tarihin en güçlü ikinci kadın satranç oyuncusu olarak kabul edilir (Judit Polgar'ın ardından). En büyük başarıları arasında Hou'nun etkinliğe katılmayı reddetmeden önce kazandığı dört Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası yer alır. Aynı zamanda bir satranç dahisidir. İlk kadınlar dünya şampiyonluğunu 16 yaşında elde etti; tarihin en genç kadın büyükustası olduktan üç yıl sonra.

Hou'nun en iyi aktif kadın satranç oyuncusu olduğuna şüphe yok. Asıl gizem, satrançta bundan sonra nereye gideceği. Ne yazık ki, Oxford Üniversitesi'nde Rhodes bursiyeri olarak yüksek lisans derecesi aldıktan sonra Temmuz 2020'de Shenzhen Üniversitesi'nde tam zamanlı çalışmaya başladığında turnuva oyunundan büyük ölçüde uzaklaştı.

2021 ve 2023 yıllarında Chess.com'da Kadınlar Hızlı Satranç Şampiyonası'nı kazandı ve her iki seferde de finalde GM Harika Dronavalli'yi yendi.

• Erken Satranç Kariyeri (1997 - 2007)
• Tarihteki En Genç Kadın Büyükusta (2008 - 2009)
• Dört Kez (Tarihteki En Genç) Kadınlar Dünya Şampiyonu (2010 - 2016)
• Biel Satranç Festivali'ni Kazanan İlk Kadın Oyuncu (2017 - 2020)
• Şimdi ve Gelecek

Erken Satranç Kariyeri (1997 - 2007)

Hou üç yaşındayken satranç oynamayı öğrendi. Beş yaşına geldiğinde oyunu düzenli olarak oynamaya başladı ve IM Tong Yuanming'den koçluk almaya başladı.

Hou'nun inanılmaz satranç yeteneğini göstermesi uzun sürmedi. 2003'te, dokuz yaşındayken, Kızlar U10 Dünya Gençlik Satranç Şampiyonası'nı kazandı. Bir yıl sonra, Ulusal Satranç Merkezi'nde okumak için Pekin'e taşındı ve Açık U10 Dünya Şampiyonası'nda üçüncü oldu.

2005 yılında 11 yaşındayken Hou, 6/9 puanla Çin Kadınlar Bölge turnuvasını kazanarak Dünya Kadınlar Satranç Şampiyonası'na (ertesi yıl düzenlenecek) katılmaya hak kazandı. Aynı yıl Dünya Takım Satranç Şampiyonası'nda oynayan en genç kişi oldu.

Hou, Mart 2006'da Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda çığır açan bir performans sergiledi. 12 yaşındaki sporcu 64 oyuncu arasında 56. sırada yer aldı (2269 puan), ancak ilk turda IM Nadezhda Kosintseva'yı (2480 puan) ve ardından ikinci turda iki kez Avrupa Kadınlar Şampiyonası şampiyonu (2000 ve daha sonra 2015'te) WGM Natalia Zhukova'yı (2432 puan) yendi. Hou üçüncü turda elendi ve 2504 performans puanıyla bitirdi. Yılın ilerleyen zamanlarında Satranç Olimpiyatları'ndaki ilk maçında etkileyici bir performans puanı olan 2596 puanla bronz madalya kazandı. O yıl ayrıca Dünya Gençler Satranç Şampiyonası'nın kızlar bölümünde ikinci oldu.

Hou 2007'de Dünya Satranç Takımlar Şampiyonası'nın ilk kadınlar bölümünde yarıştı. İkinci masada 7,5/9 puan aldı ve Çin için hem bireysel altın hem de takım altın madalyası kazandı (Hou, 2009 ve 2011'deki sonraki iki yarışmada Çin'i altına taşıdı). Sonraki ay Çin Kadınlar Satranç Şampiyonası'nı kazandı ve bunu başaran en genç (13 yaşında) oldu. Hou, yedi galibiyet ve dört beraberlikle yenilgisiz kaldı ve 2585'lik bir performans derecesi elde etti.

Tarihteki En Genç Kadın Büyükusta (2008 - 2009)

Hou için 2008'deki en önemli olay, üst üste ikinci kez Çin Kadınlar Şampiyonası'nı kazanmasıydı. Bir kez daha yedi galibiyet ve dört beraberlikle yenilgisiz bitirdi. Bu sefer 2599'luk bir performans derecesi kazandı. Aylar sonra üçüncü ve son GM normunu kazanarak tarihe geçti.

14 yıl, altı ay ve 16 günlükken prestijli büyükusta ünvanını kazanarak Hou, bu ayrıcalığı alan tarihteki en genç kadın oldu (ve hala öyle). Ayrıca genel olarak en genç büyükustalardan biri oldu—aslında, Şubat 2020'de yayınlandığı sırada, en genç satranç büyükustaları listesinde 23. sıradaydı.

Hou, GM ünvanını kazandığı sıralarda ikinci Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda yarıştı. 64 oyuncu arasında üçüncü sırada yer aldı ve yarı finallerde tarihin en genç ikinci kadın GM'i olan Humpy Koneru da dahil olmak üzere beş rakibini yenerek hayal kırıklığına uğratmadı. Ancak Hou finalde Alexandra Kosteniuk'a yenildi.

Kasım ayının sonlarında Hou Çin adına Satranç Olimpiyatları'nda tekrar oynadı. Takımı etkinlikte derece alamasa da, birinci tahtadaki performansıyla bireysel olarak üçüncü oldu.

Hou 2009'da Asya Satranç Şampiyonası'nda ilk 10'a girdi ve bu da onu 2009 Satranç Dünya Kupası'na katılmaya hak kazandırdı (ilk turda GM Arkadij Naiditsch'e yenildi). Ağustos'ta Jubilee Açık'ta "en iyi kadın ödülünü" kazandı ve 6,5/9 puanla 17. sırayı paylaştı.

Dört Kez (Tarihteki En Genç) Kadınlar Dünya Şampiyonu (2010 - 2016)

Hou, Kasım 2010'da gerçekleşen 16. Asya Oyunları'nda bireysel ve takım altınını (Çinli kadınlar) kazandı. 8.5/9 puanı ona 2798'lik dikkate değer bir performans puanı kazandırdı. O turnuva ne kadar dikkat çekici olsa da, bir sonraki ay yaptığı şey daha da etkileyiciydi.

Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda üçüncü sırada yer alan 16 yaşındaki Hou, Çinli WGM Ruan Lufei'ye karşı finallere ulaşmak için beş ardışık iki oyunluk maç kazandı -bunlar arasında 11 numara Kateryna Lagno ve 2 numara Humpy Koneru'ya karşı 1,5-0,5 galibiyetler de var. Klasik oyunları 2-2 bitirdikten sonra Hou, hızlı eşitlik bozma oyunlarını 3-1 (genel olarak 5-3) kazanarak şampiyon oldu. Hou, 16 yaşındayken tarihin en genç kadın dünya satranç şampiyonu oldu. Hala tarihin en genç kadın dünya şampiyonu.

Hou kadınlar dünya şampiyonluklarını kazanmayı bitirmemişti. Ertesi yıl Koneru ile 10 oyunluk bir maçta karşılaştı ve üç galibiyet ve beş beraberlik aldıktan sonra kazandı. Bu, 17 yaşındaki harika çocuk için iki dünya şampiyonluğu anlamına geliyordu.

Ancak 2012'de şampiyonun hiçbir ayrıcalığı yoktu; format 64 oyunculu bir eleme turnuvasıydı ve Hou ikinci turda kaybetti. 2013'te işler normale döndü. Yine 10 oyunluk bir maçtı ve Hou, FIDE Kadınlar Grand Prix 2011-2012'yi kazandığı için, savunan şampiyon Anna Ushenina'ya karşı maça katılmaya hak kazandı. Hou, Ushenina'yı dört galibiyet ve üç beraberlikle yenerek dünya şampiyonluğu maçını kazandı.

2015'teki bir sonraki şampiyonluk maçı eleme turnuvasına döndü ve etkinliğe katılamayan Hou, ünvanı varsayılan olarak kaybetti. 10 maçlık maç formatına geri dönen 2016 Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'na katıldı. FIDE Kadınlar Grand Prix 2013-2014'ü kazanarak maça katılmaya hak kazandıktan sonra Hou, üç galibiyet ve altı beraberlikle savunan şampiyon Mariya Muzychuk'u yendi.

Bu Hou'ya dört dünya şampiyonluğu kazandırdı. Hangisinin daha muhteşem olduğunu belirlemek zor. 2010 eleme turnuvasının 64 oyunculu sahasının 16 yaşındaki bir oyuncu tarafından kazanılması mı? Yoksa 2011, 2013 ve 2016'daki bir sonraki üç dünya şampiyonası maçının hepsinin erken ve tek bir yenilgi olmadan kazanılması mı? Durum ne olursa olsun, 2016 Hou'nun Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'ndaki son katılımıydı. Zaferinden birkaç ay sonra, formata itirazları gerekçe göstererek döngüden çekildi; öncelikle eleme turnuvaları ve maçlar arasındaki sürekli değişimleri sevmiyordu.

Hou'nun Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası'nda başardıkları, kariyerinin bu dönemi için yankı uyandıran önemli anlardır, ancak diğer performanslar da not edilmelidir. 2011'de, Çinli kadınları Kadınlar Dünya Satranç Takım Şampiyonası'nda altına taşımak için birinci tahtada 5/7 puan aldı. Ertesi yıl, 2012 Cebelitarık Masters'ta Nigel Short'a karşı birincilik playoff'unu kaybetti. Hou, o turnuvada en az 2700 reytingli dört oyuncuyu yendi: Zoltan Almasi (2717), Le Quang Liem (2714), Alexei Shirov (2710) ve Judit Polgar (2710) - Polgar'ın 22 yıl sonra bir kadına karşı ilk yenilgisiydi. Hou, üç yıl sonra aynı turnuvada Polgar'ın bir başka serisine son verdi. Hou, 2015 Cebelitarık Satranç Festivali'nde üçüncülüğü paylaştı ve reytingi Polgar'ın en yüksek reytingini geçti. Bu, Polgar'ın 26 yıllık en iyi kadın oyuncu ünvanına son verdi.

Biel Satranç Festivali'ni Kazanan İlk Kadın Oyuncu (2017 - 2020)

Hou, 2017'de Tradewise Cebelitarık Satranç Festivali ve Grenke Klasik'te iki kayda değer oyun sergiledi. Ocak ayındaki ilk turnuvada, IM Borya Ider'e karşı kazandığı galibiyette olağanüstü bir konumsal vezir fedası yaptı. Nisan ayında Grenke Satranç Klasik'te o zamanki dünya üç numarası Fabiano Caruana'yı yendi.

Ancak, Hou için 2017'deki ve muhtemelen satranç kariyerinin bu son dönemindeki en önemli olay, Biel'deki tarihi zaferidir. Biel Satranç Festivali'nin 50.'sinde, turnuvayı kazanan ilk kadın oldu. Bunu 6,5/9 puan ve 2810'luk bir performans derecesiyle başardı.

Hou bundan sonra birkaç turnuvada daha oynadı. Ancak, Eylül 2018'de başlayan Oxford'daki çalışmaları nedeniyle turnuva satrancında çok aktif olmadı. Döngüye yeniden katılıp Kadınlar Dünya Satranç Şampiyonası için tekrar yarışacağı konusunda biraz umut vardı. Bunun nedeni, 2019'da FIDE'nin bir şampiyonluk maçı ile bir eleme turnuvası arasında dönüşümlü olarak oynanmasına son verdiğini duyurmasıydı; bu yüzden Hou 2016'da döngüden çekilmeyi seçti.

Ne yazık ki, program 2019 Kadınlar Adaylar Turnuvası'na katılmasına izin vermedi. Hou, Chess.com'a "Tarih çakışmaları nedeniyle katılamıyorum çünkü oyun dönemi burada Oxford'da yaz dönemi ve bir satranç turnuvası oynamak için izin almak çok zor, ancak pazarlık etmek için çok uğraştım," dedi. "Bunun dışında, oyun tarihlerini değiştirme olasılığını görüşmek için FIDE ile önceden birkaç kez iletişim kurdum. Ne yazık ki FIDE'ye göre bu mümkün değil."

Şimdi ve Gelecek

Hou, Şubat 2020'de yayınlandığı sırada hala üst düzey satranç etkinliklerinde aktif değildi. Hou, 2019'un sonlarında Chess.com ile yaptığı bir röportajda, eğitiminin yanı sıra satranç için fazla zamanının olmadığını ifade etti. Ve satrancın hayatındaki en önemli öncelik olmadığını yeniden doğruladı.

Hou, satranca yaklaşımını açıklarken, "Benim için satranç çoğunlukla bir tutku," dedi. "Benim için asla bir kariyer değil. Satrancı seviyorum; yeni şeyler denemeyi ve keşfetmeyi seviyorum ve ne kadar derine inerseniz, bilmediğiniz daha fazla şey olduğunu fark ediyorsunuz. Oynamaktan gerçekten hoşlanıyorum ama bir tutku olduğu için; bazen turnuvalarda her zaman en pratik kararları alamıyorum."

Hou, 10 Temmuz 2020'de Shenzhen Üniversitesi'nde tam zamanlı bir pozisyon olan en genç profesör olarak özgeçmişine prestijli bir ünvan daha ekledi.

Hou'nun satrancı kısa vadeli (akademi çalışması) ve uzun vadeli (satrançtan farklı bir kariyer) öncelikleri ve hedefleriyle nasıl dengeleyeceği tam olarak belirsiz. Satrancı büyük ölçüde terk edecek mi yoksa diğer tutkularının yanı sıra buna zaman ayıracak mı? Yoksa fikrini değiştirip kendini satranca yeniden adayabilir mi? Hala 20'li yaşlarının ortasında ve tarihin en iyi ikinci kadın satranç oyuncusu olan Hou'nun satranç için hala çok fazla potansiyeli var. Satranç dünyasının bunu deneyimleyip deneyimleyemeyeceğini zaman gösterecek.