Adolf Anderssen

Adolf Anderssen, 1851'den 1858'e ve daha sonra 1860'tan 1866'ya kadar dünyanın en kuvvetli oyuncusuydu. (Paul Morphy'den hem önce hem de sonra). Taktik dehası ve "Ölmez Oyun" ile "Her Dem Yeşil" şaheserleriyle bilinir. Anderssen, ayrıca Morphy ve Wilhelm Steinitz ile yaptığı maçların yanı sıra ilk uluslararası satranç turnuvasının galibi olarak da bilinir. Ayrıca Johannes Zukertort'un da (19. yüzyılın dünya çapında oyuncularından birisi) hocası olarak da bilinir ve ayrıca satranç problemi kurgulamada bir öncü olarak kabul edilir.

• Stili
• İlk Günlerinden Satranç Problemi Kurguculuğuna
• Dünyanın En İyi Oyuncusu
• Morphy-Anderssen Maçı
• 1862 Londra Uluslararası Turnuvası
• Steinitz-Anderssen Maçı
• Geç Kariyeri
• Mirası

Stili

Anderssen romantik hücum stilini benimsemişti. Gambitleri ve sıradışı açılışları seçiyordu (kendi 1.a3?! Andressen Açılışı da dahil); ama açılışa rağmen oyunu birçok parlak taktik vuruş ve fedalarla doluydu. Anderssen'in kombinezon yaratma ve bu fikirleri hızlıca geliştirebilme becerisi dikkat çekiciydi.

Bu özellikleri aşağıdaki "Ölmez Oyunda" açıkça ortaya çıkıyor. Anderssen bir fil feda ediyor, daha sonra her iki kaleyi ve son olarak da vezirini feda ederek tarihi bir mat ağı oluşturuyor —unutulmaz ve klasik bir saldırı.

İlk Günlerinden Satranç Problemi Kurguculuğuna

Anderssen, satrancın kurallarını dokuz yaşında babasından öğrendi; ama satranç hayatında çok sonraları önemli bir parça tutacaktı. Tek başına bir satranç kariyeri kovalamak yerine Anderssen felsefe ve matematik okudu, nihayetinden de bir matematik profesörü oldu. Bir üniversiteye giderken satranç problemleri kurgulamaya başladı ve 1842'de 60 kurgudan oluşan bir seçki yayınladı.

Anderssen'in satranç kurguları Berlin satranç çevrelerinin dikkatini çekti ve maçlarda oynamaya başladı. 1848'de bir satranç profesyoneli Daniel Harrwitz ile olan maçında berabere kaldı. Bu maçtaki performansı ve artan saygınlığından ötürü Anderssen'den 1851'de Londra'da oynananacak ilk uluslararası satranç turnuvasında Almanya'yı temsil etmesi istendi. 

Dünyanın En İyi Oyuncusu

Londra'daki turnuva pek çok nedenle tarihiydi; ama en önemlisi ilk uluslararası turnuva olması ve dünyanın en iyi oyuncularının ekseriyetini bir araya getirmiş olmasındandı. Pek çok kişiyi şaşırtan şekilde Anderssen, turnuvayı dünyanın en iyilerinin önünde (aralarında turnuvayı organize eden ve Britanya şampiyonu olan Howard Staunton da vardı). 

Bu uluslararası turnuvadan bir ay sonra Londra Satranç Kulübü bir turnuva daha düzenlerken, Anderssen onu da ikna edici bir performansla kazandı. Bu noktada, sadece dünya klası değil, dünyanın en iyi oyuncusu olarak da kabul edilmeye başlandı.

1851 ve 1858 arasında, turnuvalar pek seyrek olduysa da 1862'de Anderssen'in meşhur "Her dem Yeşil Oyunu" oynandı. Bu şaheser Evans Gambitiyle başladı ve Anderssen, 17. hamle bir atını feda edene kadar her şey olağan gelişti. Daha sonra 19. hamlede diğer atını ve 20. hamlede kalesini feda etti. Bu fedalar 21. hamledeki unutulmaz ve forse mata götüren vezir fedası için sahneyi hazırladı! Çağlar boyu unutulmayacak bir oyun:

Morphy-Anderssen Maçı

1858 sonlarında Anderssen, o yıl Avrupa'da yaptığı turda pek çok ustayı yenen Paul Morphy'le karşılaştı; ama pek çokları da Morphy-Anderssen maçını iple çekiyordu. Anderssen, Morphy sahneye çıkıp oynadığı herkesi yenmeden önce dünyanın en iyi oyuncusu kabul ediliyordu.

Maç oldukça tek taraflı geçti, Morphy, Anderssen'e üstünlüğünü kanıtladı ve maçı yıkıcı 8-3 skoruyla kazandı (yedi galibiyet, iki kayıp, iki beraberlik). Anderssen bazı oyunlarda alışılmadık  1.a3?! açılışını Morphy'e karşı oynadı. Maçın onuncu oyununda Anderssen, Morphy'yi bu alışılmadık açılışıyla devirdi.

Anderssen'in pek çok galibiyetinin aksine, bu oyun çok konumsal bir doğaya sahip ve modern İngiliz Açılışını hatırlatıyor. Oyun az çok kapalı bir şekilde başlıyor ve daha sonra Anderssen'in fil çiftini ustaca kullanarak yavaş yavaş galibiyete gitmesiyle sona eriyor.

Anderssen'e bu maçı kazanıp daha sonra pek çok ustayı yendikten sonra Morphy 1859'da Birleşik Devletler'e döndü ve dünyanın en güçlü satranççısı olarak kabul edilmeye başlandı. Ne var ki, aynı yıl satrançtan da emekli oldu ve herkes sonraki en iyi oyuncunun kim olduğunu merak etmeye başladı.

1860'ta Ignac Kolisch (dönemin dünya çapında oyuncularından birisi) Anderssen'e bir maç oynamak için meydan okudu ve bu maç berabere bitti. 1861'de yaptıkları rövanşı ise Anderssen kazandı. Bu sonuç o dönemde Anderssen'in dünyanın en önde gelen aktif satranççısı olduğunu düşündürdü.

1862 Londra Uluslararası Turnuvası

1862'de Londra'da bir uluslararası turnuva daha düzenlendi. Bu turnuva zaman kontrolüyle oynanan ilk turnuva olmasıyla ve döner turnuva sistemi uygulanmasıyla tarihe geçti. Turnuvanın aralarında Louis Paulsen, Joseph Blackburne, Johann Loewenthal ve geleceğin dünya şampiyonu Steinitz'in de bulunduğu 14 usta katılımcısı vardı.

Anderssen turnuvanın favorisiydi ve hayal kırıklığı yaratmadı — turnuvayı 12/13 gibi ikna edici bir skorla kazandı. Bir kez daha dünyanın en kuvvetli oyuncusu olduğu perçinlendi.

1862'de oynadığı aşağıdaki oyun Anderssen'in en iyi yaptığı şeyi bir kez daha gösterdi: inanılmaz bir hücum düzenledi, vezirini feda etti ve mat etti. Anderssen'in rakibi vezir kanadında ve Siyah taşlarla saldıramayacağını düşündü; ama hatalıydı! Bir başka klasik hücum minyatürü.

Steinitz-Anderssen Maçı

1866'da Anderssen, Steinitz ile yüzleşti. İlk sekiz oyun kazanan taraf maçın galibi olacaktı. Maç, neredeyse tüm oyunlarında Şah Gambiti ve Evans Gambit oynandığı için çok keskin geçti ve tüm oyunlarda bir taraf kazandı— tek bir berabere bile yoktu! 

Anderssen ilk oyunu kazanarak ilk kan döken taraf oldu. Steinitiz, Anderssen'in Siyah veziri kazanan 36.Ve8+! hamlesinden sonra terk etti.

Birinci oyundan sonra, Steinitz üst üste dört oyun kazandı ve 4-1'lik hükmedici skoru yakaladı. Anderssen, buna sonraki dört oyunu kazanarak cevap verdi ve 5-4 öne geçti! Yedinci oyunda  Anderssen bir kalite kazandı ve devamında Steinitz 16. hamledeki fil fedasını reddetti. Steinitz devamında nefis 30.Axh7! sonrasında terk etti!

Altıncı ve dokuzuncu oyun arası tüm oyunları kaybettikten sonra Steinitz de üst üste oyunlar kazanarak yanıt verdi maçın skorunu 6-5 kendi lehine çevirdi. Anderssen, 12. oyunu kazanarak maçı 6-6'ya getirdi; ama Steinitz maçı üst üste iki galibiyet daha alarak bitirecekti.

Steinitz bu git gelleri olan tarihi maçı 8-6 kazandı ve artık dünyanın en iyi satranççısı olarak da kabul edilmeye başlandı. Sonraki 30 yıl, 1894'te Emanuel Lasker'e kaybettiği Dünya Şampiyonluğu Maçına kadar hiç maç kaybetmeyecekti.

Geç Kariyeri

1858'de Morphy'e, 1866'da Steinitz'e maçı kaybedince Anderssen kendisini yeniden satranca adadı. Kariyerinin geç aşaması olan 1866-1878 yılları arasındaki sonuçları etkileyicidir ve oynadığı dokuz büyük turnuvanın beşini kazanmıştır. Kzanamadığı dört turnuvadan ikisinde ikinci, ikisinde üçüncü oldu.

Anderssen 1870 Baden-Baden Turnuvasını, Steinitz, Blackburne, Paulsen ve diğer beş ustanın önünde kazandı. Bu dönemden parlak oyununda Anderssen eski öğrencisi Johannes Zukertort'u yeniyor. 29. hamlede matı forse eden vezir fedası unutulmazdır.

Mirası

Anderssen, 1879'da 60 yaşında hayatını kaybetti. Her zaman ilk uluslararası satranç turnuvasının (Londra 1851) galibi olarak da hatırlanacak ve parlak kombinezonlarının yanı sıra atak stiliyle hatırlanacaktır. Anderssen'in vezir fedaları günümüzde kitaplar, makaleler ve videoların konusudur.

Morphy hariç hiçbir oyuncu 1800'lerin ortalarında Anderssen'in taktik becerileriyle başa çıkamıyordu. Steinitz'e göre: "Hepimiz Morphy ve Anderssen'den bir şah kanadı atağının nasıl yapılacağını öğrenebilir belki ben onlardan yeterince ders çıkaramamış olabilirim." Her ne kadar kariyeri biraz Morphy ve Steinitz'in gölgesinde kalmış olsa da başarıları ve oyuna olan katkıları hiçbir zaman unutulmayacaktır.