Kasparov Özel: MasterClass, St. Louis ve AlphaZero Üzerine

Garry Kasparov 2017 yılında MasterClass videolarını çektiği ve ardından, yarışma satrancındaki 12 yıllık yokluğunun ardından, Saint Louis Hızlı ve Yıldırım turnuvasına katıldığı oldukça meşgul bir bahar ve yaz geçirdi. Son zamanlarda televizyon ekranlarında siyaset konuşmak için yer alırken, kendisini meşhur eden oyun hala onun tutkusu. Chess.com'a özel bir söyleşide, satrançla alakalı tüm konular hakkında konuştu.

Söyleşi Aralık ayının son günlerinde Kasparov'un New York'un yüksek binalarla çevrili şehir merkezi Manhattan'daki yeni ofisinde gerçekleştirildi. Açık bir şekilde heyecanlıydı, çünkü sonrasında MasterClass montaj odasında kalan iki satranç pozisyonunu göstermeyi planlamıştı, ancak sonunda kendi iki oyununu ve favori iki çalışmasını gösterdi (bu videolar çok yakında Chess.com'da yayınlanacak).

21-dakikalık tüm videoyu buradan izleyebilirsiniz.

İlk konu Kasparov'un MasterClass'ı ve prodüksiyona nasıl hazırlandığıydı. Son dersten arta kalan çok sayıda konum, oyun ve çalışması vardı.

"Ortaya çıkan sonuçtan oldukça memnun kaldığını" ifade etti ama bu kolay bir iş değildi:

En başta pek emin olmadığımı itiraf etmeliyim. Tabii ki, Steve Martin, Serena Williams'ı izledim ve en iyi kalitede prodüksüyonu görebiliyordum... Ancak satranç oyunlarındaki bilgimi, tecrübemi, oyun hakkındaki tutkumu sonuçta altı, yedi ya da sekiz saate nasıl sığdıracaktım? Ve tabii ki, hedef kitle kimdi?

Garry Kasparov'un satranç hakkında neler söyleyeceğini dinlemek isteyen birçok insan var ve bu kişiler tamamen başlangıç seviyesinden, oldukça iyi, güçlü oyunculara kadar değişiklik gösteriyor. Mesajım üzerinde düşünüyordum, mümkün olduğu kadar geniş bir izleyici kitlesine ilginç gelebilecek birşeyi nasıl yaratabilirdim.

Bunun taktiksel numaralar ve hatta stratejik konseptlerle çok net olmak olmadığına karar verdim çünkü onlardan çok vardı. İnsanların ilerleme kaydetmesi için önemli olduğunu düşündüğüm şeyin özünü vermeye çalışmakla alakalı.

-Kasparov Elo'su 1300-1700 arasında olan kişilerin "potansiyel olarak ana izleyici" olduğundan bahsetti ancak onun için önemli olan bir şey vardı:

Benim için en önemli görev bu oyun için olan sevgimi ve tutkumu iletmek, ve ayrıca oyunun güzelliğini göstermekti. 

Garry Kasparov Manhattan ofisinde. | Fotoğraf: Mike Klein/Chess.com.

Kasparov, yapay zeka üzerine kaleme aldığı yeni kitabı ile aynı doğrultuda, bilgisayarların oyuna sadece zarar verdiğini inkar etti:

Usain Bolt Mercedes Benz ile yarışmayacak. Bilgisayarlar şimdi satrançta ya da sanal olarak herhangi bir oyunda daha güçlü olsa da, bu insanların birbirlerine karşı oynamasına, hatta en önemlisi, oyunun güzelliğinin tadını çıkarmasına engel olmuyor. Ve bazen makineleri güzel çalışmalar yaratmada size yardımcı olması için kullanabilirsiniz. Son on yıldaki en iyi çalışmaların çoğu bilgisayar yardımıyla yaratıldı. Oyunun bu çok yönlü güzelliğini sunmak istedim.

Şimdi bile, profesyonel satrancı bırakışımın 12 yıl sonrasında bile, bazı harika konumlarda büyülenme yeteneğimi kaybetmedim. Satranç sporunda hala keşfedilmesi gereken çok şey var. Oyunun sırlarını açığa çıkarmak için yeni makinelerle, yeni bilgisayarlarla, yeni motorlarla atılacak her hangi bir yeni adımı negatif değil pozitifi olarak görüyorum çünkü bu oyunu daha derinlemesine anlamama yardımcı oluyor. Oyunu ne kadar derinlemesine anlarsak, o kadar çok tadını çıkarabiliriz.

Kasparov, Veselin Topalov ile Linares'de 1999'da oynadığı oyunu hakkında bir Chess.com videosu hazırlıyor. | Fotoğraf: Mike Klein/Chess.com.

Derslere hazırlık kolay değildi.

Benim için hem fiziksel olarak hem de psikolojik olarak zorlayıcıydı. Bu günlerde bu derece yoğun bir programa alışık değilim. St. Louis'de karşılaştığım problemlerden biri de buydu: Karşılaştığınız zorluklarla başa çıkmaya yardımcı olmak için beyninizin içerisinde işleyen algoritmayı değiştirmek çok zor. Bana yardımcı olan şey işe benim iyi vakit geçirmemdi.

MasterClass üzerine çalışmak, analiz yapmak ya da oynamak olsun, Kasparov her zaman satranca tutkulu olacak. Bunu şöyle ifade etti:

Bir zamanlar zirveye ulaşmış kimseler bunu tutkuları olmadan gerçekleştiremezdi.

MasterClass'ı çekmenin ona yarışma satrancına geri dönme konusunda ilham verip vermediği sorulduğunda şunu söyledi:
Evet verdi. Sadece MasterClass'ın kendisi değil, St. Louis'in atmosferi de bunda etkili oldu. Orası satranç oynamanın eğlenceli olduğunu hissettiğim bir yer. İyi oynama şansım konusunda oldukça şüpheciydim, bu cazibeye dayanmam zordu. Grand Prix'e katılmak için diğer potansiyel turnuva kartlarını (wild card) reddettikten ve Rex Sinquefield'den gelen açık davetiyeden sonra, nasıl hayır diyebilirdim ki?

Kasparov: "Bir zamanlar zirveye ulaşmış kimseler bunu tutkuları olmadan gerçekleştiremezdi." | Fotoğraf: Mike Klein/Chess.com.

Ancak bunun için, Kasparov için 2017'nin ikinci ana satranç etkinliği için, hazırlığı çok iyi değildi.

Bunun rejimimi tamamen değiştirmemi gerektireceğini biliyordum ve bunu yapamadım. Yine çok sık uçmam gerekiyordu, DevCon ile Las Vegas'ta görüşmek ve sonrasında Avrupa'daki ailemin yanına gitme gibi çok fazla programım vardı, bu nedenle bu 20 yıl önceki Garry Kasparov'un onaylayacağı tarzda bir hazırlık değildi. Dünyanın en iyi oyuncularına karşı ciddi bir şekilde yarışabilmek için muhtemelen iki aylık tam bir konsantrasyona, belki de St. Louis'de hatta Hırvatistan'da kalmaya ihtiyacım vardı, ancak satranç dışında başka bir şey yapmamak, satranç hakkında düşünmek ve diğer herşeyi silmek. Mümkün değildi. Muhtemelen, birkaç hazırlık maçı oynayarak, birkaç haftalık hazırlığım vardı. Biraz fikrim vardı.
Her ne zaman St. Louis'i, 2017'nin yazını düşünsem, bu oyunlardan bazılarını düşünüyorum, bu neredeyse bir kabus çünkü çok iyi konumlar elde ettim ve oyunun bir kısmında Garry Kasparov gibi oynadığım birkaç maçım vardı ancak maçın kalan kısmında neler olduğunu düşünmek istemiyorum!
Gerçekçi bir şekilde konuşmak gerekirse, biraz sıkı hazırlık ve benim beyin görüşümün oyuna odaklanması ile mutlaka ilk beşe girerdim... Bu arada, benim için bu korkunç turnuvada bile, ilk beşten sadece bir puan uzaktaydım, bu nedenle belki ilk üçe girebilirdim. Bu gerçekçi olurdu. Yıldırımda artı bir, artı iki ve artı üç elde etmek benim yeteneğimin ötesinde değil. Ancak eninde sonunda, olay bu puanları almak değildi, kendim için eğlenmek ve ayrıca bu eğlenceyi kalabalığın geri kalanıyla paylaşmaktı.

Kasparov St. Louis'deki oyunlarına göz attı — çok derinlemesine değil, ve bunu bir bilgisayar yardımıyla yaptı. Aynı kalıbı farkettiğini söyledi; iyi oynamak, iyi bir konum elde etmek, ve ardından bir karartı.

Satranç açısından öğrenilecek çok fazla şey yoktu; daha çok psikoloji hakkındaydı. Bu çok üzücü bir gerçeklik olarak kabul etmem gereken bir şey: Artık hızlı satrançta bile, oyunları eskiden olduğu gibi aynı seviyede konsantrasyon ve bağlılıkla oynayamıyorum.

Belki de bir şekilde bu satranç oyununun bana karşı bir komplosuydu çünkü 12 yıllık durgunluktan sonra tekrar dönmem muhtemelen yanlıştı ve ayrıca turnuvaya konsantre olmamak da, bir şekilde bu bir cezaydı. Eğer iyi oynamak istiyorsanız, bunu bir öncelik yapmanız gerekli. Caissa'dan bir mesaj: Konsantre olmak istemiyor musun? Tamam, sana bir ders vereceğiz.

"Bu 20 yıl önceki Garry Kasparov'un onaylayacağı tarzda bir hazırlık değildi." | Fotoğraf: Mike Klein/Chess.com.

Herkesin dudaklarının ucunda olan soru hakkında -- Onu bir daha reyting hesaplaması olan turnuvalarda görecek miyiz?

Şimdilik bunu düşünmüyorum. Önümüzdeki yıl olacağını da sanmam. 2017'de yaptığım şekilde bir şeyi yapmayı göze alamam. Eğer bir daha yaparsam, eğer dünyanın en iyi oyuncularıyla karşılaşma meydan okumaya hazırlamak için konsantre olmak ve kendimi hazırlamak için biraz harcarsam neler yapacağımı görmek için bu bir test olmalı. Bu boş zamana sahip olduğum konusunda pek emin değilim. Hayır, hayır, hayır, hayır demem, ancak bu pek muhtemel değil.

Kasparov AlphaZero'yu "satranç için iyi haber" olarak nitelendirdi.

AlphaZero'nun oynama stilinden çok şey öğrenebiliriz. Benim anladığım kadarıyla kendi değerlendirme yeteneğini kuruyor, böylece bir takım öncelikler kuruyor, bu oldukça emsalsiz bir başarı çünkü tipik olarak her programın bu öncelik takımı ve bu esnek değil. Belki ufak tefek bir takım değişilikler yapabilirler ama  genel olarak bu değerlendirme mekanizmasında her önceliğe atanmış olan orijinal numaralara uymak zorundalar. AlphaZero, milyonlarca oyun oynadıktan sonra, kendi değer setlerini üretti.

AlphaZero'nun Stockfish'i yenmesi hakkında ise şunları söyledi:
En muhteşem olan şey, sadece istatistiksel olarak, Beyaz ve Siyah'tı. AlphaZero Beyaz taşlarla tamamen ölümcüldü, siyah ile ise kazanıyordu ama çok ufak bir fark ile. Bu bize ilk hamlenin değerini yanlış anladığımızı mı söylüyor? Hala öğrenilmesi gereken çok şey var.

Bu fırsatı 2017 yılının Aralık ayında Zagreb'te bir simulatane gösteriden Kasparov'un "özel" (henüz yayınlanmamış) yeni bir oyununu göstermek için kullanmak isteriz. Oyun, notasyonları ve yorumları Kasparov tarafından söylenildiği gibi ekleyen Kasparov'un yaveri Mig Greengard tarafından bize gönderildi. Siyah taşlarla, Karadağ dışişleri bakanı ve aktif olarak oynarken elosu 2200'lere kadar çıkan büyük bir satranç fanı Srdjan Darmanović oynuyor.

Greengard: "O ve Garry bu senenin başında gayri resmi olarak Washington DC'de tanıştı, ve tabii ki satranç yerine dış politika ve Putin hakkında konuştular. Bu 5 Haziran 2017 tarihindeki o buluşmadan bir fotoğraf."