Kanada Birinciliği'nde Tartışmalı Son

Güncelleme - 11 Temmuz 2017 --

Kanada Satranç Federasyonu'nun Ulusal Tahkim Komitesi, Uluslararası Usta Nikolay Noritsyn'in başvurusunu reddetti. Kanada Satranç Federasyonu Başkanı Vladimir Drkulec, Noritsyn'in temyiz başvurusunun 3-1 sonuçlanan bir oylamayla reddedildiğini belirtti.

Yaptığı açıklamada "konu hakkında devam eden belirsizliği sonlandırmanın Kanada'daki satranç topluluğunun menfaatine olduğuna karar verildi," diyen Drkulec, Dünya Kupası elemelerine kimin yollanacağını bildirmeleri için "uzatılmış bir son tarih" yaklaştığını belirtti(sadece ilk sıradaki oyuncu doğrudan katılma hakkı elde ediyor ve bu oyuncu Büyük Usta Bator Sambuev olacak gibi duruyor).

Kararın ardından kendi açıklamasını yapan Noritsyn, Kanada Satranç Federasyonu'ndan birkaç yetkilinin kendisine, davayla ilgili olarak kendi tarafına savunma ve kanıt sunma şansı tanınacağına dair bilgi verdiğini belirtti. Kendisiyle iletişime geçilene kadar beklemesi gerektiğinin söylendiğini belirtti.

Noritsyn, Kanada Satranç Federasyonu veya Ulusal Tahkim Komitesi'nden kendisiyle iletişime geçen kimsenin olmadığını ifade etti. Oylamanın sonucunu kendisine eposta ile ileten Drkulec'in "Pazartesi'ye kadar karar veremememiz durumunda dünya kupasındaki yerimizin kaybedilecekti. Ertelemelerden ötürü halihazırda FIDE'deki siyasi bağlantılarımızın bir kısmını harcamış bulunmaktayız," dediğini belirtti.

Aşağıdaki yorumlar bölümünde Drkulec oylamanın sonucuna dair daha detaylı bilgi paylaşıyor ve Nortisyn'in saati durdurmasının diğer kurallardan önce geldiğini ve Sambuev'in elinde bir taşı tutmasının herhangi bir kuralı ihlal etmediğini iddia ediyor. Ayrıca mahkemeye verilmeye dair çekinceleri olduğuna da işaret ediyor: "Sambuev'in avukatı çok rahat bir dava kazancaktı."

"Eğer Ulusal Tahkim Komitesi farklı yönde bir karar vermiş olsaydı tüm dünya bize gülecekti ve Ulusal Tahkim Komitesi'ndeki hakemlerimizin yetkinliği tartışılır hale getirecekti," şeklinde çevrimiçi bir satranç forumunda paylaşımda bulunan Drkulec, Kasparov-Polgarov taş değmesi olayına atıfta bulunarak, videonun tekrar izlenerek karar alınmasının çok geç kalmış bir hareket olmuş olacağını belirtti.

Drkulec oylamada karşı çıkan kişinin kim olduğuna dair de imalarda bulundu. Yaptığı yorumlarda "karara karşı çıkan şahsın diğer üç oyu kullanan şahıslardan farklı olarak Uluslararası Hakem olmadığını düşünüyorum," dedi.

2016'da kurulan bu forumdaki beş üye, Uluslararası Hakem Pierre Dénommée, Uluslararası Hakem Mark Dutton, Uluslararası Hakem Aris Marghetis, Uluslararası Hakem Lyle Craver ve Ilia Bluvshtein (Uluslararası Hakem olmayan tek üye)'den oluşuyor. Maç esnasındaki kararı veren hakem olduğu için Dénommée oylamadan çekildi. ( FIDE Hakemi A Simon Ong'dan bahsedilmiyor; Kanada Satranç Federasyonu'nun sitesinin güncellenmemiş olması mümkün.)

"Gördüğüm kadarıyla karşıt oyu kullanan kişinin [İlia Bluvshtein olması muhtemel, kendisi Büyük Usta Mark Bluvshtein'ın babası ] tepkisi duygusal bir tepkiyken diğer üyeler daha mantıksal bir süreçten geçtiler," şeklinde Drkulec paylaşımda bulundu.

Kanada Satranç Federasyonu Yönetim Kurulu'nın tahkim kurulunun kararlarını iptal etme yetkisi olduğuna dair bir yorum üzerine Chess.com'a yaptığı açıklamada Drkulec, "Yönetim Kurulu'nun, Kurul'a sunulan tahkim kararlarını iptal etmeye dair bir yetkisi olması mümkün olabilir. Ama Ulusal Tahkim Kurulu'nun kararını tersine çevirmek bana göre sonuçları belirsiz bir karar olacaktır. Eğer kararlarının iptal edildiğini görürlerse Ulusal Tahkim Kurulu'nda veya herhangi bir başka komitede hizmet edecek birisini bulmak zorlaşacatır. Bu görevleri gönüllü olarak yapacak insanları bulmak şu an bile oldukça zor."

Noritsyn kendisini nasıl savunacaktı? Videoyu(aşağıda bulabilirsiniz) dikkatle inceleyen bir başka Uluslararası Hakem'in fikri, Sambuev'in kendi vezirine uzanmasıyla Noritsyn'e engel olması gibi pek çok şeyi Noritsyn Ulusal Tahkim Komitesi'ne iletmek istemişti. Bu argümanların geçerliliği olup olmadığına dair kendiniz de aşağıdaki videoyu izleyerek fikir sahibi olabilirsiniz. Chrome tarayıcısıyla izliyorsanız, sağ alt köşedeki "dişliye" tıklayıp, "hızı" 0.25 olarak belirleyerek yavaş çekimde izleyebilirsiniz.

------------------------------------------------------------------------

Bu haftasonunda gerçekleştirilen 2017 Kanada Satranç Birinciliği Turnuvası'nın tam anlamıyla altı üstüne geldi. 

27 Haziran-1 Temmuz arasında Montreal'de gerçekleştirilen turnuvada, iki oyuncunun 8.0/9 puanla turnuvayı tamamlamasının ardından iki oyuncu arasından unvanı kimin elde edeceğini belirleyecek olan ve satrançseverlerin de izlemekten hoşnut olduğu playoff maçlarına geçildi. Ama playoffların son maçında alt-üst çevrilerek tahtaya yerleştirilen kalenin aslında vezir olmaması sebebiyle dramatik ve çok tartışılan bir bitiş oldu. Kuzey Amerika'daki yıldırım playofflarında neler oluyor?

Uluslararası Usta Nikolay Noritsyn (solda) ve Büyük Usta Bator Sambuev, Noritsyn'in galip ayrıldığı dördüncü tur karşılaşmasında görülüyorlar. Fotoğraf: John Upper.

Her ikisi de daha önce Kanada Birinciliği yaşamış Büyük Usta Bator Sambuev ve Uluslararası Usta Nikolay Noritsyn, (15+10 zaman kontrolüyle) oynanan, dört tane hızlı playoff maçından 2'şer puan elde ederek beraberlikle ayrıldılar. Her ikisinin de kazanmak istediği unvan (Sambuev daha önce iki defa birinci olmuştu; Noritsyn ise bir defa) için henüz hiçbir şey netleşmemişken, taraflar arasında (5+3 zaman kontrolüyle) oynanan ilk yıldırım maçı da beraberlikle sonuçlandı. Sonucu belirleyen ikinci yıldırım maçına kadar ters giden bir şey olmamıştı. 

Noritsyn (solda) ve Sambuev (sağda) biten maçlarının ardından görülüyor. Üçüncü bir eski şampiyon Büyük Usta Alexander Lesiège de onlara bakıyor. Fotoğraf: John Upper.

Siyahla oynayan Noritsyn, oyunun son anlarında birkaç geçer eriyle ilk terfi eden oyuncu oldu. Niyeti o yönde olsa da, burada "vezir çıkan" diyemiyoruz. Altı saniyesi kaldığında Noritsyn ...d1 oynayıp siyah vezir aranıp bulamayınca, daha önce oyun dışı kalmış bir kaleye uzandı. Terfi eden taşının "vezir" olduğunu ilan ettikten sonra, kaleyi ters çevirip d1'e koydu ve dört saniyesi kalmışken rakibinin saatini çalıştırdı.

Maçı izleyen Baş Hakem Uluslararası Hakem Pierre Dénommée kollarını sallayarak saati durdurdu ve duruma hemen müdahele etti. Hamlenin geçerli olduğunu ama terfi eden taşın kale olarak oynanması gerektiğini ilan etti. 

Kuralların detaylarını tartışmadan önce, haberimiz için en önemli kısmına atlayarak sizlerle maçın tamamının videosunu paylaşıyoruz:

Sizin de görebildiğiniz ve duyabildiğiniz üzere, hakem oyuncunun kullanabileceği bir vezir olduğundan bahsediyor. İki hakem göz önünde duran siyah veziri gösteriyorlar.

Hakemlerden biri "orada bir tane [vezir] var," anlamına gelen "il y en avait," sözlerini sarf ediyor.

Ama gerçekten var mıydı? Hakemlerin videoyu izlemek gibi bir şansları yoktu ama siz geri dönüp bir kere daha maçın doruk noktasını izleyin. Noritsyn ...d1 oynadığında daha önce beyaz tarafından alınmış taşlar arasında siyah vezir yok. Siyah vezir o hamle yapıldıktan sonra Sambuev'in sol elinden ortaya çıkıyor. Siyah veziri Sambuev son anlarda avcuna almış gibi durmuyor; siyah vezir, herhangi bir erin terfiye yakın olmadığı kısımlardan itibaren, en az üç dakika boyunca Sambuev'in avcunda duruyor.

Sambuev (solda), Uluslararası Usta Thanh Nha Duong ile üçüncu tur maçını oynarken, Uluslararası Usta Aman Hambleton da onları izliyor. Fotoğraf: John Upper.

Bitiş maçını birkaç hakem izlemişti ve videoda atıf yapılan kural FIDE Satranç Kuralları arasında 4.4(d) kuralıymış gibi duruyor:

"Hamle sırası kendinde olan oyuncu erini terfi ettirdiyse, taş tercihi, seçilen taşın terfi karesine değmesiyle beraber sonuçlanır."

Kural 6.12(b)'ye göre, siyahlarla oynayan oyuncunun "örneğin bir erin terfi edilmesine rağmen, istenen taşın bulunamamasından ötürü desteğine ihtiyaç duymasından ötürü, hakemin desteğini almak" için saati durdurma şansı vardı.

Maç devam etti. Siyahın yeni taşı bir kaleydi ve beyazların terfisinin ardından Sambuev galip gelmeyi başardı. Sambuev sadece Kanada Birinciliği'ni değil, aynı zamanda bu unvanla beraber, aynı etkinlikle birleştirilen Bölgesel 2.2 etkinliğini de kazandığı için bir sonraki Dünya Kupası'na doğrudan katılmaya da hak kazandı.

Sizlere olan bitenini tam olarak aktarabilmek için, oldukça heyecanlı geçen son maçı paylaşıyoruz. Evet, Sambuev "Bobby Fischer'i Ararken" tarzında bir sonla 49.a7 h1=Q (...h1=N+ bile işe yaramıyor!) 50. a8=V+ hamleleriyle siyah şah ve vezire şiş atarak tüm bu olan bitene gerek bırakmadan kazanabilirdi. 

Chess.com'a konuşan Noritsyn, birkaç hafta önce yarıştığı Toronto Yıldırım Şampiyonası'nda, daha önce haberdar olmadığı yıldırım kuralları öğrendiğini ama ters çevrilmiş kalelere dair hiçbir şey hatırlamadığını söyledi. 

"Eşitlik bozma maçında alt-üst çevrilmiş kaleye terfi etmenin cezasının kaleye terfi etmek olacağını bilmiyordum," diyen Noritsyn, "kale kullanmamın tek sebebi masada vezir göremememdi... Kaleye terfi etmek gibi bir amacım yoktu" dedi.

Kaleye uzanmasının sebebinin "içgüdü" olduğunu söyledi. 

Noritsyn, 2017 Kanada İkincisi. Fotoğraf: John Upper, kendisi final playoff maçlarına dair görüşlerini burada paylaşmaktadır.

Chess.com'a konuşan Noritsyn, "eşitlik bozma serisinin ardından bir miktar adaletsizlik hissettim," dedikten sonra, "videoyu izledikten sonra bana karşı hile yapılmış ve hakkım yenmiş gibi hissettim." şeklinde sözlerine devam etti.

Saklı vezir haricinde, birden fazla vezire gerek duyulması durumunda kullanılması için hazırlanmış başka bir vezir de tahtada bulunmuyordu. 

Çevrimiçi bir forumda yazan Uluslararası Usta Aman Hambleton, "ulusal birincilik turnuvamızda, masaya fazladan vezir koymayı düşünecek hakemler olmaması komik bir durum," şeklinde görüşlerini paylaştı.

Cezayı haksız bulan Noritsyn, geçersiz bir hamle yapılması durumunda olacağı üzere Sambuev'e fazladan zaman verilmesinin daha adil olacağını düşündüğünü Chess.com ile paylaştı. 

İlginçtir, 7.4(a)kuralına göre Noritsyn ...d1 oynayıp saatine basmış olsaydı olacak olan tam olarak buydu. Hakem muhtemelen Sambuev'in saatine iki dakika ekleyecek ve siyahların erini vezire terfi etmek için düzgün bir fırsatı olacaktı.

Çevrimiçi bir satranç forumunda yazan Nortisyn, Sambuev'i hileye başvurmakla suçlamadığını belirtti. Videoda, tartışmaya sebep olan olay gerçekleşirken Sambuev'in hiçbir şey söylemediği görülüyor. Noritsyn, maçın ardından rakibini Rusça tebrik ettiğini, ama utancından ötürü "ortadan kaybolmak" istediğini söyledi. Toronto'ya şans eseri Sambuev ile aynı otobüste döndüğünü söyleyen Noritsyn, Sambuev'in kendisine "udachi" (bol şans) dilediğini belirtti.

Daha iyi eşitlik bozma puanlarına sahip olan ve karşı karşıya geldikleri klasik maçlarından galip ayrılan Noritsyn, "eşitlik bozma sayıları yerine, üstünlüğünüzü tahtada göstermek her zaman daha adildir" dedi.

Turnuvada daha önce yaptıkları klasik karşılaşmayı sizlerle paylaşıyoruz.

Verdiği yanıtta, Dénommée kontratında yer alan maddeler sebebiyle olayın detaylarına dair yorum yapamayacağını söylemekle yetindi. Ayrıca, FIDE kurallarına göre, olay esnasında alanda temyize gitme bir durumun söz konusu olmadığını sözlerine ekledi. 

Noritsyn, Kanada Satranç Federasyonu ve böyle konularla da ilgilenen Ulusal Temyiz Komitesi nezdinde başvurularda bulunduğunu Chess.com ile paylaştı. Vezirinin saklı olduğuna atıfta bulunan oyuncu, FIDE'nin 12.1 kuralının "çok geniş kapsamlı olduğunu" ve "hiçbir oyuncunun satrancı itibarsızlaştıracak eylemlerde bulunmaması gerektiğini" belirttiğini söyledi.

Sambuev'in veziri kasten saklayıp saklamadığı sorulduğunda, konuyla ilgili olarak Noritsyn, "net bir tavır almadan, şüpheci" yaklaştığını belirtti.

2017 Kanada Birinciliği, Bitiş Sıralaması (İlk 10)

*playoff kazananı

-----------------------------

GÜNCELLEME - 5 Temmuz, 2017.

Sambuev Chess.com'a verdiği yanıtta, alt-üst edilmiş kalenin geçersiz bir hamle olarak görüleceğini düşündüğünü belirtti. Chess.com'a yaptığı açıklamada Sambuev, "hakem yakında olduğu için işi ona bıraktım" dedi.

Maçı durdurup (hakem olmasa) taşın kale olduğunu söyleyip söylemeyeceğine dair Sambuev, maçın kendisi a8'den vezire terfi ederken durdurulduğunu ve dolayısıyla hakemin müdahelesi olmasa taşın kale olması gerektiğini belirtmemiş olacağını söyledi.

Chess.com'un haberinde de aktarıldığı üzere, Sambuev de olaydan uzun süre öncesine kadar elinde pek çok taş tuttuğundan bahsetti.  

"Avcumda bir vezir tuttuğumu bilmiyordum," diyen Sambuev "bazı taşlar vardı ama maça o kadar odaklanmıştım ki taşların nerede olduğuna dair hiçbir fikrim yoktu. Vezirin onların arasında olduğunu yalnızca videodan öğrendim" diyerek devam etti.

"Unvan elbette önemli," diyen Sambuev, "İkinci defa bu unvanı elde ettikten sonra dört sene önce Norveç'te Dünya Kupası'nda oynamıştım. Bu üçüncüsü oldu" şeklinde sözlerini sonlandırdı.