FİDE Dünya Şampiyonası 1. Oyun: Nepo Baskı Altında Göz Doldurdu

Dünya Şampiyonu Magnus Carlsen ve meydan okuyucusu GM Ian Nepomniachtchi Cuma günü FIDE Dünya Şampiyonluğu unvan maçına Dubai'de beraberlikle başladılar. Nepomniachtchi'nin ufak bir açılış üstünlüğü vardı; ama kısa süre sonra biraz baskı altında kaldı, sonrasında ise doğru oyunsonu oyunuyla göz doldurdu. İkinci oyun Cumartesi günü yerel saatle 16:30'da (15:30 TSİ) başlayacak.

Koronavirüs pandemisi nedeniyle bir yıl geciken dünya satranç şampiyonluğu unvan maçı nihayet Cuma günü Dubai Gösteri Merkezi'nde başladı. Carlsen ve Nepomniachtchi, dünyanın 1 ve 5 numaraları, masa başında ilk kez 2002 yılında İspanya'da Peniscola'da oynanan 2002 Avrupa 12 Yaş Altı Şampiyonasında karşılaşmışlardı. Şimdi, birbirleriyle 2 milyon Avro para ödülünün dışında dünya satranç şampiyonluğu için karşı karşıya geliyorlar.

Norveçli Carlsen unvanı 2013'te elde edip o günden beri üç defa unvanını korudu. Beşinci unvan maçına çıkıyor. Rus Nepomniachtchi, ilk unvan maçına çıkıyor; ama Rusya bayrağıyla oynayamıyor.

Dünya Anti-Doping Ajansı'nın Rusya'ya verdiği müsabakalardan men cezası halen geçerli ve dünya şampiyonluğu seviyesindeki yarışmalarda Rusya bayrağının kullanılmasına ve ulusal marşının çalınmasına halen izin verilmiyor. Nepomniachtchi'nin masadaki flaması önce Rusya Satranç Federasyonu'nun adını taşıyordu; ama içinde Rusya geçtiği için son dakikada sadece "CFR" (Rusya Satranç Federasyonu ifadesinin İngilizce kısaltmasındaki her sözcüğün baş harfleri - Ç.N.) ifadesi bulunan bir flama ile değiştirildi.

Nepomniachtchi, konuyla ilgili oyundan sonra şu ifadeleri kullandı: "Bu tabii ki iyi bir şey değil, her zamanki bayrağınızla oynayamamak ve ulusal marşınızı dinleyememek; ama ne olursa olsun oyun sırasında yalnızca hamleleri düşünüyorsunuz."  

İki oyuncu birbirleriyle maçtan önce 14 klasik oyun oynamıştı (skorun meydan okuyucu lehine 4-1 olduğunu iyice biliniyor) ve üç hafta içinde 14 oyun oynayacaklar, alıştığımızdan iki fazla. 2016 ve 2018'de maçlar 12 oyunluktu, sonrasında hızlı satranç ve yıldırım oyunlarının yer aldığı eşitlik bozma başlıyordu.

Programda bir başka olumlu değişiklik daha var. FİDE, takvimi hafta sonları hiç boş gün olmayacak şekilde planladı (maçın daha fazla takipçisi olması için!) ve böylece oyunlar Cuma, Cumartesi, Pazar, Salı ve Çarşamba günlerinde oynanacak.

1986'daki 27.Satranç Olimpiyatı'ndan beri Dubai'deki en büyük satranç etkinliği olan bu maç Expo 2020 ile aynı anda devam ediyor. Expo'da 200 çadır var ve 191'i de katılan ülkeleri temsil ediyor. İspanyol çadırında satranç teması ağır basıyor.

Yerel satranç ortamında anahtar bir isim bu maçı kendi ülkesinde izleme şansından mahrum kaldı. Ali Ebu-Halil, BAE'de satrancın babası kabul edilen isim, ilk oyundan önce Cuma sabahı hayatını kaybetti. 

Carlsen'in Dubai'de birkaç iyi anısı var. İlk GM normunu 2004'te burada aldı ve 10 yıl sonra da yine Dubai'de dünya hızlı satranç ve yıldırım şampiyonalarını elde edip üç formatta da dünya şampiyonu olan ilk satranççı oldu. O yıl yıldırımda ikinci olan ismi de duymuş olabilirsiniz: Nepomniachtchi.

Son zamanlarda yapılan tüm unvan maçlarında olduğu gibi oyuncuları seyircilerden ayıran bir cam duvar var. Cam tek yönlü değil, seyirci alanına ışık yansıyor.

İlk gün yaklaşık 300 seyirci bilet aldı, fiyatlar 95 (26 ABD Doları) dirhemden 1900 (517 ABD Doları) dirheme kadar değişken. Organizatörlerin yaptığı ufak değişiklik, aslında bu Dortmund süper turnuvalarında standart bir uygulama olsa da diğer elit turnuvalarda yapılmıyordu, seyircilerin yorumcuları (GMs Vishy Anand and Anna Muzychuk) kulaklık ve telsiz kullanarak dinleyebilmeleri.

İlk oyundaki beraberlik büyük bir sürpriz değil; önceki beş unvan maçında da ilk oyun beraberlikle sonuçlandı (2018'de bütün klasik oyunlar berabere bitmişti). Diğer taraftan satranç tarihindeki Steinitz-Zukertort 1886 unvan maçından başlayarak 45 maçta ilk oyunları taraflardan birisinin kazanması çok daha sık yaşanmış: 26 kez taraflardan biri kazanırken, bugün hariç ilk oyunlar 19 defa berabere bitmiş.

Dubai'deki ilk oyunun açılış safhası her iki oyuncunun da derin hazırlığını ve Stockfish ve Leela Zero gibi yapay sinir ağı kullanılan motorlardan yani son teknolojiden faydalanıldığını hemen ortaya çıkardı.

Nepomniachtchi, masaya oyuna 15 dakikadan fazla bir süre varken geldi, 1.e4 sürdü ve İspanyol Açılışı (3.Fb5) oynadı. İskoç Açılışı (3.d4) ile de deneyimi var ve eğer bu açılışı GM Garry Kasparov'un 1990'da GM Anatoly Karpov'a kullanmasından sonra bir kez daha bir dünya şampiyonluğu unvan maçında göreceksek, bu maç o maç.

Carlsen henüz korkulan Berlin varyantına girmedi ve 3...a6 oynadı. 2016'da GM Sergey Karjakin'e karşı yaptığı gibi dünya şampiyonu Marshall Gambit yapısı oynadı ve Nepomniachtchi de Karjakin gibi gambiti 8.h3 hamlesi ile reddetti.

Bu gambitin en son oynandığı Dünya Şampiyonluğu Maçı, 2004'te Kramnik ve Leko arasındaydı. Bu tarihten 11 yıl önce de GM Garry Kasparov gambiti reddetmişti.

In 1993, @Kasparov63 set the renowned Soviet theoretician, Efim Geller, to work on the Marshall Attack. He reported back that White had no advantage in any line. 30 years later, that view apparently still prevails. #FIDEmatch2021

— Nigel Short (@nigelshortchess) November 26, 2021

En büyük sürpriz sekizinci hamlede Carlsen'den geldi. İlginç 8…Na5 konumdaki en popüler altıncı hamle; ama Leela'nın ilk hamlesi.

8...Aa5'ten sonraki konum.

Gajewski Gambit'i hatırlatan bir konum (1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5 a6 4.Ba4 Nf6 5.0-0 Be7 6.Re1 b5 7.Bb3 d6 8.c3 0-0 9.h3 Na5 10.Bc2 d5), zaten varyantı bulan uzun süre Anand'ın sekundantlığını yapan Polonyalı GM Grzegorz Gajewski, bu konuda tweet:

How many Gajewski Gambits are there??!! #CarlsenNepo

— Grzegorz Gajewski (@GajuChess) November 26, 2021

Nepomniachtchi neredeyse hemen 9.Axe5 ile yanıt verdi ve takımının bu varyanta baktığını gösterdi. Yardımcıları ilk antrenörlerinden olan GM Sergey Yanovsky, GM Vladimir Potkin ve aynı zamanda açılış töreninde yakın arkadaşı olan GM Teimour Radjabov ile boy gösteren Sergey Karjakin. Azeri büyükustanın Nepomniachtchi'nin ekibinde olduğu henüz teyit edilmiş değil.

Resmî olarak Carlsen'in ekibinden kimse açıklanmış değil; ancak ekibinde büyük ihtimalle bir kez daha GM'ler Peter Heine Nielsen ve Laurent Fressinet yer alıyor. Bir gazeteci Carlsen'e açılış tercihinin kendisine önerilip önerilmediğini sorunca ekibinde bir Alman'ın yer aldığını da söyledi (Marshall uzmanı olan GM Jan Gustafsson'a gönderme yapıyor olabilir), ve arkasından günün sözünü etti:  "İstediğiniz kadar tahmin yürütebilirsiniz, bu da bir dünya şampiyonluğu maçında gazeteci olmanın asıl eğlenceli kısmı!"

İstediğiniz kadar tahmin yürütebilirsiniz, bu da bir dünya şampiyonluğu maçında gazeteci olmanın asıl eğlenceli kısmı!
—Magnus Carlsen

 Bir Alman gazeteciye göre, Nepomniachtchi'nin ekibinde aynı zamanda Bayern Münih futbol takımının da antrenörlüğünü yapmış Marcus Lindner yer alıyor. Nepomniachtchi'nin maçtan kısa bir süre önce İngiliz The Guardian gazetesine verdiği söyleşide bir yardımcısı daha ortaya çıktı. Moskova'daki Skolkovo Bilim ve Teknoloji Enstitüsünde yer alan Zhores süperbilgisayarına da erişimi vardı.

"Şanslarınıza hiçbir zararı yok," diyor Nepomniachtchi bu konu hakkında ve şöyle devam ediyor: "Özellikle de bu süperbilgisayarın; çünkü bilimsel araştırma için kullanılan büyük bir veri merkezinde yer alıyor ve umuyoruz ki diğerlerinden daha etkili."

İlginç bir nokta FİDE Başkanı Arkady Dvorkovich'in Skolkovo Vakfı'nın başkanı olması. Maçın ana sponsorlarından birisi de Rus PhosAgro olunca, Rusya'nın temsilcisine yardım etmek için bütün olanaklardan faydalandığı anlaşılıyor.

Oyuna dönecek olursak, her iki oyuncu da 16.hamleye kadar görece hızlı oynadılar ve bu hamle dizisini garip görünen 14.Şf1 Kfb8 de dahildi.

Günün Anahtar Hamlesi: 14.Şf1!!

Bu hamleyi motorumuz parlak hamle diyor ve Nepomniachtchi'nin üst düzey açılış hazırlığını gözler önüne seriyor.  Bu hamle hiçbir büyükusta oyununda oynanmadı (yazışmalıda var) dolayısıyla bu bir yenilik!  Caruana'nın canlı yayındaki açıklamasına göre iki fikri var: (1) Oyunsonunda şahı merkeze getirmek ve (2) 14. ...Vxe5'i 15.Vxb7 ile karşılamak, böylece e1'deki kale korunmuş oluyor.

14 hamle sonra taraflar masa başında kendi başlarına kaldılar. Ne var ki, GM Erwin l'Ami'nin de Twitter'da belirttiği üzere bu vezirsiz oyunortası konumu motorlarca epeyce oynanmış.

A ton of engines games have reached the current position. Most of them continued 17.Nc3 Nb4 18.Rac1 when White can try to make use of the extra pawn. #CarlsenNepo pic.twitter.com/X0ScYoiqR4

— Erwin l'Ami (@erwinlami) November 26, 2021

Gerçek bir Marshall gambit olmasa da konum bu açılışa benzedi: Beyazın fazla piyonuna karşılık Siyahın fil çifti ve aktifliği. Bunun yanı sıra, yıldız yorumcumuz GM Fabiano Caruana, Chess.Com yayınında "Nepomniachtchi objektif olarak daha iyi konumda ama Magnus pozisyonu biliyor," dedi.

Nepomniachtchi, "Oyunda çok hafif iyimserliğe kapıldım," diyerek bu durumu oyundan sonra  açıkladı. "Siyah için çok ince bir kompanzasyon bulunan ilginç bir varyant."

Carlsen de "Elde ettiğim konumla ilgili özel olarak endişlenmedim" diyerek bu yorumu yanıtladı. "Oynadığım açılış, piyon geri fil çiftiyle oynamaktan memnun değilseniz oynamaya cesaret edebileceğiniz bir şey değil. Yine de sonrasında Beyazın biraz daha fazla manevra alanı var Siyahın da sanki biraz daha doğru tepkiler vermeye özen göstermesi gerekiyormuş gibi göründü."

Kısa süre sonra iki çift hafif taş değişildi, bu aynı zamanda da Beyazın şah kanadındaki piyon yapısınının bozulmasına da neden oldu. Nepomniachtchi his 22.Ff4 hamlesini "mantıklı" olarak tanımladı; çünkü filleri değişmek istiyor. "Yine de bazı konumsal ve taktik gerekçelerle işe yaramıyor," diye ekledi "Dolayısıyla bu değişmelere izin verdikten sonra hiçbir zaman beraberlikten daha fazlasını bekleyebileceğim bir konum oluşmadı."

Carlsen, bu aşama için şöyle konuştu: "Bulduğum plandan çok memnundum: Fil çiftini bırakmak genel prensiplere aykırı görünse de zayıflamış piyon yapısı ve görece pasif taşlarından dolayı yeterli bir karşılık elde edeceğimi düşündüm. Oyunda kısmen de olsa doğruluğu kanıtlandı."

Caruana, Nepomniachtchi'nin biraz pasif görünen 33.Ag2 pek tutmadı ve 33...b4'ten sonra Carlsen'in kendisini rahat hissettiği açığa çıktı.

33...b4'ten sonraki konumu.

Oyundan sonra, Carlsen oyunun başında "biraz endişeli" olduğunu ama burada kendisini iyi hissettiğini söyledi: "33…b4 fikrini görmekten memnundum; ama burada tedbirli olup şahını getirirse de gerçekçi kazanç şanslarım olmayacağını düşünüyordum."

Oyunun açılış safhasını çok hızlı oynayan oyuncular zaman sıkışmasına hiç yaklaşmadılar. Oyunun son aşamasında Nepomniachtchi oyunda kaldığı hafif baskıdan daha fazlasını yaşamamak için son derece etkileyici derecede doğru hamleler yaptı.

Zaman kontrolünden beş hamle sonra parti beraberlikle sonuçlandı - Caruana kısa süre önce Nepomniachtchi için şunu demişti: "Bu konumda berabereyi forse edecek türde bir oyuncu değil," yine de bu cümleden hemen sonra dünya şampiyonluğu maçlarında işlerin farklı yürüdüğünü de hemen ekledi.

Caruana oyundan hemen sonra, basın toplantısında kısa süre önce oyunla ilgili canlı bir özet yaptı.

Nepomniachtchi'nn Beyazla berabere yaptığı hayatındaki ilk unvan maçı oyunuyla ilgili hisleri karmaşıktı: "Normalde Beyazla kazanmak istersiniz; ama beraberlik de elle tutulur bir sonuç. Sanırım Magnus için de normal bir oyundu dolayısıyla çok özel bir şey de hissetmiyorum."

Bir gazeteci ne hissettiğiyle ilgili konuşmaya onu biraz daha zorladığında Rus GM şu yanıtı verdi: "Beyazla bir oyunu berabere yaptığınızda ne hissederseniz ben de onu hissetim. Yani oldukça normal bir sonuç bugünlerde; ama tabii ki yine de daha fazlasını istiyorsunuz."

"Sonuç çok sağlamdı," dedi Carlsen. "Bazı anlarda biraz formsuz olduğumu hissettim. Daha iyi yapabileceğim şeyler vardı kesinlikle; ama toplamda bence sonuç yeterince adildi."

Maç Skoru

FM Mike Klein bu haberi hazırladı. Özgür Akman Türkçe'ye çevirdi.

Chess.com’un maç haberleri Coinbase tarafından sağlanıyor. Eğer ilk kripto alımınızı yapmak istiyorsanız veya tecrübeli bir satıcıysanız, Coinbase sizin arkanızı kollar. Coinbase Earn ile kazandığınız her para sizin Coinbase'in ileri düzey özellikleriyle alım-satım yapmanızı sağlar, Coinbase Kartınızla yapacağınız harcamalarda özel ödüller ve daha fazlasını sağlar. Daha ayrıntılı bilgi için buraya bakınız: Coinbase.com/Chess.

Önceki Haberler:

• FIDE World Championship Officially Opened After Press Conference Clash Of Frenemies(İngilizce)
• Carlsen-Nepomniachtchi: Predictions (İngilizce)
• Şampiyonu Tanıyın: Magnus Carlsen
• Meydan Okuyucuyu Tanıyın: Ian Nepomniachtchi
• All The World Chess Champions(İngilizce)
• 2021 Dünya Satranç Şampiyonası: Carlsen - Nepomniachtchi