“Tüm zamanların en büyük 10 satranç oyuncusu"
Satranç tarihinde parıldayan yıldızlar arasında yer alan 10 efsanevi isim, stratejileri ve zekalarıyla oyun dünyasına damga vurdu. Tüm zamanların en etkileyici satranç oyuncuları, tahta üzerindeki dehalarıyla hatırlanmayı sürdürüyor. İşte 10 Büyük Ustanın portresi...
10. ALEXANDER ALEKHİNE (RUS, 1892 - 1946)
Alekhine, dördüncü resmi dünya şampiyonudur ve 1927'den 1946'ya kadar 2 yıllık bir aranın (1935-1937) dışında unvanını korumuştur.
Büyük Usta, ilk dünya şampiyonluğunu 1927'de Jose Raul Capablanca'yı kazanmıştır, hem de karşılaşmadan önce favori olmamasına rağmen (maçtan önce Capablanca'ya karşı tek bir oyun bile kazanamamıştı).
Çok saldırgan oyunuyla da bilinen oyuncu, karmaşık pozisyonlarda kombinasyonel oyun için özel bir yeteneği olan parlak ve çok yönlü bir şampiyondu. Ayrıca satranç dünyasına, kuralların ve ilkelerin, tahtadaki durumun somut analizine dayalı olarak kırılabileceğini öğretmiştir.
9. MİKHAİL TAL (LETON, 1936 - 1992)
"Rigalı Sihirbaz" olarak da bilinen Mikhail Tal, sekizinci resmi dünya şampiyonudur. Botvinnik'i 1960 yılında mağlup ederek 23 yaşında tacı kazanmış ve o dönemde tarihteki en genç dünya şampiyonu olmuştur (ancak bu rekor hem Kasparov hem de Carlsen tarafından kırılacaktır).
Zekice kurgulanmış benzersiz hücum stiliyle tanınan Tal'ın oyuna yaklaşımı onlarca yıldır hücum oyuncuları için ilham kaynağı olmuştur. Tüyler ürperten ünlü sözlerinden biri şöyledir: "Rakibinizi 2+2=5 ettiği, çıkış yolunun sadece bir kişi için yeterince geniş olduğu derin ve karanlık bir ormana götürmelisiniz."
Büyük Ustanın satranç üzerine kaleme aldığı eseri, “The Life and Games of Mikhail Tal” bir klasiktir ve tüm zamanların en iyi satranç kitaplarından biri olarak kabul edilir.
8. EMANUEL LASKER (ALMAN, 1868 - 1941)
Emanuel Lasker ikinci resmi dünya şampiyonudur ve bu unvanı 27 yıl boyunca elinde tutmuştur. Lasker'in 1894'ten 1921'e kadar süren saltanatı, tüm dünya satranç şampiyonları arasında en uzun olanıdır ve oyunculuk kariyeri elli yıl sürmüştür.
Büyük Usta, 1894'te ilk resmi dünya şampiyonu Wilhelm Steinitz'i yendi ve Frank Marshall, Siegbert Tarrasch, David Janowsky ve Carl Schlechter gibi dünya çapında rakiplere karşı unvanını 1921'e kadar beş kez korudu.
7. VLADİMİR KRAMNİK (RUS, 1975 - )
Vladimir Kramnik 2000-2007 yılları arasında dünya şampiyonu olmuştur. Efsanevi Kasparov'u 2000 yılında tahttan indirerek dünya şampiyonu oldu.
Büyük Usta zirvedeyken oyununda kesinlikle hiçbir zayıf nokta yoktu; her şeye muktedirdi. Harika oyun sonu oyunuyla ve temiz, inatçı ve konumsal stiliyle tanınıyordu. Kramnik, oyun tarihinde yenilmesi en zor oyunculardan biri olarak kabul edilir.
Kramnik, Ocak 2019'da emekli olmadan önce 25 yılı aşkın bir süre boyunca en iyi satranç oyuncularından biriydi.
6. MİKHAİL BOTVİNNİK (RUS, 1911 - 1995)
Mikhail Botvinnik "Sovyet satranç ekolünün babası" olarak bilinir. Altıncı dünya şampiyonu 1948'den 1963'e kadar (iki kısa arayla) hüküm sürdü ve 30 yılı aşkın bir süre boyunca en iyi satranç oyuncusuydu.
Botvinnik'in stili, metodik ve stratejik planlama konusuna son derece önem vermesine rağmen esas olarak mantık ve esneklik tarafından belirleniyordu. Bu stil, tüm farklı oyun stillerine uyum sağlamasına olanak tanıyordu.
Büyük Usta, ünvanını 1963'te Petrosyan'a kaptırsa da 1970 yılında emekli olana kadar yüksek seviyede oynamaya devam etti. Botvinnik, 1963 yılında satranç okulunu açtı ve geleceğin üç dünya şampiyonunun (Karpov, Kasparov ve Kramnik) öğretmenliğini yaptı.
5. ANATOLİ KARPOV (RUS, 1951 - )
GM Anatoli Karpov 12. dünya şampiyonudur ve 1975'ten 1985'e kadar hüküm sürdü. 1993'ten 1999'a kadar da FIDE dünya şampiyonluğu ünvanına sahipti. Karpov, çok yönlü bir oyuncuydu ancak uzmanlık alanı pozisyonel bağlar, profilaktik oyun ve harika oyun sonu tekniğiydi.
1984 yılında Karpov, Kasparov ile ilk karşılaşmasını yaptı ve satranç dünyası sonsuza dek değişti. İki efsanevi dev arasındaki beş maçın ilkinde, Karpov'un 5 galibiyet, 3 mağlubiyet ve 40 beraberlikle önde olduğu maç erken iptal edildi.
1985'te Kasparov, Karpov'u mağlup etti ve satranç tacını ele geçirdi. İkili 1986, 1987 ve 1990'da tekrar karşılaştı ve maçlar sona erdiğinde dünya şampiyonluğu maçlarındaki ulaştıkları sonuç şu şekildeydi: Karpov için 19 galibiyet, Kasparov için 21 galibiyet ve 104 beraberlikti!
Büyük Ustanın efsanevi oyunları bugün de tüm pozisyonel ve oyunsonu oyuncuları için ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Tibor Karolyi'nin "Karpov's Strategic Wins" (Karpov'un Stratejik Galibiyetleri) adlı iki ciltlik çalışması şimdiye kadar yazılmış en iyi satranç kitaplarından biri olarak kabul edilmektedir.
4. JOSE RAUL CAPABLANCA (KÜBALI, 1888, 1942)
Jose Raul Capablanca üçüncü resmi dünya şampiyonu ve muhtemelen bu oyunu oynayan en yetenekli satranç oyuncularından biriydi. 1916'dan 1924'e kadar 40 galibiyet ve 23 beraberlikten oluşan bir turnuva rekoru kırdı. Bu, o zamanlar eşi benzeri görülmemiş bir başarıydı ve hala tarihsel olarak önemini korumaktadır.
Capablanca, 1921'de efsanevi Lasker'i yenerek dünya şampiyonu oldu. Ne yazık ki Büyük Ustanın şansızlığı, en parlak döneminin hem I. hem de II. Dünya Savaşı'na denk gelmiş olmasıdır.
Her dünya şampiyonu çok yönlüdür ancak Capablanca'nın oyun sonu için özel bir yeteneği vardı. Şimdi bile onun oyun sonu oyununda delikler açmak zordur. Irving Chernev'in “Capablanca's Best Chess Endings” (Casaplanca'nın En İyi Oyun Sonları) kitabı bir klasiktir.
Sekiz yıl boyunca hiç kaybetmeden dünya şampiyonu olmak satranç dünyasının bir daha göremeyeceği bir şeydir ve bunu sadece Capablanca başarmıştır.
3. BOBBY FİSCHER (ABD'Lİ, 1943 - 2008)
Bobby Fischer 11. resmi dünya şampiyonu olmasının yanı sıra ilk ve tek Amerikalı dünya şampiyonudur. Birçok kişi tarafından gelmiş geçmiş en ünlü satranç oyuncusu olarak kabul edilmektedir. Büyük Usta, 1970'ten 1971'e kadar dünya standartlarında rakiplere karşı üst üste 20 oyun kazanarak, büyük olasılıkla asla eşitlenemeyecek, benzeri görülmemiş bir başarıya imza attı. Bu başarı, en şaşırtıcı yedi satranç rekoru arasında sayılmaktadır.
1972'de Fischer, "Yüzyılın Maçı"nda Spassky'yi yenerek dünya şampiyonu oldu; üstelik maça 0-2'lik skorla başlamasına rağmen, birinci oyunu tamamen eşit bir oyun sonunda kaybetmiş ve ikinci oyunaysa çıkmamıştı bile!
Tarzı benzersiz, özgün ve yaratıcıydı. Hem hücumda hem de savunmada başarılıydı ancak onu benzersiz kılan, çok derin ve neredeyse korkutucu pozisyon anlayışıydı. Fischer, ABD'de ve dünya çapında birçok satranç oyuncusu nesline ilham vermiştir.
“My 60 Memorable Games” (60 Unutulmaz Oyunum) adlı kitabı tarihteki en iyi satranç kitaplarından biri olarak kabul edilmektedir.
2. MAGNUS CARLSEN (NORVEÇLİ, 1990 - )
Magnus Carlsen, 2009 yılında 2800 reyting barajına ulaşan tarihteki en genç oyuncu oldu ve 21 Nisan 2014'te 2889 ile en yüksek reytingine ulaştı. Carlsen 2011'den beri bir numaralı oyuncu ve o zamandan beri oyunu domine ediyor. Büyük Usta, 2013 yılında 23 yaşına girmeden hemen önce Anand'ı yenerek dünya şampiyonu oldu (Kasparov'un ardından gelmiş geçmiş en genç ikinci dünya şampiyonu).
Büyük Ustanın özgeçmişi, tüm zamanların en iyi oyuncuları listesinde iki numara olarak kabul edilmek için fazlasıyla yeterli. Ancak Carlsen sadece 33 yaşında ve daha potansiyeline ulaşmamış bile olabilir!
Carlsen'in kendisi de henüz bu listede 1 numarayı hak ettiğine inanmıyor. Ocak 2020'de verdiği bir röportajda Carlsen şöyle diyor: "Kasparov dünyanın bir numarası olarak kesintisiz 20 yıl geçirdi... Tarihin en iyisi olarak kabul edilmeli. Ama zamanın benden yana olduğunu hissediyorum... Henüz 30 yaşında değilim. Eğer 30 yaşında tarihin en iyisi sayılacak olsaydım, 10 yaşında hakimiyet kurmaya başlamam gerekirdi."
GARRY KASPAROV (RUS, 1963 - )
Garry Kasparov 13. dünya şampiyonudur ve 1985-2000 yılları arasında bu unvanı elinde tutmuştur. İlk kez 1984 yılında bir numaraya yükselmiş ve birkaç küçük istisna dışında 2006 yılına kadar dünyanın bir numaralı oyuncusu olarak kalmıştır. Kasparov 20 yılı aşkın bir süre boyunca satranç dünyasına hükmetti.
Büyük Usta, 3 Mart 2000'de 2856 ile en yüksek derecesine ulaştı. O zamanlardan benzeri görülmemiş bir sayı ve Carlsen geçene kadar kırılmayan bir rekordu.
1985 yılında Kasparov, Karpov'u yenerek 22 yaşında gelmiş geçmiş en genç dünya şampiyonu oldu. Dünya şampiyonluğu unvanını 1986, 1987 ve 1990 yıllarında üç kez üst üste Karpov'a karşı korudu. 1993'te FIDE'den ayrılarak PCA'yı kurdu; bu ayrılık 2006'da Kramnik ve Topalov arasındaki yeniden birleşme maçına kadar iki farklı dünya şampiyonluğu yaratacaktı.
Kasparov ve Lasker, unvanlarını beş kez başarıyla koruyan tek iki dünya şampiyonudur. 2000 yılında Kramnik, Kasparov'u yenerek tüm zamanların en iyi oyuncusunun hükmüne son verdi. Ancak Kasparov, 2005 yılında emekli olana kadar turnuvalarda oynamaya (ve kazanmaya) devam etti. Oyunu dünyanın bir numaralı oyuncusu olarak bıraktı.
Kasparov etkin emekliliğinden sonra da satranç dünyasında aktif olmaya devam etti. Gösteri maçları yaptı ve hatta Carlsen ve Hikaru Nakamura'yı eğitti. “My Great Predecessors” (Büyük Seleflerim) başlıklı beş ciltlik serisi gelmiş geçmiş en iyi satranç kitaplarından biri olarak kabul edilmektedir.
