Okur Soruları, Okur Şikayetleri ve Tavsiyeler

Önceden sık sık okuyucu sorularından köşe yazıları yazardım ama nedense uzun süredir böyle bir yazı yazmamıştım. Nedendir, bilmiyorum. Ama nihayet Chess.com üyelerinin bazılarının düşüncelerini değerlendirmek ve tartışmak için kendimi hazır hissediyorum.

SAYAMAYAN ADAM

Sneakmasterflex (Geri Çekilerek Rakibinizi Yenin! isimli makalem için) şöyle yazmış:

“Silman, bulmacalarının büyük çoğunluğunu göz göre göre 'Satrancınızı Nasıl Tekrar Değerlendirirsiniz' isimli kitabının dördüncü baskısından alıyor. İş makalelere gelince bu adamda orijinalliğin en ufak kırıntısı bile yok. Onun kitabını satın almış birisi olarak bulmacaların aynılarını ekleyip yazı hazırlayıp ben de para kazanabilirdim.”

JS: O makalede, Satrancınızı Nasıl Tekrar Değerlendirirsiniz kitabının dördüncü baskısında geçen sadece bir konumu (Silman'a karşı Booth) kullanmıştım.
Normalde Sneakmasterflex gibi insanları görmezden geliyorum. Ama bu defa onun atıp tuttukları, ele almam gereken birkaç önemli hususu hatırlattı. Öncelikle, Satrancınızı Tekrar Değerlendirin kitabımdan bir veya iki maç kullandığım pek çok makalem var ama bunların yanında eski ve yeni, pek çok maçın yanı sıra başlangıç seviyesindeki ve 1600lü puanlardaki oyuncuların pek çok maçını ve benzerlerini de kullanıyorum. Öğretici değeri olan örnekleri kullanıyorum ve bazılarını birden çok defa da kullanıyorum.
Neden mi? Bunun iki sebebi var: 

• Chess.com'daki pek çok kişi o kitabı okumadı ve o maçları görmedi, veya o maçları sadece bir veya iki kere gördü ama unuttu (tabii maçtaki önemli dersleri de unuttu). Ama öğretici bir maç görürsem başkalarının da o maçtan öğrenmesini istiyorum. Özel bir stratejiyi göstermek için herhangi bir maçı pek çok defa kullanmam gerekliyse, kullanırım. 
• Sneakmasterflex gibi insanlar ve başka pek çok insanın anlayamadığı önemli bir şey var: BU İŞİN ÖZÜNDE BİLİNÇLİ TEKRAR VAR (bitmemek üzere tekrar etmek, işini ciddiye alarak yapan her atletin, müzisyenin, bilim insanının, satranç oyuncusunun ve daha pek çok alanda işin esas unsurudur). Öğretici olması açısından özel bir maç gördüğüm zaman, yıllar içerisinde o maça dönüp dönüp tekrar bakarım (100'den fazla defa incelediğim maçlar var!). Basitçe söylemek gerekirse: Maçları tekrar tekrar inceledikçe maçların güzelliğini içselleştirmek için daha çok şansımız olur ve o hamlelerin bize öğretmeye çalıştığı şeyleri de daha iyi anlarız. 

SATRANÇ MOTORLARINA TAKILIP KALANLAR

Ronny8638 (Geri Çekilerek Rakibinizi Yenin! isimli makalemdeki maçlar için) şöyle yazmış:
“Bu bulmacaların tümünde stockfish isimli bilgisayar motoru kaybediyor.”

JS: Ronny, makalenin sana öğretmeyi amaçladığı şeyi öğrenmen gerekiyor (ki o durumda geriye çekilme hamlesi yaparak taşlarını gelliştirmekten bahsediyoruz). Onun yerine bir bilgisayara bakıyorsunuz (onun da seviyesi düşükmüş galiba... zavallının seviyesini yükseltsenize!) ve dolayısıyla da hiç ama hiçbir şey öğrenmemiş oluyorsunuz.

Öncelikle bir durup düşünelim. Diyorsunuz ki Spassky, Karpov (hem de iki defa!), Nimzowitsch, Kramnik ve (Karjakin'e karşı oynarken) Nikolic hep yanılıyordu. Gerçekten böyle bir şey olabilir mi?
Ama öyle olduğunu kabul edelim! Eğlence amacıyla güçlü bir satranç motoruna (Houdini 3) bakıp, benim bir satranç cahili olup olmadığıma (makineye yeterince süre vermeye dikkat ettim) onun karar vermesini istedim.
Eveet…birisi dışında tamamında benim verdiğim hamle bilgisayarın da ilk tercihi oldu (bu pek şaşırtıcı değil) ve diğeri de bilgisayarın üçüncü tercihiydi (bilgisayarın ikinci tercihi de aynı işe yapıyordu ve bilgisayarın ilk tercihi çok insansı bir hamle değildi). Daha önemli olan husus örneklerimin vurgulamak istediğim konuları öne çıkarmasıydı. 

Benim yapmak istediğim şey de bu. Çeşitli fikir ve kalıpları öğrenmenizi istiyorum ve bu anlamda bir bilgisayar hamlesi yoluma engel olarak çıkarsa, yaptığım hamle mantıklı olduğu sürece ve makalemin ana konusunu öne çıkarttığı sürece bu durumu çok umursamıyorum.
O halde ilk hamleden ötesine geçtiğimizde (bu hamle genellikle makale açısından en önemli hamledir), peşisıra gelen hamleler bilgisayarın hayatının aşkı olmayabilir (bunu umursamıyorum). Benim için önemli olan şey, hamlelerin vurgulamak istediğim konuyu öne çıkarması ve böylece sizlerin bir şeyler öğrenmenizdir. Tecrübe ettiğiniz üzere, kullandığım her bir maçtaki her oyuncunun her hamlesi tam olarak bu amaca hizmet ediyor.

ZİHİNDEKİ KURŞUN

Cabuby bitirdiği bir kurşun maçına bir göz atmamı istedi. Çok iyi bir insana benzese de hayır demek durumunda kaldım. Aslında bana kurşun maçlarını yollayan pek çok kişi var ve hiçbirine bakmıyorum. Sebebi de en azından benim için kurşun maçların, gerçek satrançtan çok, elinizin ne kadar hızlı hareket ettiğiyle ilgili olması. Evet gerçekten çok eğlenceli, ama hiçbir şey öğrenemezsiniz. Tabii ki yaptığınız her hareketten yeni şeyler öğrenmeniz gerekmiyor. Ama ben başkalarıyla paylaşabileceğim şeyler arıyorum ve 1.a4 gibi hamlelerden satranç kitlelerinin çok şey öğreneceğini düşünmüyorum (Cabuby'nin maçının ilk hamlesi buydu. Zavallı Cabuby gerçek satranç hamleleri yapmaya çalışırken her zaman 1.a4 oynayan rakibi taşlarını savuruyordu. Tahminimce zamandan kazanmaya oynuyordu.). Çok uzun seneler önce oynadığım bir kurşun maçı hatırlıyorum... Siyahlarla oynuyordum: 1.f3 e5 2.Kf2 d5 3.Ke1 ve sonrasında kurşun maç yapmayı bıraktım.

ZİHNİNİZİ KONTROL EDEN BİR MAYMUN

Kuroowl şöyle yazmış:
“Güzel (karelere hakim olduğunuz, konumsal oynadığınız, kendi kamp alanınızdaki görevleri keşfettiğiniz) maçlarla beraber zihnimizi bir maymun kontrol ediyormuşçasına oynadığımız maçlar olması normal midir? Bunu sormamın sebebi (temellerini asla unutmadan) uzun süredir kitaptan ve sizin makalelerinizden satranç çalışıyorum ama maçlarım hep gelgitlerle dolu.”
JS: Herkesin (büyük ustalar da dahil olmak üzere) iyi maçları ve kötü maçları, iyi günleri ve kötü günleri vardır. Büyük bir New York turnuvasındaki (uzun zaman önce) oynayışımı ve sağda solda boşta unuttuğum taşlarımı hatırlıyorum. Olayın tamamen dışında kalmıştım. Esasında benim de zihnimi de aynı o maymunlar kontrol ediyor gibiydi. Turnuvanın sonuna doğru büyük usta Edmar Mednis'e, bitmek bilmeyen büyük hatalarımın bir çaresi olup olmadığını sordum. "Evet, bir sonraki turnuva," dedi. 

San Francisco'da da benzer bir şey oldu. Acı çektiğim iki turnuva geçirdim. Ama ardından ABD Açık Turnuvası'nı kazandım. Satranç Tanrıları'nın (veya satranç maymununun) ne vereceğini veya ne zaman verdiklerini geri alacağını bilemezsiniz.

Ama neden bu kadar çok sorun yaşadığınızı tartışalım. İşe basitçe yaklaşırsak, anladığınız (dolayısıyla da iyi oynayacağınız) konumlar olacaktır ama, hiç anlamadığınız (zihninizde maymun beliren durumlar bunlardır) konumlar da olacaktır. Maalesef maçlarınıza baktıktan sonra görünen o ki sizin (ve rakiplerinizin!) her alanda yardıma ihtiyacı var. Bu utanılacak bir şey değil, zira herkes (ben de dahil) oralardan geçmiştir. Pek çokları kalp atışını artırması için oynamaya devam ediyor (ve bu güzel bir şey) ama bazıları kendilerini geliştirmek için çaba sarf ederek kendini geliştiriyor.

GELİŞİM İÇİN 1: Pek çok oyuncu bir açılış repertuarı oluşturup o repertuara sadık kalır. Bu şekilde (zaman içinde) o açılışın er yapılarını, tipik taktiklerini, saldırının doğru olacağı durumları ve konumsal anlayışın sadık kalınması gereken durumları zamanla öğrenirsiniz. Bunların tamamına alıştığınızda farklı er yapıları ve farklı ihtiyaçları olan yeni bir repertuara geçiş yapabilirsiniz. Açılışların iniş çıkışlarını ayrıntılarıyla ele alan çok sayıda güzel açılış kitabı var ve bunlardan faydalanabilirsiniz.

GELİŞİM İÇİN 2: 10 dakikalık satranç maçları yaptığınızı fark ettim. Böylesi hoşunuza gidiyorsa buna devam edin. Ama derinlemesine düşünmenize fırsat verecek ve böylece maçınızda nelerin işe yarayacağını ve nelerin işe yaramayacağını görmenizi sağlayacak 30 dakikalık ve hatta bir saatlik maçlar da yapın. Nelerin iyi gittiğini ve nerelerde yanlış oynadığınıza dair fikirlerinizi bir kağıda veya dijital bir deftere not alın ve en büyük zayıflıklarınızı ayırt etmeye çalışın ve ardından (ayıracak bütçeniz veya iyi niyetli bir satranç eğitmeniniz varsa) tecrübeli bir sesin, hedefinize doğru gideceğiniz yolca size önderlik etmesini sağlayın. 

Kuroowl Bey, önümüzdeki aylarda bunların hepsini yapıp ilerleme kaydettiğinizi düşünürseniz, yeteneklerinizi ve zayıflıklarınızı gösteren birkaç maçınızı bana yollamaktan çekinmeyin. Bu zayıflarınızın ve yeteneklerinizin (fark etmemiş olabilirsiniz) neler olduğunu da söyleyin ve bu satranç hatalarınız özelinde ne tür sorunlar yaşadığınızı da benimle paylaşın. Kim bilir, belki satranç yolculuğunuza ve yaşadıklarınıza dair bir makale yazarım.

Bol şanslar ve iyi eğlenceler!