Magnus Carlsen'in En Büyük Sırrı

Magnus Carlsen bir dahi.

Bu iyi bilinen gerçek konusunda birçok insanın tartışmaya girmeyeceğinden kuşkum yok. Onu neden dahi olarak adlandırdığımız ise tamamen farklı bir konu. Dünya şampiyonu olduğu için mi? Sanmıyorum.Max Euwe de dünya şampiyonu ve efsanevi Alexander Alekhine'ı yenen son derece güçlü bir oyuncuydu, ama yine de o kadarda çok dahi olarak adlandırılmıyor. Diğer yandan, Vassily Ivanchuk hiç klasik satrançta dünya şampiyonu olmadı, ve herkes onu bir dahi olarak adlandırıyor! 

İyi tanınan satranç dahileri arasında ortak bir nokta bulduğumu düşünüyorum. Capablanca, Tal, Fischer, Kasparov, Carlsen, Ivanchuk, hepsi son derece güçlü yıldırım satrancı oyuncular! Son Dünya Yıldırım Satranç Şampiyonası'nı kazanan Carlsen hakkında konuşalım.

Bunu nasıl yaptı? Açılışlarda rakiplerinden daha güçlü müydü, ve Kasparov'un en iyi yıllarında yaptığı gibi üstünlük mü kurdu? Aslında, bunun tam tersi: Carlsen genellikle oyunortasında veya oyunsonunda rakiplerinden daha üstün oynayabilmek için oyunun açılış kısmını "geçmeye" çalışıyor.

Yani, o zaman hesaplamalarında çok daha üstün olmalı? Carlsen gerçekten de çok iyi hesaplama yaparken, çoğu süper GM'nin onun kadar iyi hesaplama yapabileceğini düşünüyorum.

Peki, Magnus Carlsen'in sırrı ne?

Magnus Carlsen. Fotoğraf: Maria Emelianova.

Makalelerimin uzun süreli okuyucuları her zaman yorum bölümünde düşüncelerinizi paylaşmanız konusunda sizi teşvik ettiğimin belki farkına varmıştır, çünkü bu şekilde birbirimizi zenginleştiriyoruz. Son makalemdeki yorumlarda, okuyucu "zenghxa" çok ilginç bir fikiri dile getirdi:

"Magnus'un 5-6 yaşındayken çok sayıda şehir ismi ve nüfus rakamlarını ezberleyebildiğini biliyoruz. Dolayısıyla bunun hepsi 'hafıza' ile ilgili. Oyunları çalışmaya devam ediyor ve onların hepsini hatırlayabilir ve bum! Tıpkı AlphaZero gibi... Magnus'un sırrı açığa çıkarıldı! "

Eminim "zenghxa" sadece şaka yapıyordu. Ama belki de tam üstüne basmıştır! Bunu bir düşünün: Kasparov'un da olağanüstü bir hafızası vardı ve ülkeleri, başkentlerini ve nüfuslarını yaklaşık altı yaşlarındayken biliyordu! Fischer bir keresinde Steinitz tarafından oynanan tüm oyunları yürekten bildiğini iddia etmişti. Ve Tal ve Ivanchuk'un ender hafızaları üzerinde beni konuşmaya başlatmayın bile.

Carlsen'in Suudi Arabistan'da gerçekleştirilen Dünya Hızlı ve Yıldırım şampiyonasındaki oyunlarını analiz ettiğimde, Carlsen'in oyunlarında onlarca farklı kalıbı kullandığını farkettim, ve sadece bana aşina kalıplardan bahsediyorum. Sadece Magnus'a aşina yüzlerce kalıbı hayal edin! Böylece, belki de Carlsen'in — onun mükemmel hafızasına bağlı olan —  ender kalıp tanıma yeteneği onun başarısının büyük sırrıdır?

Carlsen'in oyunlarından birkaç kesit göstermeme izin verin böylece ne hakkında konuştuğumu bileceksiniz.

Öncelikle, çok basit bir örnek:

Bu, şuradaki makalede tartıştığımız basit mat kalıplarından bir tanesi. O kadar abartılacak birşey değil, çünkü tecrübeli herhangi bir oyuncu bu kalıpı kalben biliyordur. Ancak, bu kalıbı aşağıdaki kalıpta görebilir misiniz? Carlsen yine de tamamen bu kalıbı arıyor, bu nedenle ona materyal kaybına neden olsa da h-piyonunu sürmeye başlıyor:

Üç yıl önce "süper büyükustaların oyunlarıda düzenli olarak görünen çok basit bir tuzak" hakkında bir makale yazdım. Ayrıca: "Dünyanın en iyi satranç oyuncularının aynı küçük şemaya tekrar tekrar nasıl düşebildiklerini bir şekilde açıklayamayacağımı" da ekledim.

Gerçekten de Carlsen rakiplerinden birini tam olarak bu şekilde tuzağa düşürdü. Onun bunu nasıl yaptığını bulmaya çalışın.

Aşağıdaki konum satranç taktikleri hakkında yazılan birçok kitapta gösteriliyor. Çözümü bulabilir misiniz?

Şimdi aşağıdaki konumda Siyah'ın galibiyetini hemencecik bulmanız gerekiyor.

Güzel bir son, ama Carlsen 54...Ke1! oynamadı. Eğer böyle bir kombinezonu nasıl kaçırabildiğini merak ediyorsanız, Carlsen için iyi bir mazeret var. Oyundaki esas konum farklıydı. Bu kalıba çok yakın görünüyordu, böylece taktiksel yeteneklerinizi test edebilmeniz için bunu biraz değiştirdim. İşte oyun gerçekte böyle ilerledi:

En sık rastlanan satranç kalıplarının çoğu herhangi bir ustaya ya da büyükustaya aşinadır. Ancak sadece en iyi oyuncular o kalıpları 20 hamle öncesinden görebilir! Aşağıdaki konuma bakın:

Neredeyse eşit görünüyor. Ancak Carlsen Siyah'ın çifte piyonlarını görüyor ve Nimzowitsch Savunması ve diğer benzer açılışlarda sık rastlanan ve çok iyi bilinen konumsal bir kalıbı gözünün önünde canlandırıyor. Bu kalıbı, bu makalede Staunton tarafından oynanmış çok eski bir oyunu analiz ettiğimizde tartışmıştık:

Siyah'ın açık renk filiyle tüm oyun boyunca nasıl süründüğüne bakın. Carlsen Staunton tarafından gösterilen engelleme stratejisinin aynısını takip ediyor, ve sonunda Siyah'ın açık renk fili ölmüş gibi!

Biliyorum, Magnus Carlsen'in ender satranç yeteneği hakkındaki açıklamam kulağa biraz zorlama gelebilir. Bunun sadece hafıza ve kalıp tanıma dışında farklı birşey olması oldukça muhtemel.

Ancak bu nedir? Oyunsonu tekniği mi? Bence Kramnik ve Caruana oyun sonlarını eşit derecede iyi oynayabiliyor. Taktiksel yetenekler mi? Aronian, Nakamura, Ding Liren ve diğer birçok iyi GM de çok iyi hesaplamalar yapabiliyor!

Efasanevi GM Korchnoi gerçekten Carlsen'in rakiplerini hipnotize ettiğine inanıyordu. Bu teoriyi önceki makalelerimden birinde tartışmıştık, bunu hala inanılması zor buluyorum. Umarım okurlarımız düşüncelerini paylaşır ve bize bu gizemi çözmede yardım eder!