Dikkat: Rakibinize Bakma Sanatı

Nisan 2016'da "Kendinle Dans Etmek" adında bir makale yazmıştım.

Birçok amatör oyuna (Chess.com'da ve ayrıca turnuvalarda)—ve unvanlı oyuncuların oynadığı maçlara—göz attıktan sonra (maalesef) birçok kişinin hala kendileriyle dans ettiğini gördüm.

Tamam, unvanlı oyuncular korkunç hataları çok sık yapmıyor, ve eğer hata yaparlarsa da bu genelde amatörlerden farklı bir nedenden ötürü oluyor. Yine de, herkes “kendileriyle dans etme” hastalığına karşı korunmasız.

İşte, daha önce bahsetmiş olduğum eski makalemin ilk üç paragrafı:

• 1500 Elo ve altı oyuncular tarafından oynanan oyunlara baktığımda birçok zayıflık görüyorum, ama bunlardan biri neredeyse her yerde bulunuyor: her iki oyuncu da aşağı yukarı kendileriyle dans ediyor. Bu şu anlama geliyor: bir oyuncu birşey yapmaya karar verdiğinde, bir ya da iki hamle hesaplayabilir ve hamlesini yaptığında sıklıkla rakibinin cevabının beklentileriyle hiç alakası olmadığını görüyor. 
• Bunun nedeni hesaplamalarının / beklentilerinin bir hayal üzerine kurulu olması, ve içsel diyalogu kulağa şöyle gelebilir: “Oraya gideeğim sonra o bunu yapacak ve onu şununla yok edeceğim! Evet! İyi miyim neyim?”
• Kesinlikle kulağa iyi geliyor. Ama “dansçı” hesaplamalarını ve/veya planlarını yaptığında, rakibinin en iyi hamlesini bulmaya çalışmıyor. Bunun yerine, kendi rüyasını süsleyen düşman hamlelerine bakıyor.

Daha düşük reytingli oyuncuların tanımaları için çok ileri seviyedeki planlarla karşılaşmaları normal olsa da, rakibinizin ne yaptığını anlamak için yine de elinizden geleni yapmalısınız. Ve reytinginiz ne olursa olsun, her zaman DİKKAT EDİN.

Bu çok iyi bir konumsal fikirin sizi yarı yolda bırakabilecek o taş haricinde harika olduğu anlamına geliyor. Bu sizin uzun bir taktiksel hesaplama nedeniyle hızlı bir kazanç istediğiniz ama bir açmazı kaçırdığını farketmediğiniz ve hızlıca kaybeden tarafın siz olduğunuz anlamına geliyor. Bu sizin mantıklı bir gelişim hamlesi yaptığınız ancak onun oraya ait olmadığını birden anlamanızdan ötürü geri almak zorunda olacağınız anlamına geliyor.

Birinci Örnek

Bu tamamen rakibinizin fikirlerini/planlarını görüp görmemek hakkında değil çünkü rakibiniz bu konsepti henüz öğrenmemiş. Herkes bu zorlu sınavdan geçmek zorunda, ancak bunun zevkini sınavı geçtiğinizde ne kadar öğrendiğinizi farkettiğinizde alıyorsunuz.

Aşağıdaki konum yeni bir öğrencimle çalışırken oluştu. Birçok oyuncu gibi, bazı durumlarda ne yapması gerektiğini biliyor, ancak iş başkalarına gelince hiçbir fikri yok. Problemlerinden üçü taşlarını savunmasız bırakması, şahını açıkta bırakınca farketmemesi ve merkezdeki piyonlarını koruması. Bu problemleri gidermenin tek yolu bunları ta ki herşeyin bir anlam ifade ettiği güneşli bir güne kadar tekrar tekrar deneyimlemek.

İkinci Örnek

Bu sevilmeyen bir filin hikayesi. Lütfen, lütfen, lütfen taşlarınızın korunmuş olduğundan emin olun! 

Üçüncü Örnek

Küçük bir kare, küçük ve o kadar da önemli değilmiş gibi görünebilir. Ancak bu doğru değil. Aslında, “küçük” bir kare tüm oyunu kazanabilir.

Dördüncü Örnek

Herşey piyon yapısı hakkında. Ancak eğer Beyaz dikkatli olmazsa o zaman avantajı tuzla buz olacak. Sadece tek bir hamle işe yarıyor. Bu hamleyi bulabilir misin?

BULMACA 1

Beşinci Örnek

İlk beş hamlede çok ciddi bir hata var. Her iki oyuncu da buna dikkat etmedi ve bunu kaçırdı. Bu hata neydi ve bu hatayı hangi taraf yaptı? Bu sizlere herkesin ilk hamleden oyunun sonuna kadar dikkatli olması gerektiğini gösteriyor.

Pal Benko'nun notlarıyla.

Altıncı Örnek

Beyaz Siyah'ın vezirini tehdit eden 23.K1c4 oynadı. Bir saniye önce Beyaz daha iyi konumdaydı, bir saniye sonra tamamen kaybeden durumdaydı. Ancak, her iki oyuncu da bunu gelmedi! Bunu başka bir kaçan fırsat olarak kaydedin.

BULMACA 2

Yedinci Örnek

Yazı 1974 yılında Bulgaristan'da bir turnuvada oynayan John Grefe'ye ait.

“En iyi satranç oyuncularının bile arada sırada hata yaptığı bilinir, ama but the 'yanlış taşa dokunmak' tarzında bir hataya görece daha nadir rastlanıyor. Burada iki tur üst üste yaşandı":

“Daha da kötüsü, tamamen kazanan bir konumda hata yapıp onu eş puanla üçüncülüğe iten Szabo olayıydı":

Farklı reytinglere sahip geniş bir grup gösterdim. Herkes korkunç hatalar yapabilir. Sorunlarından bazıları bilgi eksikliğinden kaynaklanıyor. Ancak sorunlarının çoğu dikkatsizlikten kaynaklanıyor. Yedinci örnekte gördüğümüz büyükustaların yaptığı çılgın hatalar bile dikkat eksikliğinden (ve aşırı dozda yorgunluktan) kaynaklanıyor.

Dikkatsizliğinizin nedenleri:

• Zaman baskısı dikkat etmenize izin vermemiştir.
• Bir arkadaşınızı gördüğünüzde ve onunla sohbet etmek istediğinizde hızlı bir hamle yapabilir ve bilmeksizin tüm dikkatinizi yerle bir edebilirsiniz.
• Eğer rakibinizin planlarına bakmaya zahmet etmiyorsanız, dikkat etmiyorsunuz demektir.
• Eğer saatinizde hala çok zaman varken çok hızlı hamleler yapıyorsanız, yine dikkat etmediğini anlamına geliyor.
• Eşiniz satranç tahtası başına gelip size banka hesabınızı boşalttığını söylüyor... peki... dikkat pencereden dışarı uçup gidiyor.
• Yıkıcı bir hamle olarak düşündüğünüz bir hamle hakkında heycanlanabilirsiniz. Zavallı rakibiniz hakkında endişe duymak istemiyorsunuzdur, sadece hamlenizin karşısında saygı duruşuna geçmesini istiyorsunuzdur. Bu nedenle o "harika" hamleyi yapıp sırıtıyorsunuz, rakibiniz şahınızı bir hamlede mat ediyor, ve YİNE dikkat etmediğinizin farkına varıyorsunuz.