2021 FIDE Dünya Şampiyonası: Carlsen, Nepomniachtchi'yi 7.5-3.5 Yendi

2020 Dünya Satranç Şampiyonluğu maçı daha önce pandemi nedeniyle 2021 yılına ertelenmişti. Maçın 24 Kasım - 16 Aralık 2021 tarihlerinde gerçekleşeceği açıklandı ve Dubai, BAE'deki Expo ile beraber düzenlendi. Maç  2 milyon € para ödülüyle mevcut dünya şampiyonu  Carlsen ve 2020-2021 FIDE Adaylar Turnuvasını kazanan Nepomniachtchi arasında oynandı.

GM Magnus Carlsen dört oyun kazandı ve yedi oyun berabere bitince maçı 7.5-3.5 kazandı. GM Ian Nepomniachtchi ilk beş oyun çok kuvvetli oynadı ve tüm oyunlar berabere bitti.

Maçın dönüm noktası altıncı oyun oldu - Carlsen 136 hamle süren ve dünya şampiyonluğu tarihin en uzun oyunu olan tarihi bir oyun kazandı. Bu oyundan sonra Dünya Şampiyonu üç oyun daha kazandı ve iki berabere daha yaparak unvanını koruyup beşinci dünya şampiyonluğu maçını kazandı.

• Chess.com'da nasıl izlediniz?
• Oyuncular
• Sonuçlar
• Oyunlar
• Tarih ve Yer
• Ödüller
• Canlı Oyunlar
• Yönergeler
• Tarihçe

Chess.Com'da nasıl izlediniz?

Chess.com bu unvan maçının resmî yayın ortaklarından birisiydi. CANLI YAYIN sayfamızda, oyunları bilgisayar analizi, canlı sohbet ve büyükustalarla özel konukların yer alacağı canlı yorumlarla izlediniz. GM Mustafa Yılmaz, GM Emre Can, IM Cem Kaan Gökerkan ve IM Deniz Özen'in Twitch ve Youtube kanallarımızda her gün eş zamanlı gerçekleştirdiği canlı yayınlarla size maçın heyecanını yaşattı. GM Alexander Ipatov da detaylı analizlerini paylaştı.

• 11.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 0-1
• 10.Oyun: Carlsen-Nepomniachtchi 1/2-1/2
• 9.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 0-1
• 8.Oyun: Carlsen-Nepomniachtchi 1-0
• 7.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 1/2-1/2
• 6.Oyun: Carlsen-Nepomniachtchi 1-0
• 5.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 1/2-1/2
• 4.Oyun: Carlsen-Nepomniachtchi 1/2-1/2
• 3.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 1/2-1/2
• 2.Oyun: Carlsen-Nepomniachtchi 1/2-1/2
• 1.Oyun: Nepomniachtchi-Carlsen 1/2-1/2

Oyuncular

Magnus Carlsen (Norveç) şu an dünya şampiyonu ve unvanını koruyacak. 30 yaşında ve 2013'te dönemin dünya şampiyonu Hintli GM Viswanathan Anand'ı yendiğinden beri satrançtaki en önemli unvanı taşıyor.

Carlsen gelmiş geçmiş en büyük yeteneklerden birisi olarak kabul ediliyor. 13 yaş, 4 ay ve 27 günlükken büyükusta oldu. Çeşitli turnuvalar kazandı ve 2011'den beri aralıksız dünya sıralamasında bir numarada yer alıyor.

Carlsen'e bu kez meydan okuyacak isim Rus büyükusta Ian Nepomniachtchi (Yan Nepomnişi okunur), 2020/21 Adaylar Turnuvasının kazanarak bu hakkı elde etti. İki kez Rusya Şampiyonu olan Nepomniachtchi, 2019 FIDE Grand Prix'yi ikinci sırada tamamladı bu da Mart 2020'de başlayıp Nisan 2021'de tamamlana Adaylar Turnuvası'na katılma hakkı elde etmesini sağladı. Nepomniachtchi, turnuvadaki zaferini turnuvanın tamamlanmasına bir tur kala ilan edip turnuvayı 8.5/14 ile kazandı.

Son Sıralama

(Eşitlik bozma: 1. Aralarındaki skor, 2. Galibiyet sayısı, 3. Sonneborn-Berger.)

Sonuçlar

Nepomniachtchi'nin Carlsen'e karşı elde ettiği başarılar birçok kişiden daha fazla. Her ikisi de 1990 doğumlu olup yaş grupları yarışmalarında 2002-03'ten itibaren üç defa oynadılar, Nepomniachtchi iki kez kazandı. Carlsen'i ayrıca 2011 Tata Çelik ve 2017 Londra Satranç Klasiği turnuvalarında yendi. Nepomniachtchi'nin Carlsen'e karşı klasik zaman kontrolündeki oyunlarda skoru şu şekildedir: +4 -1 =6.

Oyunlar

11.Oyun

Nepomniachtchi kazanmak zorunda olduğu bu oyunda İtalyan Açılışını seçti. Carlsen iyi savundu ve Nepomniachtchi aşağı yukarı eşit bir durumda 23. hamlede hata yaptı. Magnus üstünlüğü bırakmadı ve oyunu kazanarak dünya şampiyonluğu unvanını korudu. Maçın sonucunu belirleyen bu oyunun tam haberi buradadır.

10.Oyun

Üst üste galibiyetle biten iki oyundan sonra 10. oyun sakince berabere bitti. Nepomniachtchi, Carlsen'in 1.e4'üne Petroff ile yanıt verdi ve her iki taraf da sağlam oynayarak konumu sadeleştirmeye gitti. Oyun hızlıca eşit bir at oyunsonuna sadeleşti ve taraflar beraberlikte anlaştı. Oyunun ayrıntılı haberi burada.

9.Oyun

Carlsen, Beyaz taşlarla Nepomniachtchi'nin 27. hamledeki yaptığı neticesinde farkı artırdı. Şaşıran Carlsen, doğru hamleyi yaparak Nepomniachtchi'nin filini düşürdü ve kazanç getirecek bir üstünlük elde etti ve rakibini birkaç hamle sonra terk etmek zorunda bıraktı. Carlsen, bu zaferiyle skoru 6-3'e taşıdı ve unvanını savunmayı garantilemeye çok yaklaştı. Bu oyunun haberi burada.

8.Oyun

Maçın bir başka kritik sekizinci oyunda Nepomniachtchi'nin Siyahla yaptığı hatayla geldi. Carlsen, piyon kazanma fırsatını hemen kullanıp hakim bir konum elde etti ve daha sonra da fazla sorun yaşamadan galibiyete gitti. Carlsen böylece skoru 5-3'e taşıdı ve Nepomniachtchi'yi kırılgan hale getirdi. Oyunun haberi burada.

7.Oyun

Altıncı oyundaki satranç maratonundan sonra her iki taraf da yedinci oyunun görece hızlı ve sakin bir berabere olmasından memnun göründüler. Nepmoniachtchi İspanyol'da hiçbir üstünlük elde edemedi ve Carlsen maçta tek farklı üstünlüğünü korudu. Oyunun haberini buradan okuyabilirsiniz.

6.Oyun

Maçın, bir tarafın kazandığı ilk oyununda Carlsen dünya şampiyonluğu tarihinin en uzun oyununu kazandı. 136 oyunluk maratonda 1.d4 açılışında yeni fikirler gördük, daha sonra da Carlsen iki kaleye karşı vezir takas edince taş dengesizliği de gördük. Daha sonra taş dengesizliği bir kez daha başka bir ilginç oyunsonuna dönüştü ve Carlsen kale, at, vezir ve iki piyonu ile Nepomniachtchi'nin vezirine karşı oyunu zorladı —nihayetinde beş yıl aradan sonra bir dünya şampiyonluğu maçında ilk kez bir oyun kazandı (klasik satrançta - yani ağır parti temposunda). Oyunun haberi burada.

5.Oyun

Nepomniactchi bir defa daha İspanyol oynadı; ama Carlsen önceki oyundaki varyantını da değiştirdi ve 8...Fb7 yerine 8...Kb8 oynadı. Nepomniachtchi açılıştan hafif bir üstünlük elde etmiş olsa da Carlsen'in savunma becerileri ona beraberliği verdi. Peter Doggers'ın haberi burada.

4.Oyun

Carlsen maçta ilk defa 1.e4 oynadı ve  1.e4 Nepomniachtchi Petroff Savunmasını oynadı. Carlsen forse bir varyant denedi; ama bu varyant hiçbir üstünlük vermedi,  Nepomniachtchi rahatça berabere yaptı. Bu oyunun haberini buradan okuyabilirsiniz.

3.Oyun

Nepomniachtchi, üçüncü oyunda bir kez daha İspanyol oynadı; ama hiçbir üstünlük elde edemedi.Chess.com yorumcusu Caruana oyuna "doğru" dedi ve oyun eşit bir oyunsonuna sadeleşti. Peter Doggers'ın haberi.

2.Oyun

Carlsen ikinci oyunda Katalan oynadı ve önce piyon, sonra kalite feda etti. Dengesiz konum oyunun farklı noktalarında her iki tarafa da şanslar vaat ediyordu; ama nihayetinde berabere oldu. Tatiana Flores'in yazdığı haberin tamamını buradan görebilirsiniz.

1.Oyun

FIDE Dünya Şampiyonasının ilk oyunu berabere bitti. Nepomniachtchi'nin ufak bir üstünlüğü vardı; ama bunu Carlsen'in güçlü savunması nedeniyle gerçekçi bir kazanç şansına dönüştüremedi. Peter Doggers'un yazdığı haberin tamamını buradan görüntüleyebilirsiniz.

Tarih ve Yer

Maç, 24 Kasım-16 Aralık 2021 tarihleri arasında Dubai Dünya Fuar(Expo) ile beraber gerçekleştirildi.  Aslında Birleşik Arap Emirlikleri, Dubai'de 20 Aralık 2020'De başlaması beklenen ikili maç, koronavirüs pandemisi nedeniyle ertelenmişti. Maçla ilgili ilk planlama da da, aynı şekilde ertelenen Dubai Expo ile aynı tarihlerde düzenlenmesiydi.

Program

Ödüller

Para ödülü 2 milyon ABD Doları olacak. Kazanan para ödülünün %60'ını alırken, ödülün %40'ını da kaybeden taraf alacak. Eğer maç 14 oyunluk klasik satranç bölümünde berabere biter, sonucu eşitlik bozma karşılaşmaları belirlerse, kazanan ödülün %55'ini, kaybeden taraf da  ödülün %45'ini alacak.

Maç başlamadan önce her iki oyuncu da ön ödeme olarak ödülünün 200.000 Avro'luk kısmını peşin olarak alacak. Eğer maç, oyuncuların ülkelerinden birisinde oynanırsa, o zaman yabancı oyuncu yukarıda belirtilen şekilde ödülün 100.000 Avro'luk kısmını ön ödeme olarak alırken, kalan para ödülü de yukarıda belirtilen şekilde paylaştırılır.

Canlı Oyunlar

Chess.com oyunları (daha sonra açıklanacak) bir ortamda canlı yayınlayacak ve Chess.com/TV, Twitch.tv/chess ile Youtube.com/Chess üzerinden aralarında büyükusta ekiplerinin de yer aldığı bir ekiple maçı aktaracak, en son görüşleri, hamlelerin öğretici açıklamalarını, perde arkasında yaşananları ve daha fazlasını takip edebileceksiniz. Türkçe canlı yayınlarımız da Chess.com Türkçe Youtube ve Twitch kanallarında olacaktır. 

Her oyundan sonra yazarlarımız @MikeKlein, @PeterDoggers ve fotoğrafçımız Maria Emelianova'nın (@misslovalova) katkılarıyla hazırlanan haberleri bulabileceksiniz.

Düzenlemeler

Resmi tüzük PDF dosyası olarak burada bulunabilir. En önemli noktalar ise şöyle:

• 14 standart oyun içeren bir maç oynanacak, 7,5 puana ulaşan taraf maçı kazanır.
• Açılış töreni sonunda yapılacak kura çekimi ile kimin ilk oyunda beyaz taşlarla oynayacağı belirlenir.
• Zaman kontrolü ilk 40 hamle için 120 dakika, arkasından sonraki 20 hamle için 60 dakika ve oyunun geri kalanı için 15 dakika, 60.hamleden itibaren 30 saniye eklemeli.
• Eğer 14 oyun sonunda skor eşit olursa dört eşitlik bozma oyunu oynanır. Bu oyunlar her iki taraf için de 25 dakika ve hamle başına 10 saniye eklemeli tempoda hızlı satranç formatında oynanır.
• Eğer skor hâlâ eşitse, iki yıldırım oyunu oynanır (5 dakika ve 3 saniye eklemeli). Eğer bu oyunlar sonunda skor hâlâ eşitse, iki yıldırım oyunu daha oynanır. Bu şekilde beş maç sonunda hala kazanan yoksa, altın puan oyunu oynanır. Bu aşamada yapılacak kura çekimini kazanan taraf altın puan oyununu hangi renkle oynayacağını seçme hakkı kazanır. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu 5 dakika alır, siyah taşlarla oynayan oyuncu 4 dakika alır, 60. hamle sonunda yani 61. hamleden itibaren her iki tarafın da sürelerine hamle başına 3 saniye eklenmeye başlar. Berabere durumunda siyah taşlarla oynayan oyuncu kazanan ilan edilir.
• Oyuncular Siyahın 30. hamlesini tamamlanmadan anlaşmalı beraberlik yapmazlar. 30.hamle öncesi beraberlik ilanı ancak hakemler aracılığıyla tespit edilecek üç konum veya hamle tekrarı ile olur.

Dünya Satranç Şampiyonasının Tarihçesi

Dünya satranç şampiyonluğunun uzun bir geleneği vardır. İlk resmî dünya satranç şampiyonluğu maçı, 1886'da Johannes Zukertort ve Wilhelm Steinitz arasında oynandı. Steinitiz kazandı ve tarihteki ilk resmî dünya satranç şampiyonu oldu. Emanuel Lasker (Almanya), Jose Raul Capablanca (Kübra), Alexander Alekhine (Rusya/Fransa) ve GM Max Euwe (Hollanda) devamında önceki şampiyonları ikili maçlarda yenerek unvanı kazandılar.

Alekhine unvanı geri aldı ama 1946'da hayatını kaybedince, unvan tekrar boşta kaldı. FIDE 1948'de unvanın yeni sahibini belirlemek için bir turnuva düzenledi, GM Mikhail Botvinnik (Sovyetler Birliği) bu turnuvayı kazandı; ama dünya şampiyonluğu unvanını vatandaşları GM Vasily Smyslov ve GM Mikhail Tal'e önce kaptırdı sonra tekrar dünya şampiyonu olarak unvanını geri aldı. GM Tigran Petrosian'a karşı kaybettikten sonra Botvinnik direkt rövanş maçı oynama hakkını kaybetti ve dünya şampiyonluğu döngülerine katılmayı bıraktı.

GM Boris Spassky, Petrosian'ı yendi; ama Sovyet hegemonyası 1972'de Reykjavik'te oynanan meşhur maçı kazanan GM Bobby Fischer (ABD) tarafından yıkıldı.

FIDE, Fischer'in 1975 yılında GM Anatoly Karpov ile yapacağı maç için öne sürdüğü talepleri kabul etmeyince, Fischer maçı oynamayı reddetti ve unvanını oynamadan bıraktı. Karpov dünya şampiyonu ilan edildi. Rus Büyükusta 10 yıl dünya şampiyonu kaldıktan sonra, 1985'te GM Garry Kasparov ile yaptığı ikinci maçı kaybedince unvanını da halefine bıraktı, ilk maç FIDE tarafından 48 oyun(!) sonunda maçın neticesi belli olmadığı için durdurulmuştu.

Kasparov, Karpov ile üç maç daha yapıp unvanını korudu; ancak daha sonra FIDE'den koptu ve yeni kurulan Profesyonel Satranç Birliği (PCA) bünyesinde üç maç daha yaptı. GM Nigel Short ve GM Viswanathan Anand'ı yendi; ancak 2000 yılında GM Vladimir Kramnik'e kaybetti, Kramnik de bu nedenle 14.Klasik Dünya Şampiyonu olarak kabul edilir.

Karpov, GM Alexander Khalifman, Anand, GM Ruslan Ponomariov, GM Rustam Kasimdzhanov ve GM Veselin Topalov 1990'lar ve 2000'lerde resmî FIDE dünya şampiyonluğu unvanlarını kazandılar; ancak bu unvanlar Kasparov ve Kramnik'in bu etkinliklere katılmamaları ve sonucun dünya satranç şampiyonluğu geleneğinde olduğu gibi ikili maçlarla belirlenmemiş olması nedeniyle kimi çevrelerce tartışmalıdır.

Diğer taraftan, Kramnik 2004 yılında unvanını GM Peter Leko'ya karşı savundu ve Topalov ile 2006 yılında yaptığı "Yeniden Birleşme" maçını kazandı. Anand unvanı Kramnik'ten 2007 yılında Meksika'da oynanan dünya şampiyonluğu turnuvası ile aldı, sonrasında Kramnik'e karşı 2008'de, Topalov'a karşı 2010'da ve GM Boris Gelfand'a karşı da 2012'de unvanını korudu.

GM Magnus Carlsen 2013'te Chennai'de Anand'ı devirdi ve unvanını aynı rakibe karşı 2014'te, 2016'da GM Sergey Karjakin'e ve 2018'de de Fabiano Caruana'ya karşı korudu.