1800'lü Yıllarda Oyuncular Berbat Mıydı?

Chess.com üyelerinden LittlePawn988 şunu yazdı:

Beni gerçekten rahatsız eden birşey var. Sıklıkla her seviyeden oyuncunun geçmişteki ustaların gücüden bahsettiğini duyuyorum ve bazen onların gerçekten küstah ve saygısız olduğunu düşünüyorum. Mesela Steinitz gibi daha az reytingli ve onun çağdaşları Zuckertort, Blackburne, veya Chigorin gibi oyuncular aslında zayıf satranç oyuncularıydı ve zar zor 2000'lik oyuncular gibi oynuyorlardı. İnsanlar bir IM'nin nasıl Capablanca ya da Alekhine'ı kolayca yenebileceği ve Lasker'in sadece döneminin oyuncularının zayıf olmasından ötürü nasıl dünya şampiyonu olduğu konusunda yazıp çiziyorlar. Morphy çok eleştiri almayan tek oyuncu.

Bu insanlar geçmişin ustaları hakkında doğruyu mu söylüyorlar?

SILMAN:

Bugünlerde Twitter ve okuyucu yorumları bulunan diğer platformlardaki insanlar herşeyi bildiklerini düşünüyor. Bilim hakkında hiçbir şey bilmeyen insanlar bilim adamlarının yanlış olduğu konusunda ısrar ediyorlar, ve bazı Twitter kullanıcıları (bilirsiniz, sahte isimleri ile saklanan bütün o kötü niyetli insanlar) geçtiğimiz günlerde Japonya'da fotoğraf çekimi yapan bir Amerikalı mankene, kimono giyerek Japon kültürünü çaldığını söyleyerek saldırdılar (bu eleştirmenler herhangi bir Japonya şehrinde herkesin kimono kiralamasının veya almasının serbest olduğunu bilmiyordu).

Manken Karlie Klos Mart 2017 Vogue dergisi fotoğraf çekiminde. Fotoğraf Mikael Jansson:  Google Görseller / Vogue 

Şimdi, benzer bir 'ben herşeyi bilirim' zihniyetinden muzdarip olan satranç hakkında konuşalım. Bizden önceki satranç ustalarını küçümsemek bencillik ya da aptallığın zirve noktası. Gioachino Greco (1600-1634) olmasaydı birçok taktisel yolu keşfetmek yüzlerce yıl alabilirdi. Greco aynı zamanda inanılmaz bir açılış kuramcısıydı ve keşfettiği birçok şey bugün kullanılmakta. “Peki, oyuncu olarak iyi miydi?“ diye sorabilirsiniz. Greco'yu detaylı olarak çalıştım ve onun herkesin yüzlerce yıl ötesinde olduğunu söyleyebilirim. Taktiksel hünerleri 2400 seviyesindeydi ve genelde (konumsal ve oyunsonu oyununu kaynaştırırsak) en azından, 2250'ydi ve eğer ona karşı meydan okuyabilen biri olsaydı muhtemelen bir IM veya GM olabilirdi.

Indeed, he was the first to understand the importance of pawn structures, way before Francois Andre Danican Philidor (1726-1795) who was, at best, around 1900-strength (this is, to be fair, an educated opinion. But I’m slowly convincing various titled friends that this is the case.).

En fazla, 1900 civarlarında olan (bu, dürüst olmak gerekirse, bilge bir fikir. Ama yavaşça birkaç unvanlı arkadaşımı durumun bu olduğuna ikna ediyorum.) Francois Andre Danican Philidor'dan (1726-1795) çok önce, gerçekten de, piyon yapılarının önemini anlayan ilk kişi oyudu.

Ancak iyi bilinen diğer isimlere geçelim: Paul Morphy (1837-1884) yüksek seviye konumsal anlayışı ve olağanüstü taktiksel yetenekleri sayesinde açıkça büyükusta gücündeydi. Joseph Henry Blackburne (1841-1924) inanılmaz şekilde yetenekliydi (modern zamanlarda yüksek seviyede bir IM ya da daha alt seviyede bir GM). Wilhelm Steinitz (1836-1900) — satrancı eski usul görünüyordu ama onun öğretileri olmadan biz nerede olurduk? Ayrıca, eğer Steinitz o kadar zayıfsa, 1870'lerin ortalarından Lasker'in onu tahtından ettiği 1894'e kadar nasıl satrancı domine etti?

Emanuel Lasker (1868-1941) — Tal onu tüm zamanların en iyi oyuncusu olarak adlandırdı. Capablanca (1888-1942) yenilmez bir satranç makinesi olarak görülüyordu. Ve Alexander Alekhine (1892-1946) — Kasparov onun taktiksel gücü ve muhteşem hayal gücünden ötürü çok saygı duyuyordu.

Evet, diğer ünlü isimlerden bahsetmedim, bu nedenle birkaç diğer efsaneden bahsememe izin verin: Zuckertort, Chigorin, Pillsbury, Bogoljubov, Reti, Tarrasch, Nimzowitsch, Rudolf Spielmann (Capablanca karşısında iki galibiyet, iki mağlubiyet ve birkaç berabere elde etti), ve birçoğu. Bu isimlerin hepsi satranca çok şey verdi, ve 2400'lük oyuncuları silip atarlardı. 

Ama işte korkutucu kısım: Bu isimler şimdi sorgusuz sualsiz kabul ettiğimiz açılışları yarattış. Muhteşem taktiksel yetenekleri vardı. Ve oyunsonları... Capablanca, Akiba Rubinstein, ve Emanuel Lasker, oyunsonunda o 2700'lük isimler ve hatta 2800'lük süper büyükustalar kadar iyi hatta onlardan daha iyi olurdu. 

Ve son bir korkutucu şey daha: bu isimlerden hiçbiri günümüzde piyasada olan on binlerce satranç kitabına sahip değildi. ChessBase'leri yoktu. Onlara veritabanlarındaki oyunlarla arayı kapatmak için bir veya iki yıl verdiğinizi hayal edin. Satranç canavarı olurlardı. 

İşte burada Greco'nun kendi konumsal anlayışını gösterdiği bir örnek:

Burada Blackburne (1841-1924) bir simultane satranç gösterisinde oynuyor. Rakibi taşları ve tahtayı görebilirken onun gözleri bağlıydı. Gözleriniz tamamen açıkken Blackburne gibi oynayabilir misiniz?

Blackburne keskin oyunu seviyordu, ama konum gerektirdiğinde, konumsal yeteneklerini sergileyebiliyordu.

Bunu düşünün. 1860/1870'lerde yaşayan bu insanlar satranç oynarken sıklıkla sarhoştu, ancak çok yüksek seviye satranç oynayabiliyorlardı. Blackburne'ün modern eğitimi yoktu, ancak buna rağmen tüm dünyada ondan korkuyorlardı. Gerçekten modern 2000 ve hatta 2300'lük bir oyuncunun Blackburne’ün yetenekleri karşısında dayanabileceğini mi düşünüyorsunuz? Mümkün değil. Ve eğer Blackburne sihirli bir şekilde 2017 yılında ortaya çıksaydı ve ChessBase'deki milyonlarca oyunlara bakarak bir yıl harcasaydı, yani o zaman, modern büyükustalar bile onun karşısında oynarken zorlu anlar geçirebilirdi.

LittlePawn988 insanların "bir IM'nin nasıl Capablanca ya da Alekhine'ı kolayca yenebileceği ve Lasker'in sadece döneminin oyuncularının zayıf olmasından ötürü nasıl dünya şampiyonu olduğu" konusunda yazıp çizdiğini söyledi.

Ne şaka ama. Bu insanlar ya seni bir trol olma hazzıyla üzmeye çalışıyorlardı ya da bunlar aklını kaçırmış aptal insanlardı. Lasker satrancın deviydi, ve 50 ve 60'lı yaşlarına geldiğinde (çok sayıda profesyonel satranççının emekli olduğu yaşlar) birçok sayıda gelecek vaarden oyuncuyla karşılaştı (başarılı şekilde), buna Euwe karşısında elde ettiği 3-0'lık skor da dahil.

Alekhine ise, eğer troller Alekhine'in apaçık ortada olan dehasını göremiyorlarsa, o zaman gidip istedikleri kadar istedikleri şeyi övebilirler. Böyle insanlar umutsuz vaka.

Kasparov'un mükemmel kitabı Benim Ustalarım'da (My Great Predecessors, Part 1) belirttiği gibi: “Alexander Alexandrovich Alekhine ‘satranç kombinezonlarının dehası' olarak adlandırıyor. Ancak, parçaları birleştirici muhteşem görüşü sağlam bir konumsal temele dayanıyor ve güçlü enerjik stratejinin bir meyvesi. Bu nedenle, Alekhine, stratejik ve taktiksel motifleri yakından işlemesiyle net bir şekilde evresel satranç oynama stilinin öncüsüydü.”

İşte burada herhangi bir oyuncuyu Alekhine’ın olağanüstü güçşerinin önünde diz çöktürecek çok ünlü bir oyun:

Asıl mesele, yetenek tarih boyunca her an ortaya çıkabilir (ve her zaman çıkar). Ama bu eski oyuncu o zamanlar bilinmeyen şeyleri kendi bulmak zorundaydı, ve modern oyuncular bu eski oyuncunun sıkı çalışmasının meyvelerini topluyorlar. O eski yetenekli dehalara bugün bildiklerimizi verin ve onlar da güçlü büyükustalar olacaktır. Hatta, Lasker, Capablanca, ve Alekhine gibi süper yeteneklerin ChessBase ile çalıştıktan sonra Magnus ile yarışabileceklerinden hiç şüphem yok.