Zapisywanie partii

Zapisywanie partii i notacja algebraiczna - te pojęcia brzmią dość skomplikowanie! A co one tak właściwie oznaczają? Sprawdźmy!

Oto, co musisz wiedzieć o zapisywaniu partii:

• Co oznacza wyrażenie „zapisywać partię”?
• Jak odczytywać notację algebraiczną?
• Specjalne przypadki w notacji algebraicznej
• Podsumowanie

Co oznacza wyrażenie „zapisywać partię”?

Zapisywanie partii to czynność polegająca na notowaniu lub zapisywaniu ruchów w partii szachowej. Przez wiele lat stosowano różne metody i sposoby zapisywania ruchów, ale obecnie wszystkie te sposoby ustąpiły miejsca jednemu standardowi szachowej notacji: notacji algebraicznej.

W wielu turniejach rozgrywanych na żywo wymagane jest ręczne zapisywanie posunięć, natomiast na Chess.com ruchy są zapisywane automatycznie! Podczas gry na Chess.com wszystkie ruchy są wyświetlane na żywo w momencie gdy Ty i Twój przeciwnik wykonujecie je na szachownicy.

Świadomość tego, że Twoje partie są za Ciebie zapisywane, to miłe uczucie, jednak pomimo tego Ty też powinieneś umieć odczytać zapis partii przy użyciu notacji algebraicznej!

Jak odczytywać notację algebraiczną? 

Notacja algebraiczna brzmi jak jakiś wyszukany termin, ale tak naprawdę jest o wiele prostsza, niż się to wydaje. Zasadniczo notacja algebraiczna wskazuje kolejny numer posunięcia, nazwę poruszanej bierki, a następnie nazwę pola, na które ta bierka zostanie przestawiona. Każda bierka ma swój skrót (skróty omówimy poniżej), a każde pole na szachownicy ma swoją własną nazwę. Aby dowiedzieć się więcej na temat nazw pól, zachęcamy do przeczytania tego artykułu.

Gdy chcemy zapisać ruch figury, wówczas skrót, który wskazuje na daną figurę, piszemy zawsze wielką literą. Król zawsze będzie oznaczony wielką literą "K" (również w jęz. ang.), hetman będzie oznaczony wielką literą „H” (w jęz. ang. – „Q”), wieża – wielką literą „W” (w jęz. ang. – „R”), goniec – wielką literą „G” (w jęz. ang. – „B”), a skoczek – wielką literą „S” (w jęz. ang. – „N”). Jedyną bierką, która nie ma swojego skrótu jest pion. Jeśli poruszamy się pionem, zapisujemy tylko nazwę pola, na które chcemy go przestawić.

Zacznijmy od najprostszego przykładu. Wyobraźmy sobie, że gramy białymi i właśnie wykonaliśmy pierwsze posunięcie w partii, przestawiając królewskiego piona o dwa pola do przodu. W jaki sposób możemy zapisać taki ruch?

Ponieważ jest to pierwszy ruch w partii, według zasad notacji algebraicznej, najpierw zaczniemy od zapisania cyfry „1.”, a następnie zapiszemy nazwę pola, na którym stanął nasz pion. W naszym przypadku, pion przesunął się na pole e4, dlatego też nasz ruch zapiszemy w następujący sposób: 1. e4—prawda, że to proste? Kontynuujmy naszą przykładową partię – powiedzmy, że w drugim ruchu wystawiliśmy skoczka na pole f3. W jaki sposób możemy zapisać ten ruch?

Ponieważ jest to nasz drugi ruch, zaczniemy od zapisania cyfry „2.” W drugim ruchu poruszyliśmy się skoczkiem, dlatego też zapiszemy teraz wielką literę „S”, a ponieważ nasz skoczek przeskoczył na pole f3, to mamy już wszystkie informacje, których potrzebujemy! Nasz drugi ruch zapiszemy w następujący sposób: „2. Sf3”.

Specjalne przypadki w notacji algebraicznej

Niektórych ruchów nie da się zapisać przy pomocy powyższych zasad. Do zapisania zbicia, roszady, szacha, mata oraz wyniku partii, używamy innych, specjalnych symboli. Jeśli zbijamy jakąś figurę, zabicie zapisujemy w postaci symbolu „:” (lub „x” – ten symbol jest używany w jęz. angielskim, ale jest również powszechnie używany przez szachistów w Polsce). Gdy zbijamy figurę, symbol „:” zapisujemy pomiędzy literą oznaczającą figurę a nazwą pola, na której następuje bicie. W poniższej pozycji, biały goniec właśnie pobił skoczka na polu c6. Ruch ten zapiszemy w następujący sposób: „G:c6” (lub „Gxc6”).

Gdy zbicia dokonuje pion, wówczas najpierw małą literą zapisujemy symbol linii, na której stał pion przed wykonaniem zbicia, następnie zapisujemy symbol oznaczający zbicie („:” lub „x”) i na koniec nazwę pola, na której nastąpiło zbicie. Jeśli ponownie przyjrzymy się naszej pozycji, to zauważymy, że czarne mogą zbić naszego gońca albo pionem z b7 albo pionem z d7. Jeśli czarne odbiją gońca pionem z linii b, wówczas zapiszemy ten ruch następująco: „b:c6” (lub „bxc6”). Jeśli czarne zdecydują się odbić gońca pionem z linii d, wówczas ruch zapiszemy w taki sposób: „d:c6” (lub „dxc6”). Pozycja po zbiciu d:c6 wygląda następująco:

Krótką roszadę oznaczamy symbolem „0-0”, natomiast długą – „0-0-0”. Liczba zer wskazuje na liczbę pól, o które przesunęła się w trakcie roszady nasza wieża.

Gdy jakaś bierka atakuje króla, wówczas mówimy, że król dostał szacha – do oznaczenia szacha w notacji algebraicznej używamy symbolu „+”, który zapisujemy na samym końcu. W poniższej pozycji, białe właśnie zagrały ruch Gb5+:

Po zakończeniu partii, należy zapisać jej wynik. W przypadku zwycięstwa białych, wynik zapisujemy w postaci „1-0”. Jeśli wygrają czarne, napiszemy „0-1”, natomiast remis oznaczymy w następujący sposób: „1/2-1/2”. 

Na koniec należy wspomnieć o jeszcze kilku specjalnych przypadkach zapisu posunięcia: w niektórych pozycjach, na dane pole ruch mogą wykonać dwie takie same bierki (na przykład obydwa skoczki). W takim przypadku, nadal zaczniemy zapis od wielkiej litery oznaczającej poruszaną przez nas figurę, ale od razu potem dodamy jeszcze symbol linii, na której stoi nasza figura. 

W poniższej pozycji, na pole d2 mogą przeskoczyć oba skoczki. Jeśli wykonamy ruch skoczkiem z pola f3, wówczas zapiszemy to w ten sposób: „Sfd2”, natomiast jeśli na pole d2 przestawimy skoczka z pola b1, wówczas zapis będzie wyglądał następująco: „Sbd2”.

W końcu, w bardzo rzadkich przypadkach, dwie takie same figury mogą chcieć poruszyć się na to samo pole A NA DODATEK znajdują się już na tej samej linii. W takim przypadku, ponownie zaczynamy od litery oznaczającej przestawianą bierkę, a następnie, przed zapisaniem pola, na które wykonamy ruch, zapisujemy jeszcze numer linii poziomej, na której nasza figura stoi.

W poniższej pozycji, obydwa skoczki znajdują się na linii f i obydwa mogą przeskoczyć na pole d2. Jeśli chcemy wykonać ruch skoczkiem, który stoi na polu f3, zapiszemy „S3d2”, natomiast jeśli będziemy chcieli poruszyć się skoczkiem z pola f1, wówczas zapis będzie wyglądał następująco: „S1d2”.

Podsumowanie

Wiesz już, na czym polega zapisywanie partii, czym jest notacja algebraiczna oraz umiesz odczytać i zapisać posunięcia w partii szachów używając do tego notacji algebraicznej! Ciesz się nowo poznaną wiedzą i próbuj odczytywać zapisy partii rozegranych przez siebie lub przez Twoich ulubionych szachistów. Pokaż swoim znajomym swoje ulubione partie!