Roszada

Roszada jest jednym z najważniejszych specjalnych ruchów w szachach. Jest to wyjątkowy i ciekawy ruch, który koniecznie trzeba zrozumieć, ponieważ jest on praktycznie niezbędny. Aby prawidłowo wykonać roszadę, trzeba przestrzegać wielu zasad, ale nie ma się czego obawiać: łatwo się ich nauczyć! 

Oto wszystkie rzeczy, jakie powinieneś wiedzieć na temat roszady:

• Czym jest roszada?
• Jak wykonać roszadę?
• Ważne zasady dotyczące roszady
• Dlaczego roszada jest taka ważna?
• Podsumowanie
• Lekcja wideo

Czym jest roszada? 

Roszada to specjalny ruch w szachach, podczas którego wykonuje się jednocześnie kilka unikalnych czynności. Po pierwsze, to jedyny ruch w szachach, w którym wolno poruszyć dwie figury w tym samym ruchu! Po drugie, roszada to jedyny moment, kiedy dozwolone jest przestawienie króla o więcej niż jedno pole! Po trzecie, to jedyny ruch, dzięki któremu możemy jednocześnie wprowadzić wieżę do gry oraz ochronić swojego króla. Roszadę można wykonać na skrzydle królewskim (w notacji szachowej oznacza się ją wtedy symbolem 0-0) lub na skrzydle hetmańskim (wówczas oznacza się ją symbolem 0-0-0).

Na pewno zastanawiasz się, w jaki sposób można wykonać roszadę? Sprawdźmy!

Jak wykonać roszadę?

Do roszady potrzebujemy króla i wieży. Jak wspomnieliśmy wyżej, aby wykonać roszadę, musimy przestrzegać pewnych reguł. Pierwsza z nich mówi, że roszadę można wykonać tylko wtedy, gdy ani król, ani wieża która ma zamiar uczestniczyć w roszadzie, nie wykonały jeszcze w partii żadnego ruchu. Druga zasada mówi, że pomiędzy królem a wieżą nie może znajdować się żadna inna figura. Na poniższym diagramie widać, że pomiędzy białym królem z e1 a białą wieżą z h1 nie ma żadnych innych figur. 

Białe mogą wykonać roszadę na skrzydle królewskim (krótką), ponieważ pomiędzy królem a wieżą nie ma żadnych innych bierek, a ani król, ani wieża nie wykonały jeszcze żadnego ruchu! Jak to zrobić? Biały król przechodzi o dwa pola w bok (z e1 na g1), a białą wieżę z h1 przestawiamy na pole f1. Na Chess.com krótką roszadę można wykonać na trzy sposoby:

• przeciągnąć króla z pola e1 na pole g1,
• przeciągnąć króla z pola e1 na pole h1,
• kliknąć w króla na polu e1, a następnie kliknąć na pole g1.

Przykład krótkiej roszady można zobaczyć na poniższym diagramie:

Takie same zasady obowiązują również w przypadku roszady na skrzydle hetmańskim. Na poniższym diagramie widzimy, że pomiędzy białym królem na polu e1 a białą wieżą z a1 nie ma żadnych innych bierek, a ani wieża, ani król nie wykonali jak dotąd ruchu:

Jak więc wykonać długą roszadę? Król również przechodzi o dwa pola w bok (tym razem z e1 na c1), a wieża przesuwa się z pola a1 na pole d1. Na Chess.com wystarczy:

• przeciągnąć króla z pola e1 na dowolne z wybranych pól: c1, b1 lub a1,
• kliknąć w króla na e1, a następnie kliknąć w pole c1 lub b1.

Długa roszada zostanie wykonana automatycznie - wieża sama przestawi się na pole d1, a król na pole c1. Przykład długiej roszady można zobaczyć na poniższym diagramie:

Teraz, gdy wiesz już, jak zrobić roszadę, musimy nauczyć się kilku ważnych zasad.

Ważne zasady dotyczące roszady 

Czasami pomimo tego, że pierwsze dwa warunki do zrobienia roszady są spełnione (pomiędzy królem a wieżą nie ma innych bierek, a król i wieża nie wykonywały jeszcze ruchu), i tak nie wolno nam wykonać roszady. Oto trzy dodatkowe reguły wykonywania tego specjalnego posunięcia:
1) Nie wolno robić roszady, gdy król znajduje się pod szachem. Najpierw trzeba tego szacha zlikwidować, a dopiero potem można myśleć o roszadzie. Na poniższym diagramie, goniec z b4 szachuje białego króla, dlatego białe nie mogą teraz wykonać roszady.

2) Nie wolno robić roszady, gdy jedno z pól, przez które musiałby przechodzić król, jest atakowane przez dowolną bierkę przeciwnika. Na poniższym diagramie, biały król nie może zrobić krótkiej roszady, ponieważ czarny goniec z a6 atakuje pole f1.

3) Nie wolno wykonać roszady wtedy, gdy po jej wykonaniu król znalazłby się pod szachem. Tę zasadę łatwo zapamiętać, ponieważ nigdy nie można przecież przestawiać króla na pole, które jest szachowane! Na poniższym diagramie widać, że biały król nie może zrobić roszady, ponieważ czarny goniec z c5 atakuje pole g1.

Oto świetny sposób na zapamiętanie zasad dotyczących roszady = nie wolno robić roszady w trakcie szacha, przez szacha i pod szacha!

Dlaczego roszada jest taka ważna?

Teraz, gdy wiesz już w jaki sposób oraz kiedy można wykonać roszadę, możemy przejść do wyjaśnienia, dlaczego jest ona taka ważna. Dzięki roszadzie, król ewakuuje się z centrum szachownicy i chowa się za pionami, a do gry wprowadzana jest również wieża. W poniższej pozycji białe właśnie wykonały krótką roszadę:

Zauważmy, że biały król na polu g1 jest teraz bardzo bezpieczny, bo jest chroniony przez piony z f2, g2 oraz h2. Widać również, że dzięki roszadzie białe połączyły swoje wieże, które mogą teraz ze sobą współpracować. Dzięki roszadzie możemy upiec dwie pieczenie na jednym ogniu - zapewnić bezpieczeństwo królowi i rozwinąć wieżę! Przestawienie króla z centrum jest bardzo ważne, ponieważ możemy dzięki temu uniknąć wielu szybkich matów!

Podsumowanie

Wiesz już, czym jest roszada, jak ją wykonać, kiedy jest dozwolona i dlaczego jest taka ważna. Spróbuj teraz wykorzystać tę wiedzę w swoich partiach. Życzymy Ci, by Twój król zawsze był bezpieczny, a Twoje wieże zawsze aktywne!

Lekcja wideo

Czytanie artykułów to świetny sposób na naukę, ale równie pomocne mogą być też lekcje wideo! Poniżej nagranie, które pomoże Ci utrwalić kilka zasad dotyczących roszady! Przekonaj się sam!