Mat głupca
Partia dopiero co się rozpoczęła i obaj zawodnicy chcą stoczyć epicki pojedynek, ale dwa ruchy później jest już po wszystkim. Jak to możliwe? Uwierz lub nie, ale taki scenariusz w szachach jest jak najbardziej możliwy.
- Co to jest mat głupca?
- Skąd wzięła się taka nazwa?
- Przykłady partii, w których wykorzystano podobną ideę
- Sprawdź się
- Podsumowanie
Co to jest mat głupca?
Mat głupca to najszybszy motyw matowy w szachach, pozwalający na danie przeciwnikowi mata w zaledwie dwóch ruchach. Taką możliwość mają tylko czarne, natomiast w przypadku białych, taki sam scenariusz zająłby trzy ruchy.
Do mata głupca dochodzi po następujących ruchach w debiucie:
Zauważ, że błędem białych jest otwarcie diagonali e1-h4 obok swojego króla. Jest to o tyle ważne, że żadne białe figury nie kontrolują ani jednego pola na tej diagonali, więc nie mogą pomóc monarsze w obronie, a partia kończy się matem.
W poniższej partii z mistrzostw Stanów Zjednoczonych w 1959 r. (turniej Open), która została rozegrana pomiędzy amatorskimi szachistami Walterem Thomasem Mayfieldem i Williamem Robertem Trinksem, by dać czarnym mata, białe wykorzystują podobny motyw:
Skąd wzięła się taka nazwa?
Mat głupca jest możliwy tylko wtedy, gdy białe wykonają fatalne (głupie) ruchy w debiucie i to właśnie stąd wzięła się nazwa tego motywu.
Na początku każdej partii najsłabszymi polami na szachownicy są zawsze punkty f2 i f7, ponieważ są one bronione tylko przez odpowiednio białego i czarnego króla. Z tego powodu najszybsze maty w szachach są zawsze związane właśnie z tymi dwoma polami.
Co więcej, gdy czarne ruszą się pionem z linii e, mogą skorzystać z diagonali d8-h4 dla swojego hetmana. Aby doszło do mata głupca, białe muszą nie zdawać sobie sprawy z obu tych faktów i zagrać dwa słabe ruchy już na samym początku rozgrywki.
Przede wszystkim trzeba zauważyć, że ruchy pionami f i g w ogóle nie pomagają białym kontrolować centrum, a osłabiają jedynie i tak już słabe skrzydło królewskie. Zauważ, że nawet, gdyby czarne nie mogły zaatakować białego króla, pozycja białych nadal byłaby bardzo zła.
Przykłady partii, w których wykorzystano podobną ideę
Chociaż w teorii możliwe jest, że taki motyw matowy pojawi się na szachownicy, to jednak jest on bardzo rzadko spotykany w prawdziwych partiach, nawet wśród początkujących. Jak sam zauważyłeś, aby ten mat był możliwy do wykonania, jeden z zawodników musiałby na samym początku partii zagrać dwa fatalne ruchy, które osłabiają jego króla.
Nie oznacza to jednak, że nauka tego motywu do niczego się nie przyda. Mat głupca doskonale pokazuje istotną słabość piona f i przekątnej, na której stoi. Spójrzmy na poniższy przykład z partii rozegranej w 1896 r. w Nowym Jorku przez Franka Melville'a Teeda i Eugene'a Delmara.
W innej partii austriacki szachista Josef Emil Krejcik, grając z zawiązanymi oczami przeciwko nieznanemu zawodnikowi, wykorzystał tę samą ideę, by wygrać partię w sześciu ruchach.
Sprawdź się
Skoro wiesz już, jak wygląda mat głupca i jaką słabość wykorzystuje się w tym motywie matowym, pora na kilka zadań sprawdzających Twoją wiedzę w praktyce. Spróbuj rozwiązać poniższe zadania, by wyostrzyć swój taktyczny zmysł w ataku!
Zadanie nr 1: Klasyczny mat głupca.
Zadanie nr 2: Wykorzystanie tej samej słabości.
Podsumowanie
Mat głupca to jeden z najbardziej znanych motywów matowych w szachach na świecie. Niedopuszczenie do takiego mata może Ci oszczędzić wiele frustracji, natomiast umiejętność wykorzystania słabości piona f u przeciwnika może dać Ci przewagę—a być może nawet doprowadzić do szybkiej wygranej.
