GM Fabiano Caruana
Bio
Fabiano Caruana już od najmłodszych lat był bardzo obiecującym szachistą. W trakcie swojej drogi na szczyt udało mu się pobić rekord należący do GM Hikaru Nakamury, gdy został najmłodszym arcymistrzem w Stanach Zjednoczonych. Ma na swoim koncie wiele wygranych turniejów. Obecnie zajmuje czwarte miejsce na liście rankingowej FIDE w szachach klasycznych, a najwyżej w swojej karierze był sklasyfikowany na miejscu drugim. W 2018 roku mierzył się z GM Magnusem Carlsenem w meczu o mistrzostwo świata, który przegrał po dogrywce.
- Wczesne dzieciństwo
- Lata młodzieńcze
- Awans do pierwszej dziesiątki na świecie
- Turniej Kandydatów 2016
- Przygotowania do meczu o mistrzostwo świata w 2018 roku
- Występy po meczu o mistrzostwo świata
Wczesne dzieciństwo
Fabiano Caruana urodził się 30 lipca 1992 roku w Miami na Florydzie. Jego talent do gry w szachy zauważono, gdy w wieku 5 lat, po przeprowadzce do Nowego Jorku, młody Fabiano zaczął uczęszczać na popołudniowe kółko szachowe. Jego pierwszym trenerem był znany autor książek o tematyce szachowej, NM Bruce Pandolfini. Później Caruanę szkolili m.in. GM Miron Sher oraz GM Alexander Chernin.
Tytuł mistrza FIDE (FM) zdobył w 2002 roku, natomiast tytuł mistrza międzynarodowego (IM) w 2006 roku. Rok później, gdy miał 14 lat, 11 miesięcy i 20 dni, został najmłodszym arcymistrzem w historii Stanów Zjednoczonych i Włoch. Tuż po zdobyciu tytułu arcymistrza został też najmłodszym w historii mistrzem Włoch.
Lata młodzieńcze
Rok 2008 Caruana rozpoczął od wygrania grupy C na turnieju szachowym Tata Steel, dzięki czemu rok później mógł wystąpić w silniejszej grupie B. W tym samym roku zadebiutował też na Olimpiadzie Szachowej w Dreźnie, podczas której grał na pierwszej szachownicy w drużynie Włoch (ukończył zawody z wynikiem 7,5/11). W latach 2007 i 2008 dwa razy pod rząd został zdobył mistrzostwo Włoch. W październiku 2008 roku osiągnął ranking na poziomie 2640 pkt, co dało mu miejsce w pierwszej setce zawodników na świecie.
W 2009 roku Caruana ponownie wygrał turniej Tata Steel, tym razem grupę B. W finale turnieju pokonał wówczas GM Nigela Shorta. Po bardzo dobrych wynikach w Drużynowych Mistrzostwach Rosji oraz Pucharze Mitropa, Caruana dostał możliwość wzięcia udziału w Pucharze Świata w 2009 roku w Chanty-Mansyjsku, gdzie zanim przegrał z Vugarem Gashimovem, udało mu się pokonać m.in. GM-a Lazaro Bruzona, GM-a Leniera Domingueza oraz Evgeny Alekseeva.
W 2009 roku Caruana nie wystartował w mistrzostwach Włoch, ponieważ brał udział w Pucharze Świata FIDE, natomiast czwarty i piąty (a zarazem ostatni) tytuł mistrzowski zdobył w 2010 i 2011 roku. Pod koniec 2011 roku z wynikiem grubo ponad 2700 pkt, Caruana zajmował już 17 miejsce na światowej liście rankingowej.
Awans do pierwszej dziesiątki na świecie
W 2012 roku Caruana nadal robił postępy. Najpierw zajął drugie miejsce w grupie A w turnieju Tata Steel, a następnie rozpoczął swoją zwycięską serię zdobywając pierwsze miejsca w turniejach Reykjavik Open, Sigeman and Co. oraz Dortmunder Schachtage. W tym samym roku Caruana zajął jeszcze drugie miejsce w Memoriale Tala oraz w finale Grand Slam Chess. W styczniu 2013 roku z rankingiem 2781 zajmował już piąte miejsce na światowej liście rankingowej.
W 2013 roku Caruana próbował zakwalifikować się do Turnieju Kandydatów 2014, biorąc udział w turniejach z cyklu FIDE Grand Prix –w Zug zajął trzecie miejsce, w Salonikach drugie, a w Paryżu pierwsze. W całym cyklu zdobył 380 pkt i o mały włos udało mu się wywalczyć awans do Turnieju Kandydatów – w klasyfikacji generalnej zajął 3 miejsce, a do drugiego zabrakło mu tylko 10 pkt.
W 2014 roku Caruana brał udział w turniejach Shamkir Chess oraz Norway Chess i w obydwu zajmował drugie miejsce za Magnusem Carlsenem.
Najbardziej pamiętne zwycięstwo w 2014 roku odniósł w wygranym przez siebie turnieju Dortmund Schachtagen przeciwko ukraińskiemu arcymistrzowi Ruslanowi Ponomariovowi:
Caruana zdobył też srebrny medal na Mistrzostwach Świata w Szachach Szybkich w Dubaju, a do pierwszego miejsca zabrakło mu zaledwie pół punktu. Później ponownie reprezentował Włochy na pierwszej szachownicy na podczas Olimpiady Szachowej 2014 w Tromso w Norwegii.
Po zakończeniu Olimpiady wrócił do Stanów Zjednoczonych, gdzie odniósł pamiętne zwycięstwo w rozgrywanym systemem dwukołowym Pucharze Sinquefielda, wygrywając siedem partii z rzędu.
Ranking uzyskany Caruany w tym turnieju wyniósł 3080 i był to chyba jego najlepszy występ turniejowy w dotychczasowej karierze. Pokonał wówczas Nakamurę, GM-a Levona Aroniana, GM-a Maxime’a Vachier-Lagrave’a (dwa razy), GM-a Veselina Topalova (dwa razy) oraz, przede wszystkim, ówczesnego mistrza świata Carlsena, a warto wspomnieć o tym, że przed turniejem każdy z jego uczestników znajdował się w pierwszej dziesiątce najlepszych szachistów na świecie. Caruana zakończył turniej świetnym wynikiem 8,5/10, dzięki czemu jego ranking wzrósł do poziomu 2844 pkt i do tej pory jest to jego osobisty rekord. Po turnieju awansował na drugie miejsce (za Carlsenem) światowej listy rankingowej FIDE.
Turniej Kandydatów 2016
Po historycznym sukcesie w Sinquefield Cup, Caruana ponownie wziął udział w cyklu FIDE Grand Prix, chcąc zakwalifikować się do Turnieju Kandydatów w 2016 roku. W pierwszym turnieju z cyklu GP, który odbył się w październiku 2014 roku w Baku (Azerbejdżan), zajął ex aequo pierwsze miejsce z GM-em Borisem Gelfandem. Na zakończenie roku w Taszkencie zajął dzielone czwarte miejsce.
W maju 2015 r., w ostatnim turnieju z cyklu FIDE Grand Prix, który odbył się w Chanty-Mansyjsku, Caruana podzielił pierwsze miejsce z Nakamurą i GM-em Dmitrym Jakovenko. Dzięki tej wygranej zajął pierwsze miejsce w klasyfikacji generalnej cyklu FIDE Grand Prix 2014-2015, co oznaczało awans do Turnieju Kandydatów 2016.
Po wywalczeniu awansu Caruana wykorzystał swoje podwójne obywatelstwo i ponownie zmienił federację na amerykańską. Dołączył do drużyny USA i razem z Nakamurą i GM-em Wesleyem So liczył na drużynowe zwycięstwo podczas olimpiady.
W tym samym roku Caruana wyraźnie zwyciężył w turnieju Dortmund Schachtagen, a później doszedł do czwartej rundy Pucharu Świata FIDE w Baku, gdzie przed przegraną z GM-em Shakhriyarem Mamedyarovem zdążył wyeliminować m.in. GM-ów Raufa Mamedova i Antona Kovalyova.
Rok 2016 rozpoczął od zajęcia drugiego miejsca w turnieju Tata Steel, ustępując Carslenowi zaledwie o jeden punkt. Do Turnieju Kandydatów 2016 23-latek przystępował jako trzeci najlepszy zawodnik na świecie.
Turniej Kandydatów 2016 odbył się w Moskwie i obok Caruany wzięli w nim udział najlepsi gracze na świecie: GM Viswanathan Anand, GM Sergey Karjakin, GM Peter Svidler, Nakamura, Topalov, GM Anish Giri oraz Aronian. Chcąc zmierzyć się w meczu o mistrzostwo świata z Magnusem Carlsenem, Caruana musiał w ostatniej rundzie wygrać z Karjakinem, z którym przed ostatnią rundą wspólnie dzielił pierwsze miejsce w tabeli. Przed pojedynkiem zawodnicy mieli tyle samo punktów, dlatego o końcowym wyniku miała decydować punktacja pomocnicza (liczba zwycięstw), a to oznaczało, że grający ostatnią rundę czarnymi Caruana musiał grać na wygraną (remis oznaczałby zwycięstwo Karjakina). Ostatecznie rosyjski arcymistrz pokonał Amerykanina i to on został pretendentem do tytułu mistrza świata w szachach w 2016 roku.
Przygotowania do meczu o mistrzostwo świata w 2018 roku
Pomimo porażki, rok 2016 i tak był dla Caruany bardzo udany. Zdobył swoje pierwsze w karierze mistrzostwo USA, po czym wrócił do Baku, aby pomóc Stanom Zjednoczonym w zdobyciu pierwszego olimpijskiego złota od 1976 roku. Na olimpiadzie Amerykanie wyprzedzili Ukraińców dzięki lepszej punktacji pomocniczej, a Caruana za swój występ na pierwszej szachownicy zdobył indywidualnie brązowy medal.
Dzięki drugiemu miejscu w turnieju London Chess Classic, Caruana zajął trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej cyklu Grand Chess Tour w 2016 roku.
W 2017 roku wziął udział w rozgrywkach Chess.com Speed Chess Championship i wygrał swój pierwszy mecz z czterokrotną mistrzynią świata kobiet GM Hou Yifan z wynikiem 19-9.
Caruana grał również w drużynie Montreal Chessbrahs w inauguracyjnym roku rozgrywek PRO Chess League. Pomógł wówczas drużynie wygrać dywizję atlantycką, jednak w półfinale drużyna Chessbrahs została wyeliminowana przez Saint Louis Arch Bishops.
Po pokonaniu GM-a Vladimira Kramnika w pierwszej rundzie turnieju Isle Of Man International 2017, Caruana był bliski zapewnienia sobie miejsca w Turnieju Kandydatów 2018 na podstawie rankingu.
Rosjaninowi przyznano jednak później dziką kartę, dzięki czemu do Turnieju Kandydatów 2018 na podstawie rankingu zakwalifikowali się zarówno Caruana, jak i Wesley So.
Na zakończenie udanego roku Caruana wygrał London Chess Classic - w finale pokonał GM-a Iana Nepomniachtchiego po dogrywce w szachach błyskawicznych.
W swoim drugim Turnieju Kandydatów, który był rozgrywany w Berlinie, Caruana w pełni wykorzystał swoją szansę. Po przegranej partii z Karjakinem w końcowej części turnieju, w dwóch ostatnich rundach udało mu się pokonać Aroniana i GM-a Alexandra Grischuka, dzięki czemu zapewnił sobie udział w meczu o mistrzostwo świata w szachach w 2018 roku przeciwko Carlsenowi.
Po zwycięstwie w Turnieju Kandydatów, Caruana odnotował imponującą serię sukcesów. Wygrał zarówno Grenke Chess Classic, jak i Norway Chess, w obu imprezach wyprzedzając Carlsena.
Następnie zdobył wicemistrzostwo USA, a później zajął ex aequo pierwsze miejsce z Carlsenem i Aronianem w Pucharze Sinquefielda. Ponieważ w klasyfikacji generalnej GCT So i Caruana zajmowali wspólnie czwarte miejsce, musieli rozegrać między sobą dogrywkę, której stawką było ostatnie miejsce w turnieju London Chess Classic (Caruana wygrał 1,5-0,5).
Przed meczem o Mistrzostwo Świata w Londynie Caruana poprowadził Stany Zjednoczone do srebrnego medalu na Olimpiadzie Szachowej w Batumi w Gruzji.
Brał również udział w rozgrywkach Speed Chess Championship 2018, ale już w pierwszej rundzie został wyeliminowany przez Aroniana.
Po latach ciężkiej pracy zakończonej wygraniem Turnieju Kandydatów, Caruana w końcu otrzymał swoją szansę na rozegranie meczu o tytuł mistrza świata z Magnusem Carlsenem.
W meczu o mistrzostwo świata każda z dwunastu partii zakończyła się remisem, dlatego też zawodnicy musieli grać dogrywkę w formie szachów szybkich. W dogrywce lepszy okazał się Norweg, który wygrał wszystkie trzy partie.
Występy po meczu o mistrzostwo świata
Miesiąc później Caruana pokonał Aroniana w meczu o trzecie miejsce w London Chess Classic. Wynik ten oznaczał również, że Amerykanin zajął trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej Grand Chess Tour.
W rozgrywkach PRO Chess League 2019 Caruana grał dla drużyny Saint Louis Arch Bishops w dywizji atlantyckiej i poprowadził ją do kolejnego występu w półfinałach turnieju w San Francisco (półfinały rozgrywane były na żywo przy szachownicach).
Caruana rozpoczął 2020 rok od odniesienia swojego pierwszego zwycięstwa w turnieju Tata Steel, a wygraną zagwarantował sobie już w przedostatniej rundzie. W turnieju wyprzedził m.in. Carlsena, So, Ananda, GM-a Alirezę Firouzję, Giriego i innych światowej klasy zawodników.
Caruana automatycznie zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów 2020, ponieważ w poprzednim cyklu był pretendentem do tytułu mistrza świata. Do turnieju przystępował w roli faworyta, ponieważ był wówczas najwyżej notowanym graczem z całego grona zawodników. 26 marca 2020 roku Turniej Kandydatów został zawieszony z powodu ograniczeń w podróżowaniu po Rosji i pandemii COVID-19. Na półmetku Caruana miał wynik 3,5/7 i o jeden punkt ustępował Vachier-Lagrave'owi i Nepomniachtchiemu.
W maju 2020 roku Caruana dotarł do finału rozgrywek Clutch Chess Champions Showdown, a w pierwszej rundzie w bardzo przekonujący sposób pokonał Domingueza (15-3). Finałowy mecz przeciwko Wesleyowi So zakończył się remisem 9-9, dlatego zawodnicy musieli zagrać dogrywkę, którą wygrał So.
W drugiej połowie Turnieju Kandydatów 2020-2021, który wznowiono w kwietniu 2021 roku, Caruana uzyskał solidny wynik 4/7 pkt. Jego łączny wynik 7,5/14 był na tyle dobry, że pozwolił mu zająć ex aequo trzecie miejsce (czwarte na podstawie punktacji pomocniczej) z Girim jednak nie wystarczył do dogonienia zwycięzcy Nepomniachtchiego.
W czerwcu i lipcu 2022 r. Caruana po raz czwarty z rzędu zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów, dzięki zajęciu drugiego miejsca w październikowo-listopadowym turnieju FIDE Grand Swiss 2021. Pomimo dobrego początku w Turnieju Kandydatów, Caruana ostatecznie zajął w nim piąte miejsce.
