GM Ding Liren

Ding Liren to aktualny mistrz świata FIDE w szachach klasycznych, który w Meczu o Mistrzostwo Świata 2023 pokonał GM Iana Nepomniachtchiego. Podobnie jak w przypadku większości mistrzów świata, do zdobycia przez niego tego tytułu przyczyniła się zarówno dominacja, jak i łut szczęścia.

Ding po raz pierwszy zdobył mistrzostwo Chin w wieku 16 lat i został wtedy najmłodszym mistrzem w historii swojego kraju. W Pucharze Świata w 2017 i 2019 r. został pierwszym zawodnikiem w historii, który dwa razy z rzędu awansował do finału tych rozgrywek. Do trzech tytułów mistrza Chin dochodzą jeszcze dwa złote medale drużynowe i jeden złoty medal indywidualny na Olimpiadach Szachowych oraz jeden złoty medal drużynowy na Drużynowych Mistrzostwach Świata.

Od sierpnia 2017 r. do listopada 2018 r. Ding był niepokonany przez 100 partii w rozgrywkach szachowych najwyższej rangi - była to wówczas najdłuższa passa zwycięstw w historii, która została później pobita przez GM Magnusa Carlsena w październiku 2019 r. W 2018 roku Ding wszedł do pierwszej piątki najlepszych szachistów świata (maj) oraz przekroczył granicę 2800 punktów rankingowych (wrzesień) i do tej pory te statystyki nie uległy zmianie.

• Dzieciństwo i początki kariery szachowej (od 1996 do 2008 r.)
• Szachowa dominacja w Chinach i tytuł arcymistrza (od 2009 do 2016 r.)
• Awanse do turniejów kandydatów (od 2017 do 2019 r.)
• Droga do tytułu mistrza świata (2020-23)

Dzieciństwo i początki kariery szachowej (od 1996 do 2008 r.)

Ding urodził się w Wenzhou, mieście położonym w południowo-wschodniej części prowincji Zhejiang w Chinach. Miasto to ma bogatą historię związaną z szachami - stamtąd pochodzi również była Mistrzyni Świata Kobiet w Szachach, Zhu Chen. Kiedy Ding miał cztery lata, jego matka zabrała go do klubu szachowego w Wenzhou. Uczył się tam gry w szachy i od początku miał tych samych trenerów, co Zhu, w tym swojego pierwszego trenera, Chena Lixinga, który jest znany w Związku Szachowym Wenzhou.

Ding już na początku swojej kariery odnosił sukcesy w zawodach. Jako nastolatek regularnie brał udział i wygrywał silnie obsadzone turnieje w swoich grupach wiekowych - Li Chengzhi Cup. Rywalizował również na arenie światowej. W listopadzie 2003 r. i w listopadzie 2004 r. zajmował ex aequo pierwsze miejsce odpowiednio w Mistrzostwach Świata Juniorów w kategorii do 10 lat oraz w Mistrzostwach Świata Juniorów w kategorii do 12 lat. Ostatecznie w obu turniejach był sklasyfikowany na drugim miejscu, o czym w obydwu przypadkach decydowała punktacja pomocnicza.

W 2004 r., gdy miał 11 lat, wziął udział w Drużynowych Mistrzostwach Chin i w czterech partiach zdobył 1 punkt. W następnym roku wziął udział w swoich pierwszych Indywidualnych Mistrzostwach Chin w Szachach i ukończył je z wynikiem 3,5/7 punktów. Kolejny sukces osiągnął w 2008 roku, kiedy to w prestiżowym turnieju zajął szóste miejsce z wynikiem 5,5/11 punktów.

Szachowa dominacja w Chinach i tytuł arcymistrza (od 2009 do 2016 r.)

Rok 2009 był dla Dinga przełomowy. Mając zaledwie 16 lat, fenomenalny Chińczyk udowodnił, że jest szachistą światowej klasy. Wszystko to wydarzyło się podczas jednych zawodów - Mistrzostw Chin w Szachach 2009.

W rozgrywkach wzięło udział 12 zawodników, z czego dziesięciu z nich było arcymistrzami, a trzej najwyżej sklasyfikowani - Ni Hua (2724), Bu Xiagzhi (2704) i Wang Hao (2696) - znajdowali się blisko lub powyżej progu 2700 punktów rankingowych. Ding był jednym z dwóch zawodników bez tytułu arcymistrza i miał drugi najniższy ranking (2458) spośród wszystkich uczestników, jednak mimo tego rozegrał wspaniały turniej. Zawody ukończył bez porażki, zdobywając 8,5/11 punktów i pokonując dwóch najwyżej sklasyfikowanych zawodników - Wanga oraz Ni. Jego ranking uzyskany w turnieju wyniósł wówczas niesamowite 2811 punktów.

Zwycięstwo to oznaczało, że w wieku 16 lat Ding został najmłodszym w historii zdobywcą tytułu Mistrza Chin. Dzięki występowi w tym turnieju wypełnił również ostatnią normę arcymistrzowską potrzebną do zdobycia tytułu GM. Podczas tego samego turnieju Ding został więc zarówno mistrzem swojego kraju, jak również arcymistrzem. Tytuł GM został mu oficjalnie nadany w październiku 2009 roku, na dwa tygodnie przed jego 17. urodzinami.

Ding nie przestał robić furory podczas mistrzostw swojego kraju. Dwa lata później wygrał Mistrzostwa Chin w Szachach 2011, wyprzedzając swoich rywali o dwa punkty. Jakby tego było mało, w 2012 roku wygrał ponownie i jako 19-latek miał już na koncie trzy tytuły mistrza kraju. Co ciekawe, we wszystkich tych zawodach nie odniósł ani jednej porażki.

W omawianym okresie Ding był również reprezentantem Chin na arenie międzynarodowej. W 2012 roku wziął udział w Olimpiadzie Szachowej i grał na trzeciej szachownicy. Jego drużyna zajęła wówczas czwarte miejsce. W 2014 roku Chiny zdobyły złoto, a Ding wywalczył indywidualny brąz za swój występ na drugiej szachownicy. Podczas Drużynowych Mistrzostw Świata w 2015 roku Chiny zdobyły złoto, a Ding zdobył indywidualne srebro za grę na pierwszej szachownicy.

Inne znaczące sukcesy Dinga to m.in. trzecie miejsce na Mistrzostwach Świata Juniorów w 2012 roku oraz jego osiągnięcia w 2015 roku. W turnieju Tata Steel w 2015 roku uzyskał wynik 8,5/13, zajmując (dzielone) drugie miejsce tuż za Carlsenem. Na drugim miejscu tego naszpikowanego słynnymi zawodnikami turnieju uplasowali się również Maxime Vachier-Lagrave, Anish Giri i Wesley So. W 2016 roku również w turnieju Tata Steel ponownie zajął dzielone drugie miejsce za Carlsenem, tym razem wspólnie z Fabiano Caruaną. Następnie w 2015 roku został drugim po Wang Yue chińskim zawodnikiem, który znalazł się w pierwszej dziesiątce najlepszych graczy na świecie.

Awanse do turniejów kandydatów (od 2017 do 2019 r.)

Na początku 2017 roku Ding wygrał turniej Shenzhen Longgang Chess Masters w Shenzhen w Chinach, w którym zdobył 6,5/10 punktów i wyprzedził o jeden punkt zarówno Giriego, jak i Petera Svidlera, którzy wspólnie zajęli drugie miejsce. Następnie w maju wygrał Grand Prix Moskwy pokonując Shakhriyara Mamedyarova oraz wyprzedzając dziewięciu innych zawodników z rankingiem co najmniej 2750.

Najbardziej godnym uwagi występem Dinga był jego udział w Pucharze Świata FIDE w 2017 roku. Zajmował wówczas 11. miejsce w rankingu i rozegrał bardzo dobry turniej - wśród 128 zawodników biorących udział w zawodach Ding dotarł do finału, pokonując w półfinale Wesleya So. W finale zmierzył się z Levonem Aronianem, a ich cztery partie klasyczne zakończyły się remisami. Dopiero w dogrywce Ding musiał uznać wyższość swojego przeciwnika, który w partiach szachów szybkich pokonał go 2-0.

Zajęcie drugiego miejsca w tym turnieju pozwoliło Dingowi zakwalifikować się do Turnieju Kandydatów, dzięki czemu po raz pierwszy miał okazję zagrać w turnieju decydującym o tym, kto stanie do walki o tytuł mistrza świata przeciwko Carlsenowi. Tym samym był pierwszym zawodnikiem z Chin, któremu ta sztuka się udała. Ding zakończył Turniej Kandydatów FIDE 2018 na czwartym miejscu. Był wtedy jedynym niepokonanym zawodnikiem w turnieju - odniósł jedno zwycięstwo i zanotował 13 remisów.

W następnym miesiącu (marcu), Ding zajął drugie miejsce za Carlsenem w turnieju Shamkir Chess 2018. W październiku powrócił do rywalizacji drużynowej na Olimpiadzie Szachowej 2018. Chiny zdobyły wówczas złoty medal drużynowy, do którego Ding dołożył złoty medal indywidualny za swój występ na pierwszej szachownicy (ranking uzyskany w turnieju - 2873).

W 2019 roku Ding zaliczył jeden ze swoich najbardziej imponujących występów podczas turnieju Sinquefield Cup 2019. W turnieju, w którym wzięło udział 12 najlepszych zawodników (najniżej sklasyfikowanym zawodnikiem i zarazem jedynym poniżej poziomu 2750 był Nakamura), Ding nie przegrał ani jednej partii, uzyskując 6,5/11 punktów i ranking uzyskany w turnieju na poziomie 2845 punktów. W końcowej klasyfikacji turnieju zajął ex aequo pierwsze miejsce z Magnusem Carlsenem, dlatego zawodnicy musieli rozegrać dogrywkę, w której w obydwu partiach błyskawicznych Ding okazał się lepszy od Norwega. Co ciekawe, Carlsenowi nie zdarzyło się przegrać żadnej dogrywki od 2007 roku, kiedy to uległ Levonovi Aronianowi.

Zaledwie kilka miesięcy później Ding zagrał w Pucharze Świata FIDE 2019, gdzie w gronie 128 zawodników był rozstawiony z numerem jeden. Podobnie jak w 2017 roku, ponownie udało mu się dotrzeć do finału, gdzie zmierzył się z Teimourem Radjabovem. Ich pojedynek musiał być rozstrzygnięty w dogrywce, w której Ding przegrał obie partie szachów błyskawicznych. Pomimo tego, zarówno Radjabov, jak i Ding wywalczyli awans do Turnieju Kandydatów w 2020 roku.

Droga do tytułu mistrza świata (2020-23)

Ding był już jednym z faworytów Turnieju Kandydatów 2020, ale zaliczył kiepski początek turnieju, przegrywając dwie pierwsze partie. 26 marca 2020 r. Turniej Kandydatów został zawieszony z powodu ograniczeń w podróżowaniu po Rosji oraz pandemii COVID-19. Po siedmiu rundach Ding zajmował siódme miejsce z wynikiem 2,5/7.

Po wznowieniu zawodów 19 kwietnia 2021 r. Ding radził sobie znacznie lepiej niż w pierwszej połowie turnieju. Wygrał trzy ostatnie partie z GM Alexandrem Grischukiem, Kirillem Alekseenko i triumfatorem turnieju Ianem Nepomniachtchim, dzięki czemu z wynikiem 7/14 uplasował się na ostatecznie na piątym miejscu.

W 2022 r. Ding zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów dzięki kryterium rankingowemu oraz temu, że zakazem gry objęty został GM Sergey Karjakin. Wcześniej Ding musiał jednak rozegrać wymaganą liczbę partii klasycznych, czego udało mu się dokonać dzięki wzięciu udziału w kilku turniejach z rzędu w Chinach. Podobnie jak w Turnieju Kandydatów 2020-21, po niezbyt udanej pierwszej połowie turnieju Ding zaprezentował się dużo solidniej w drugiej jego części, wygrywając z GM Janem-Krzysztofem Dudą, GM Richardem Rapportem, Caruaną i Nakamurą, co ostatecznie zapewniło mu drugie miejsce.

Dzięki temu, że Ding zajął w Turnieju Kandydatów drugie miejsce, dostał szansę na udział w Meczu o Mistrzostwo Świata 2023 zamiast Carlsena, który ogłosił, że rezygnuje z tytułu mistrzowskiego. Ding wygrał mecz o mistrzostwo świata z Nepomniachtchim w dogrywce i został pierwszym mistrzem świata FIDE w szachach klasycznych pochodzącym z Chin.