GM Alireza Firouzja
Bio
Alireza Firouzja jest urodzonym w Iranie arcymistrzem mieszkającym na stałe we Francji, światowej klasy zawodnikiem i najmłodszym graczem na świecie z rankingiem powyżej 2700. Dwukrotnie zdobył tytuł mistrza Iranu i jest aktualnym mistrzem Europy w Szachach Fischera. Na dzień 1 marca 2021 roku był jedynym nastolatkiem w pierwszej piętnastce zawodników na świecie (nr 13 z rankingiem 2759).
Na przełomie 2019 i 2020 roku Firouzja zelektryzował cały szachowy świat zajmując drugie miejsce w Mistrzostwach Świata w Szachach Szybkich (przegrał jednym punktem z Mistrzem Świata Magnusem Carlsenem) oraz osiągając niesamowity wynik (5/7) w turnieju Tata Steel 2020.
W 2021 roku Firouzja nadal piął się w górę wygrywając turniej Grand Swiss w Rydze, uzyskując wynik 8/9 w Drużynowych Mistrzostwach Europy oraz awansując na 2. miejsce w rankingu światowym z rankingiem 2804. Dzięki zwycięstwu w turnieju Grand Swiss zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów w 2022 roku w wieku 18 lat, jako jeden z najmłodszych graczy w historii. Pobił również rekord dla najmłodszego zawodnika, który przekroczył ranking 2800.
- Mistrz Iranu
- Arcymistrz
- Scena światowa
- Najmłodszy zawodnik na świecie z rankingiem 2700
- Zmiana obywatelstwa oraz Mistrzostwa Świata w Szachach Szybkich i Błyskawicznych w 2019 roku
- Rok 2020
- 2021-obecnie
Mistrz Iranu
Firouzja nauczył się grać w szachy w wieku ośmiu lat, a w ciągu kilku lat stało się jasne, że jest w tej dziedzinie wybitnie uzdolniony. W 2015 r. zdobył złoty medal w kategorii do 12 lat w Mistrzostwach Azji Juniorów w Szachach. W 2016 r. w wieku 12 lat został najmłodszym zawodnikiem, który zdobył tytuł mistrza Iranu w szachach, uzyskując jednocześnie tytuł mistrza międzynarodowego.
W poniższej partii 12-letni Irańczyk ze spokojem pokonuje silnego i doświadczonego GM Pavla Tregubova (byłego mistrza Europy). Po spokojnym debiucie, Firouzja uzyskuje przewagę pozycyjną grając 17. Wc5, a następnie dzięki krótkiej kombinacji przekuwa przewagę pozycyjną na przewagę materialną. Wykazuje się fantastyczną techniką i zdobywa drugiego piona w 37. posunięciu, dzięki czemu zdobywa cały punkt - nawet w wieku 12 lat Firouzja sprawiał, że niezwykle trudne zadania wyglądały na proste!
Arcymistrz
W lutym 2018 roku w turnieju Aeroflot Open, Firouzja wypełnił ostatnią normę arcymistrzowską i w wieku 15 lat zdobył tytuł arcymistrza. Na 43. Olimpiadzie Szachowej reprezentował Iran na czwartej szachownicy i uzyskał wynik 8/11. Firouzja zdobył złoty medal na Olimpiadzie Szachowej Juniorów do lat 16, gdzie zdobył 8/9 punktów i uzyskał ranking 2736.
W poniższej partii z Olimpiady Szachowej 2018 Firouzja przeprowadza miażdżący atak. Po tym, jak znalazł wspaniały motyw taktyczny 21.Wxh7+!, czarny król nie ma gdzie się ukryć. Firouzja potrafi sprawić, że nawet ekstremalnie trudne ataki wyglądają tak, jakby były naprawdę łatwe!
Scena światowa
Pod koniec 2018 roku Firouzja wystartował w Mistrzostwach Świata w Szachach Szybkich ze 169. numerem startowym na 206 uczestników. Zadziwił wówczas całe środowisko szachowe, zajmując szóste miejsce za m.in. Daniilem Dubovem, Shakhriyarem Mamedyarovem, Hikaru Nakamurą, Vladislavem Artemievem oraz Carlsenem. Ugrał 10/15 punktów, a jego ranking uzyskany w turnieju był na poziomie 2848.
Następnego dnia rewelacyjnie rozpoczął Mistrzostwa Świata w Szachach Błyskawicznych (6,5/7), wyprzedzając wszystkich rywali o cały punkt! W ósmej rundzie przegrał z Carlsenem i jego gra zaczęła się pogarszać. Jednak to właśnie na tych dwóch turniejach 15-letni arcymistrz zaczął zaznaczać swoją obecność na światowej scenie szachowej.
W poniższej partii z Mistrzostw Świata w Szachach Błyskawicznych, Firouzja ponownie pokazuje swoje zdolności w ataku. Po stosunkowo spokojnym debiucie w partii katalońskiej oddaje parę gońców, aby zdwoić piony 'f' czarnych. Atak przeprowadza tak wyraziście i skutecznie, że jego przeciwnik musi poddać partię już w 27. posunięciu! Kolejna wspaniała partia Firouzji:
Rok 2019 był dla Firouzji niezwykle aktywny i zarazem bardzo ważny. Rozpoczął go od wygrania swoich drugich Mistrzostw Iranu z wynikiem 9/11. Kontynuował osiąganie imponujących wyników, uzyskując wynik 7/9 w Drużynowych Mistrzostwach Świata i zajmując ex aequo pierwsze miejsce w turnieju Sharjah Masters. W kwietniu 2019 roku, grając w turnieju Bullet Chess Championship 2019 na Chess.com, przegrał bardzo wyrównany pojedynek z Nakamurą (późniejszym zwycięzcą tych rozgrywek).
W kwietniu 2019 roku Firouzja zajął drugie miejsce (z powodu punktacji pomocniczej) w turnieju Reykjavik Open z wynikiem 7/9, a także wygrał Mistrzostwa Europy w szachach Fischera z wynikiem 8/9. W rozgrywkach Junior Speed Chess Championship organizowanych przez Chess.com pokonał GM Jose Martineza Alacantarę i Samuela Seviana, a dopiero potem musiał uznać wyższość późniejszego zwycięzcy tych rozgrywek, GM Wei Yi. W maju 2019 roku wygrał Mistrzostwa Francji w Szachach Szybkich.
W kolejnej przykładowej partii pokazującej fantastyczne zdolności w ataku, Firouzja stosuje nieco dziwną (ale pamiętną) ofiarę jakości we wczesnej grze środkowej. Następnie poświęca swojego skoczka na d5 i rozpoczyna atak na skrzydle królewskim od ruchu 16. Sf5. Gra Firouzji przez następne sześć posunięć jest szybka i brutalna, co zmusza przeciwnika do poddania partii w 22. ruchu!
Najmłodszy zawodnik na świecie z rankingiem 2700
W czerwcu 2019 roku występ Firouzji na Szachowych Mistrzostwach Azji zapewnił mu prawo startu w Pucharze Świata FIDE 2019. W lipcu Firouzja zdobył 11,5/13 punktów w tureckiej Superlidze - wynik ten podniósł jego ranking klasyczny do 2702, dzięki czemu stał się drugim najmłodszym zawodnikiem w historii, który w wieku 16 lat i 1 miesiąca przekroczył ranking 2700. Według statystyk z lutego 2020 r. był też najmłodszym zawodnikiem w rankingu 25 najlepszych szachistów na świecie oraz najmłodszym zawodnikiem z rankingiem powyżej 2700.
Firouzja zagrał również dobrze w Pucharze Świata FIDE w 2019 roku. W pierwszej rundzie pokonał GM Armana Pashikiana, a w drugiej Dubova. W trzeciej rundzie zremisował obie klasyczne partie z rozstawionym z numerem jeden GM Ding Lirenem (ostatecznym wicemistrzem świata), ale przegrał z nim w dogrywce w szachach szybkich.
Oto ciekawy przykład agresywnej gry, która dała Firouzji zwycięstwo w jednej z partii Pucharu Świata FIDE 2019. Po spokojnym otwarciu i manewrach w grze środkowej, w 23. posunięciu Firouzja umieszcza skoczka na f5 i dopiero wtedy zaczyna się cała zabawa. Wykorzystując parę gońców i ofiarę jakości, Firouzja otwiera skrzydło królewskie czarnych w 32 ruchu i właściwie jest już po wszystkim.
Zmiana obywatelstwa oraz Mistrzostwa Świata w Szachach Szybkich i Błyskawicznych w 2019 roku
W grudniu 2019 roku Firouzja poinformował Irańską Federację Szachową, że chce zmienić obywatelstwo. Decyzja ta była odpowiedzią na wprowadzenie przez federację zakazu udziału jej zawodników w Mistrzostwach Świata w Szachach Szybkich i Błyskawicznych (miało to służyć podtrzymaniu stanowiska Iranu, aby unikać rozgrywania partii z zawodnikami z Izraela). Firouzji udało się wystąpić we wspomnianych rozgrywkach, ale grał pod flagą FIDE.
Obecnie Firouzja reprezentuje barwy Francji.
Firouzja zanotował też fantastyczny występ na Mistrzostwach Świata w Szachach Szybkich, uzyskując 10,5/15 pkt i zajmując drugie miejsce za Carlsenem - to najlepszy wynik w jego młodej karierze. Nie zawiódł również w Mistrzostwach Świata w Szachach Błyskawicznych zdobywając 13,5/21 punktów i zajmując szóste miejsce w tej prestiżowej imprezie.
W 19. rundzie mistrzostw w blitzu Firouzja zmierzył się z Carlsenem i doszło wówczas do niecodziennej sytuacji: Firouzji skończył się czas, gdy miał trzy piony przewagi. W końcowej pozycji Carlsenowi pozostał już tylko goniec. W szachach internetowych taka partia zakończyłaby się remisem, jednak zgodnie z zasadami FIDE, jeżeli istnieje możliwość dania mata przeciwnikowi, to partia nie kończy się remisem, lecz przegraną zawodnika, któremu skończył się czas.
W wielu fragmentach tej bardzo kontrowersyjnej partii Firouzja miał wyraźną przewagę. Pomimo wyniku partii, to Firouzja okazał się w niej lepszy od mistrza świata.
Rok 2020
Firouzja zakończył 2019 rok z hukiem i sprawił, że świat szachów miał ochotę na więcej. Na początku 2020 roku wystąpił w turnieju Tata Steel Chess wśród 14 światowej klasy uczestników (w turnieju grali m.in. Carlsen, Fabiano Caruana, Wesley So, Viswanathan Anand, Anish Giri, Jorden Van Foreest, Jan-Krzysztof Duda, Artemiev, Jeffery Xiong, Vladislav Kovalev, Yu Yangi, Nikita Vitiugov i Dubov). Firouzja rozpoczął rywalizację od prowadzenia z wynikiem 2,5/3, po czym w czwartej rundzie musiał uznać wyższość Wesleya So. Powrócił jednak do gry wygrywając w piątej rundzie z Girim i w siódmej z Xiongiem.
W partii Firouzji z Girim w piątej rundzie, po bardzo ciekawym otwarciu, w końcówce stanęła pozycja wieżowo-pionowa. W 40. ruchu Giri decyduje się wymienić jednego ze swoich zdwojonych pionów 'h' za wolnego piona 'e' (doszło do tego dzięki wymianie wież). W końcówce pionowej Giri popełnia błąd w obliczeniach i gra 44...Kf6? zamiast 44...Kd6, a Firouzja zdobywa pełny punkt!
Po siedmiu rundach, w których zdobył 5 punktów, to właśnie Firouzja znajdował się na czele stawki. Po remisie z Van Foreestem w ósmej rundzie oczy całego szachowego świata zwrócone były na jego pojedynek z Carlsenem w rundzie dziewiątej. Ta partia nie ułożyła się jednak dla niego tak dobrze jak poprzednia, a wynik był taki sam - wygrał Carlsen.
Przegrana z mistrzem świata rozpoczęła serię trzech porażek z rzędu, ponieważ Firouzja został również pokonany przez ostatecznego zwycięzcę, Caruanę, oraz byłego mistrza świata, Ananda. Jego dwie ostatnie partie z Vitiugovem i Dubovem zakończyły się remisami i z wynikiem 6,5/13 Firouzja zajął ostatecznie szóste miejsce.
W lutym 2020 roku Firouzja wziął udział w turnieju Masters Festiwalu Szachowego w Pradze, zastępując w ostatniej chwili Wei Yi, który nie mógł przyjechać na turniej z powodu koronawirusa. Rozegrał tam wiele ekscytujących partii, znalazł się w grupie zawodników z bilansem 5/9 oraz pokonał GM Vidita Gujrathiego w dogrywce blitza, co zapewniło mu zwycięstwo w turnieju. Była to jego pierwsza wygrana w ważnym turnieju i prawdopodobnie jedna z wielu w przyszłości.
W kwietniu 2020 roku Firouzja pokonał Carlsena 8,5-7,5 w finale rozgrywek Banter Blitz Cup, internetowego turnieju rozgrywanego systemem pucharowym dla 128 graczy, w którym główną nagrodą było 14 000 dolarów. Miesiąc później wygrał turniej Chessbrah Invitational - turniej blitza na Chess.com dla sześciu superarcymistrzów (Irański arcymistrz w finale "Best-of-10" pokonał Giriego).
W październiku 2020 roku Firouzja zajął drugie miejsce za Carlsenem w zawodach Norway Chess. W całym turnieju przegrał tylko jedną partię, właśnie z Carlsenem. Trzy miesiące później, w styczniu 2021 roku, zajął ex aequo trzecie miejsce w prestiżowym turnieju Tata Steel Chess Tournament w Wijk aan Zee.
Rok 2021 - obecnie
Na początku 2021 roku Firouzja nadal wykazywał się ogromnym talentem. W marcu 2021 r. irański arcymistrz wygrał Bullet Chess Championship 2021, pokonując kolejno Artemieva, faworyta turnieju Nakamurę oraz GM Andrew Tanga w finale (miało to miejsce bezpośrednio po wygraniu dwóch kolejnych turniejów w ramach Titled Tuesdays).
W październiku i listopadzie Firouzja odnotował kolejny progres, zwyciężając w turnieju Grand Swiss w Rydze. Zwycięstwo z wynikiem 8/11 zapewniło mu miejsce w Turnieju Kandydatów w 2022 roku. Tylko Carlsen i GM Bobby Fischer grali w turnieju kandydatów w młodszym wieku. Jego zwycięstwo oznaczałoby, że stałby się najmłodszym zawodnikiem, który kiedykolwiek brał udział w meczu o mistrzostwo świata. Jego wynik 8/9 w Drużynowych Mistrzostwach Europy tuż po turnieju Grand Swiss, podwyższył jego ranking FIDE do 2804, co czyni go najmłodszym zawodnikiem, który przekroczył barierę 2800 punktów.
W 2022 r. Firouzja nadal imponował swoją formą, wygrywając rozgrywki Grand Chess Tour. W sierpniu i wrześniu wygrał oba turnieje w Saint Louis - Rapid & Blitz oraz Sinquefield Cup. Szczególnie przekonujące było zwycięstwo młodego gwiazdora w turnieju szachów szybkich i błyskawicznych, w którym zanotował 22 partie bez porażki i zarobił aż 107 punktów rankingowych, przekraczając barierę 2900 Elo na liście rankingowej FIDE w szachach błyskawicznych. Tuż potem Firouzja wygrał po dogrywce równie silnie obsadzony Sinquefield Cup, co pomogło mu w zdobyciu największej liczby punktów w klasyfikacji GCT i zajęciu pierwszego miejsca w rozgrywkach.
W 2024 r. Firouzja po raz drugi z rzędu zakwalifikował się do Turnieju Kandydatów. O jego awansie do zadecydowało kryterium rankingowe - spośród wszystkich graczy, którzy nie uzyskali wcześniej awansu lub odmówili udziału w zawodach, Francuz miał najwyższy ranking na styczniowej liście rankingowej FIDE.
