TK 2022, runda 1: Zwycięstwa Caruany i Nepomniachtchiego na początek turnieju

W emocjonującej pierwszej rundzie Turnieju Kandydatów 2022 wyłoniono dwóch zwycięzców. GM Ian Nepomniachtchi pokonał GM Ding Lirena, a GM Fabiano Caruana pokonał swojego rodaka GM Hikaru Nakamurę. Obaj zwycięzcy zagrają ze sobą w sobotę w drugiej rundzie.

W Hiszpanii szaleje teraz fala upałów, a w Madrycie było dziś 37 stopni Celsjusza, być może dlatego szachownice w szesnastowiecznym Pałacu Santoña zapłonęły, gdy z wielkim hukiem rozpoczęła się pierwsza runda Turnieju Kandydatów FIDE 2022. Dwie partie zakończyły się rezultatywnie, choć w pozostałych dwóch zawodnicy również mieli swoje szanse na zdobycie całego punktu.

Zanim doszło jednak do tych gorących starć, ogólna atmosfera wśród zawodników wydawała się raczej przyjazna. Trzech z nich dotarło bowiem na miejsce rozgrywek z oddalonego o 8 minut jazdy hotelu Principal w Madrycie wspólnie wynajętą taksówką.

Three Candidates, one taxi 🚕#FIDECandidates pic.twitter.com/JRC5BCn43X

— Chess.com (@chesscom) June 17, 2022

(Tłumaczenie: Trzech kandydatów, jedna taksówka)

Sześciu z ośmiu graczy jest zakwaterowanych w hotelu Principal; Caruana wybrał natomiast hotel Iberostar (oddalony o dziewięć minut spacerem), a Firouzja - wraz z rodzicami i bratem - zatrzymał się w hotelu Four Seasons, zaledwie pięć minut drogi od obiektu.

Po przybyciu na salę gry wymieniano wiele uśmiechów z fotografami i oficjelami. Szczególnie dotyczyło to Caruany i Nakamury, któremu przed partią trzeba było wymienić blankiet zapisu. (W chwili publikacji artykułu, Chess.com nie udało się ustalić, co było nie tak z pierwszym blankietem).

Ogólnie rzecz biorąc, widać było, że wszyscy są podekscytowani faktem, że turniej wreszcie się rozpoczyna, ale gdy tylko oficjele wykonali pierwsze uroczyste posunięcie i uruchomiono zegary, od razu zrobiło się poważnie.

Po około godzinie gry fani szachów nie mieli powodów do narzekań, ponieważ wszystkie cztery pozycje były dość emocjonujące. Jak zauważył jeden z komentatorów, GM Jon Ludvig Hammer: "Nie wykluczałbym takiej możliwości, że wszystkie cztery partie będą rozstrzygające".

Ding-Nepomniachtchi 0-1

W pewnym sensie było to jedno z najważniejszych starć tego turnieju, ponieważ gracz z najwyższym rankingiem mierzył się ze zwycięzcą poprzedniego Turnieju Kandydatów. Ostatecznie okazało się, że była to najkrótsza partia pierwszej rundy, ponieważ najlepszy chiński zawodnik zrezygnował po nieco ponad trzech i pół godzinach, tuż przed tym, jak miał dostać mata.

Był to zdecydowanie zaskakujący wynik i to wcale nie tylko dlatego, że na tym poziomie wygrane czarnymi są stosunkowo rzadkie. (W Turnieju Kandydatów 2020-2021 Nepomniachtchi również wygrał pierwszą rundę czarnymi).

Chodzi raczej o to, że przegrana Dinga białymi jest jeszcze rzadsza. Grając białymi, Ding przegrał tylko dwa razy w ostatnich 50 partiach klasycznych. Co ciekawe, jedna z tych porażek miała miejsce w marcu 2020 r. w pierwszej rundzie poprzedniego Turnieju Kandydatów.

W dzisiejszej partii mieliśmy do czynienia z dość teoretycznym wariantem partii angielskiej (1.c4), gdzie w 12. posunięciu Nepomniachtchi odszedł od wariantu z niedawnej partii online Dinga. Jak zasugerował popularny komentator szachowy GM Danny King, Nepomniachtchiemu być może przydały się miesiące intensywnej pracy, jaką wykonał, przygotowując się do meczu o mistrzostwo świata w 2021 roku, ponieważ GM Magnus Carlsen również lubi grać 1.c4.

Rosyjski arcymistrz był pierwszym graczem w turnieju, który stworzył na szachownicy groźbę matową (w 13. posunięciu). Wprawdzie łatwo było się obronić, ale Ding na odpowiedź poświęcił dość długo czasu.

Przez 20 minut na czacie na Twitcha można było przeczytać podpowiedzi "zbij skoczka!", ale w końcu Ding zdecydował się na pchnięcie swojego piona 'h', co jeszcze bardziej osłabiło pozycję jego króla. Ponieważ skoczki i tak wkrótce się wymieniły, nie wydawało się to aż tak dużym problemem. Wkrótce jednak okazało się zupełniej inaczej.

Ding nie docenił przełomu pionowego 25...g5!, który Nepo mógł zagrać już cztery ruchy wcześniej. Był to początek ataku na skrzydle królewskim, który szybko przyniósł Rosjaninowi pełny punkt, ponieważ ruch białych 26.Sxb7 był zbyt wolny, żeby stworzyć jakąkolwiek kontrę. Poświęcenie gońca przez Nepomniachtchiego w ostatnim ruchu było bardzo ładne.

"Wygrana cieszy zawsze, ale sądzę, że dziś poszło nadzwyczaj gładko. Nie analizowałem jeszcze partii, ale jestem z niej zadowolony" - powiedział Nepomniachtchi.

Caruana dodał później: "Ta partia bardzo mnie zaskoczyła. Wyglądało to tak, jakby Nepo zmiótł swojego przeciwnika z szachownicy".

Wyglądało to tak, jakby Nepo zmiótł swojego przeciwnika z szachownicy.
—Fabiano Caruana

Pojawiły się sugestie, że Ding nie poradził sobie jeszcze z tzw. jetlagiem, ponieważ przyleciał do Madrytu zaledwie kilka dni temu. Dwa lata temu również przegrał swoją pierwszą partię, a później również drugą, więc dla zawodnika z najwyższym rankingiem wśród zawodników jutrzejszy pojedynek będzie niezmiernie ważny.

Nepomniachtchi w pierwszej rundzie pokazał, że poprawił swój ogólny styl gry i opanowanie na szachownicy. Poświęcał również więcej czasu na swoje ruchy i pozostawał przy szachownicy w czasie ruchu przeciwnika. Jeśli uda mu się to utrzymać, powinien być uważany za głównego faworyta.

Caruana-Nakamura 1-0

To nie był przypadek, że w pierwszej rundzie doszło do starcia zawodników, którzy rozegrali więcej partii bezpośrednich niż jacykolwiek inni zawodnicy na tym turnieju (w sumie 45 partii klasycznych - 33 remisy, 7 zwycięstw Caruany i 5 Nakamury). Zgodnie z przepisami, zawodnicy z tej samej federacji muszą spotkać się ze sobą na jak najwcześniejszym etapie turnieju, aby uniknąć ewentualnej zmowy, jaka mogła mieć miejsce w Turnieju Kandydatów w Curaco w 1962 roku, o czym przekonywał wówczas nieżyjący już GM Bobby Fischer. Przez kolejne dziesięciolecia w turnieju grało zazwyczaj kilku Rosjan, ale tym razem tylko USA mają więcej niż jednego reprezentanta.

Dobrze było w Madrycie zobaczyć partię hiszpańską zagraną już w pierwszej rundzie i wcale nie było zaskoczeniem to, że Nakamura wybrał solidną obronę berlińską z 3...Sf6. Odkąd 22 lata temu GM Vladimir Kramnik wykorzystał ten wariant do odebrania tytułu mistrza świata GM Garry'emu Kasparovowi, jest to jedna z najbardziej solidnych opcji dla czarnych.

Obecnie większość czołowych graczy wybiera 4.d3 i unika końcówki, którą grywał Kasparow. Pierwszą niespodzianką w partii było posunięcie 8.Sb3 Caruany, po którym Nakamura poświęcił prawie 12 minut na odpowiedź. Caruana powiedział później, że wiedział, iż Nakamura miał do czynienia z tym ruchem tylko w grach online. 

Odpowiedź Nakamury w postaci 8...He7 była już jednak wcześniej grana - ostatnio w 2019 roku przez innego amerykańskiego gracza z czołówki, GM Leiniera Domingueza.

Caruana: "Jestem pewien, że znał to posunięcie, ale postanowił improwizować".

9...Wb8 Nakamury było pierwszą nowinką; Dominguez wybrał roszadę długą, co według Caruany było nieco bardziej logiczne. "Byłem bardzo zadowolony z pozycji, jaką uzyskałem".

Gra zaostrzyła się, gdy Nakamura postanowił pchnąć swoje piony ze skrzydła królewskiego, co spowodowało, że Caruanie udało się wymienić swojego gońca z g3. W tym momencie mieliśmy do czynienia z pojedynkiem dwóch skoczków przeciwko parze gońców, przy czym to białe miały lepszą strukturę pionową.

Przez chwilę wydawało się, że czarne stoją dość komfortowo, ponieważ pozycja była trudna do rozegrania dla białych. Caruana odzyskał jednak pewność siebie po tym, jak zobaczył, że jego przeciwnik zamiast postawić króla na d7 i rozpocząć "ręczną" długą roszadę, wykonał roszadę krótką.

Pozycja, w której Caruana zaproponował 21...Kd7!?

Od tego momentu białe znów mogły grać o przewagę, a pomogło im w tym to, że w 24. ruchu Nakamura zagrał nieco zaskakujący ruch pionem w centrum.

Sam mistrz świata, który przygląda się rozgrywkom i czeka na swojego kolejnego rywala, napisał na Twitterze o 24...d5: "Dosłownie nie dba o bezpieczeństwo króla".

Caruana wprowadził następnie do pozycji przeciwnika swojego hetmana, jednocześnie pięknie blokując piona 'e' czarnych swoim skoczkiem. Hammer po raz kolejny trafnie ocenił sytuację: "Hikaru NIE ma obecnie piona straty i jest to najmilsza rzecz, jaką można powiedzieć na temat jego pozycji".

Chociaż Nakamura bronił się bardzo pomysłowo, pozycja okazała się zbyt trudna do utrzymania dla człowieka (silnik zasugerował, że w pewnym momencie czarne mogły utrzymać remis). Widząc wygrywające warianty dla białych, Nakamura poddał partię tuż po zagraniu 50.Hg4+.

Po partii Caruana dołączył do komentatorów IM Almiry Skripchenko i IM Danny'ego Renscha w studiu Chess.com i powiedział:

"Na pewno nie będę się tym zbytnio ekscytował, bo to dopiero pierwsza partia, ale zawsze miło jest dobrze zacząć. Przed turniejem jest wiele nerwów i nie wiadomo, jak się czuć. Trzeba poświęcić dużo czasu na przygotowania, ale potem trzeba przestawić się z myślenia o przygotowaniu na myślenie o grze, a to zupełnie co innego. Dlatego starałem się dziś grać stosunkowo spokojnie i nie spieszyć się z podejmowaniem decyzji, choć i tak był to bardzo nerwowy mecz, w który na pewno było wiele błędów, ale ogólnie rzecz biorąc, jest super".

Radjabov-Firouzja ½-½

Jeśli chcielibyśmy określić którąś partię pierwszej rundy mianem pojedynku pokoleniowego, to właśnie tę, w której najstarszy zawodnik w turnieju mierzył się z najmłodszym. Kiedy Radjabov, niegdyś cudowne dziecko, w wieku 15 lat pokonał Kasparova w turnieju w Linares w 2003 roku, Firouzja miał się urodzić dopiero kilka miesięcy później.

19 lat później, Francuz (z pochodzenia Irańczyk) jest trzecim najmłodszym zawodnikiem w historii Turniejów Kandydatów (za Carlsenem i Fischerem), a jego najwyższy ranking w tym młodym wieku wynosił już aż 2804 pkt (jutro Firouzja skończy 19 lat). Radjabov, który w marcu skończył 35 lat, swój najwyższy w karierze ranking osiągnął we wrześniu 2012 roku - było to 2799,6 punktów.

W pierwszej w historii partii klasycznej między tymi zawodnikami, Firouzja w odpowiedzi na 1.d4 Radjabova wybrał jeden z wariantów przyjętego gambitu hetmańskiego (przez transpozycję), co można traktować jako znak, że francusko-irański zawodnik od początku chce walczyć o wygraną obydwoma kolorami. Warto zauważyć, że te same siedem pierwszych ruchów zawodnicy wykonali w zeszłym roku w partii blitza podczas paryskiego turnieju z cyklu Grand Chess Tour - tamtą partię wygrał Firouzja.

Wkrótce po rozpoczęciu partii Firouzja zdecydował się na pozycyjną ofiarę jakości, która obecnie znajduje się w arsenale każdego czołowego gracza. Dawno już minęły czasy, gdy ten motyw był charakterystyczny tylko dla konkretnych zawodników, na przykład Tigrana Petrosjana, czy Veselina Topalova. W rzeczywistości wielu amatorskich graczy w dzisiejszych czasach zrozumiałoby, że bardzo dobry goniec czarnych nie jest wcale gorszy od białej wieży. 

Firouzja sacrifices the exchange against Radjabov 💥! #FIDECandidates pic.twitter.com/PS3rAHvti5

— ChesscomLive (@ChesscomLive) June 17, 2022

(Tłumaczenie: Firouzja poświęca jakość w partii z Radjabovem)

Bardzo szybko Firouzja uzyskał 40-minutową przewagę na zegarze, ale Radjabov dobrze poradził sobie z niezwykle taktyczną sekwencją, która nastąpiła później. Oddał z powrotem jakość w zamian za atak i ostatecznie przeszedł do końcówki z jednym pionem przewagi (oprócz pionów, zawodnicy mieli wtedy jeszcze na szachownicy hetmany i po jednej wieży).

Król Firouzji był wyjątkowo bezpieczny, jednak po wymianie hetmanów, jedyne, co pozostało Francuzowi, to obrona końcówki pionowo - wieżowej. Niektórzy widzowie zaczęli się zastanawiać nad techniką młodego zawodnika, przypominając sobie jego szokującą wpadkę w końcówce pionowej przeciwko Carlsenowi w 2020 roku.

Tym razem Firouzja stanął jednak na wysokości zadania i bez większych problemów utrzymał pozycję. Remis, ale po bardzo emocjonującej partii!

Duda-Rapport ½-½

W pojedynku przedstawicieli młodego pokolenia Duda przystąpił do walki z przewagą zwycięstw w bezpośrednich pojedynkach (2-1 przy dwóch remisach). Warto również zauważyć, że Polak wygrał poprzednią partię z Rapportem w styczniu tego roku w Wijk aan Zee również grając białymi.

Początkowe ruchy Rapporta nie były tak nietypowe, jak czasami widuje się u tego niezwykle kreatywnego gracza, ponieważ Węgier zagrał dość standardową linię w obronie sycylijskiej - wariant Tajmanowa. To jednak Duda już w piątym ruchu zdecydował się na poboczny wariant, który wkrótce może stać się jednak główną linią.

Pozycja po ruchu 5.Gf4!?

Posunięcie 5.Gf4 jest jednym z wielu niezwykłych odkryć współczesnych silników szachowych. Kilka razy zagrał je dobrze zapowiadający się holenderski szachista GM Max Warmerdam (a także autor niniejszego artykułu.....), który na Twitterze podzielił się swoim zdziwieniem, że Rapport nie wiedział, jak zareagować na ten ruch, zważywszy na fakt, że to właśnie Węgier zagrał kiedyś taki ruch białymi. 

Odd to see Rapport get such a bad position out of the opening, especially considering that he played 5.Bf4 himself in the 2021 Sinquefield Cup against Caruana.

— Max Warmerdam (@max_warmerdam) June 17, 2022

(Tłumaczenie: Dziwne, że Rapport otrzymał tak słabą pozycję po debiucie, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że to on sam zagrał 5.Gf4 podczas turnieju Sinquefield Cup 2021 w partii przeciwko Caruanie)

Już 7...Se7 wyglądało trochę dziwnie, a 8...g6 (po 15-minutowym namyśle) było taktycznie nierozsądne, na co natychmiast zwróciły uwagę silniki. Następne 16 minut Duda spędził na poszukiwaniach kontynuacji, które okazały się bardzo owocne, ponieważ Polak znalazł silne pchnięcie piona 9.c5!, które doprowadziło do dużej przewagi pozycyjnej. Czarne zostały z izolowanym pionem na linii 'c', który był łatwym celem dla Dudy. Rapport nie wyglądał na zadowolonego, natomiast polscy kibice mieli powody do zadowolenia.

Chess event for ~120 players is running in the #FIDECandidates Fan Zone in Warsaw🇵🇱
Prize pool guaranteed by @LenovoPolska📱💻
Great hospitality by@MRiTGOVPL @FIDE_chess pic.twitter.com/wMT063HQoc

— Lukasz Turlej (@lukaszturlej) June 17, 2022

(Tłumaczenie: W strefie kibica w Warszawie odbywa się turniej z udziałem około 120 zawodników. Nagrody zapewnia Lenovo Polska. Dziękujemy za gościnne przyjęcie) 

Do tego momentu partii Duda grał bardzo dobrze, jednak ostatecznie okazało się, że nie był to do końca jego dzień. Choć utrzymywał przewagę przez całą partię, to jednak nie zdołał jej wykorzystać, natomiast Rapport wykonał bardzo dobrą pracę, koordynując swoje figury i broniąc słabych punktów. Silnik pokazywał, że białe mogą wygrać za pomocą bardzo subtelnych posunięć 33.a4 i 34.b3, co skończyłoby się tym, że Węgier byłby w tzw. zugzwangu (brak możliwości wykonania dobrego ruchu). Duda spróbował jednak czegoś innego i to nie wystarczyło do zwycięstwa. Podsumowując - świetna defensywa w wykonaniu węgierskiego zawodnika.

Podsumowując, początek najważniejszego turnieju w roku był znakomity. ¡Hasta mañana! Nie możemy doczekać się dalszych pojedynków.

The great thing about a bloody start to the #Candidates2022 is that it ups the pressure on much of the field to increase their violence settings.

— Jonathan Tisdall (@GMjtis) June 17, 2022

(Tłumaczenie: Wspaniałe jest to, że już od początku Turnieju Kandydatów, niektórzy zawodnicy będą odczuwać coraz większą presję, co z pewnością przełoży się na zwiększenie ich poziomu agresywności w kolejnych partiach)  

Runda 1 - wyniki

Runda 2 - kojarzenia

Poprzednie artykuły:

• Caruana o swoim czwartym Turnieju Kandydatów: 'Wcale nie patrzę na pulę nagród' (artykuł w jęz. ang.)
• Który z zawodników ma najlepsze wyniki po zakończeniu pandemii? (artykuł w j. ang.)
• Kto wygra Turniej Kandydatów: Analiza (artykuł w j. ang.)
• Kto wygra Turniej Kandydatów?
• Turniej Kandydatów 2022: Wszystkie niezbędne informacje