FIDE chce wprowadzić znaczące zmiany w systemie rankingowym od stycznia 2024 r.

Aktualizacja z dnia 19.02.2024 - Zgodnie z komunikatem zamieszczonym na stronie FIDE z dnia 2 stycznia 2024 r. (https://www.fide.com/news/2831), proponowane zmiany w systemie rankingowym zostały zatwierdzone i wejdą w życie w dniu 1 marca 2024 r. (wówczas spodziewana jest też jednorazowa korekta rankingu w szachach klasycznych).

Od 1 stycznia 2024 r. FIDE prawdopodobnie wprowadzi znaczące zmiany w swoim systemie rankingowym, które obejmują m.in. jednorazową korektę rankingów większości zawodników, zwiększenie minimum rankingowego oraz zmiany w rankingu początkowym.

W lipcu Komisja Kwalifikacyjna FIDE (QC) rozpoczęła publiczną dyskusję mającą na celu poprawę dokładności systemu rankingowego w ramach walki z „rankingową deflacją”. 

Po otrzymaniu ponad 150 komentarzy, grupa robocza, w skład której weszli GM Aleksander Moiseenko, GM Pavel Tregubov, Nick Faulks, Vladimir Kukaev, a także Sabrina de San Vincente wraz ze statystykiem Jeffem Sonasem, opublikowała w tym tygodniu wnioski ze swoich analiz w tym zakresie.

Grupa robocza zarekomendowała wprowadzenie czterech zmian w systemie rankingowym, które jeśli zostaną zatwierdzone przez Radę FIDE w dniu 14. grudnia, mają wejść w życie 1 stycznia 2024 r. Rekomendowane zmiany to:

1. Jednorazowa korekta rankingów w szachach klasycznych
2. Podniesienie minimum rankingowego uprawniającego do wejścia na listę FIDE
3. Zmiany w rankingu początkowym
4. Przywrócenie zasady 400 punktów

Zwiększenie rankingu o maksymalnie 400 punktów

Korekta rankingu graczy z rankingiem poniżej 2000 obejmie ok. 85% szachistów, a ich ranking zostanie zwiększony według następującego wzoru:

(0,40) x (2000 - aktualny ranking)

Oznacza to, że aktualne rankingi szachistów poniżej 2000 Elo wzrosną o wartość pomiędzy 0 a 400 punktów. Zawodnicy z rankingiem równym 1000 dostaną 400 punktów, ranking graczy, których Elo wynosi obecnie 1500 zwiększy się o 200 punktów, natomiast gracze z rankingiem 1950 otrzymają tylko 20 punktów.

Sonas wyjaśnił, że celem korekty jest skompresowanie rankingów pomiędzy 1400 a 2000. Zmiana nie wpłynie na kolejność zawodników na liście rankingowej, a jedynie na odstępy między nimi:

„Zarówno przed korektą, jak i po niej, na liście rankingowej znajdowałoby się 346 tys. graczy z rankingiem poniżej 2000 Elo. Rozpiętość rankingów w tej grupie zmniejszyłaby się po prostu z 1000 pkt do 600 pkt”.

Podniesienie minimum rankingowego do 1400

Kolejną ważną zmianą jest korekta minimum rankingowego FIDE z 1000 do 1400. Poniższa grafika pokazuje, jak w ciągu ostatnich 20 lat zmieniała się liczba zawodników z rankingiem FIDE:

Sonas wyjaśnił, że stopniowe obniżanie minimum rankingowego najpierw do 1800 pkt w 2001 r., a następnie po kolei do 1600, 1400, 1200 i wreszcie do 1000 w sierpniu 2012 r., miało „bardzo problematyczny skutek uboczny”:

Wielu młodszych/słabszych zawodników wchodzi na listę FIDE z bardzo niskim rankingiem w bardzo młodym wieku, na takim etapie ich kariery, kiedy ich szachowe umiejętności rozwijają się najszybciej. Połączenie niskiego rankingu wejściowego oraz szybkiego progresu u zawodników spowodowało w ostatnim dziesięcioleciu silny trend deflacyjny na liście rankingowej.

Sonas twierdzi, że podczas gdy 20-30 lat temu system rankingowy doświadczał inflacji, kiedy to pojawiało się coraz więcej szachistów z rankingiem powyżej 2700, obecnie problemem jest „rankingowa deflacja”. Teoria mówi, że na liście rankingowej pojawiło się tysiące nowych zawodników o niższych rankingach, którzy robiąc szybki progres i rywalizując z silniejszymi zawodnikami, zabierali punkty doświadczonym graczom, powodując ogólnie pojętą deflację.

Kolejna kwestia to to, w jaki sposób na postępującą deflację wpłynęła pandemia COVID-19, w trakcie której drastycznie spadła liczba organizowanych turniejów.

Brak turniejów zgłaszanych do oceny rankingowej FIDE nie był żadną przeszkodą dla wszystkich słabszych juniorów, którzy doskonalili w tym czasie swoje szachowe umiejętności i wchodzili na wyższy poziom. Przerwa w organizacji rozgrywek spowodowała jednak, że wspomniany rozwój juniorów nie znalazł swojego odzwierciedlenia w rankingach FIDE. Z tego powodu jest całkiem prawdopodobne, że na przykład szachiście o obecnym rankingu 1500 Elo bliżej jest poziomem do poziomu mistrzowskiego, niż faktycznie do poziomu 1500.

Usprawnienie obliczeń rankingowych

Pozostałe proponowane zmiany nazwano „usprawnieniem obliczeń rankingowych”. Reguła 400 punktów zostanie przywrócona do stanu sprzed 2022 roku, bez ograniczeń co do tego, ile razy można ją zastosować do danego szachisty podczas jednego turnieju.

FIDE zauważyło, że powrotu tej zasady chciało aż 90% osób respondentów.

Wprowadzone zostaną również zmiany w rankingu początkowym. Nieklasyfikowani gracze, którzy osiągną dodatni wynik przeciwko klasyfikowanym przeciwnikom, otrzymają początkowy ranking obliczony na podstawie rating performance uzyskanego w oparciu o ich wynik procentowy, przy czym początkowy ranking nie może przekroczyć 2200.

To, czy przyniesie to zamierzony efekt, okaże się dopiero później, ale wydaje się, że Sonas jest przekonany o swojej słuszności i na koniec podsumowuje:

Istnieją wszelkie przesłanki ku temu, aby oczekiwać, że podjęte środki skutecznie odwrócą skutki trwającej od ponad dekady deflacji rankingowej, a także pomogą zapobiec jej ponownemu wystąpieniu.  W rezultacie system rankingowy FIDE w szachach klasycznych będzie funkcjonował znacznie lepiej niż ma to miejsce obecnie.

Zalecenia mają mieć zastosowanie do wszystkich formatów: szachów klasycznych, szybkich i błyskawicznych.