Udany początek Drużynowych Mistrzostw Europy dla polskich drużyn

W pierwszej rundzie Drużynowych Mistrzostw Europy 2023 (European Team Chess Championship 2023) drużyna z Azerbejdżanu niespodziewanie przegrała z rozstawioną z nr. 20. reprezentacją Danii po tym, jak GM Mads Andersen ograł superarcymistrza Shakhriyara Mamedyarova. Najwyżej notowany zawodnik na świecie Norweg GM Magnus Carlsen rozpoczął rywalizację w czarnogórskiej Budvie od gładkiego zwycięstwa nad reprezentantem Słowacji GM Jergusem Pechacem, choć jego drużyna musiała zadowolić się remisem.

Anglia pokonała Gruzję, choć pod koniec partii GM Davida Howella z GM Baadurem Jobavą doszło do bardzo nieprzyjemnej sytuacji z udziałem Anglika i sędziego. Howell powiedział później, że było to „jedno z najbardziej nieprzyjemnych doświadczeń” w jego karierze.

Obie polskie drużyny wygrały swoje mecze w pierwszej rundzie. W sekcji Open panowie pokonali reprezentację Belgii, a w sekcji kobiet Polki wygrały ze Szwedkami (analiza partii WFM Anny Cramling z WIM Alicją Śliwicką znajduje się w dalszej części podsumowania). Szczegółowe wyniki polskich drużyn znajdują się w poniższych tabelach. W drugiej rundzie przeciwnikami Polaków w sekcji Open będzie reprezentacja Słowenii, a w sekcji kobiet panie zmierzą się z reprezentacją Słowacji.

Początek drugiej rundy w niedzielę, 12 listopada, o godz. 15:15 czasu polskiego (CET).

Wyniki Polaków

Sekcja Open

Sekcja kobiet

Rozgrywane co dwa lata Drużynowe Mistrzostwa Europy to prawdopodobnie najbardziej wyczekiwany turniej reprezentacji narodowych zaraz po Olimpiadzie. W tym roku w sekcji Open rywalizuje 38 drużyn, a w sekcji kobiet wystąpią 32 reprezentacje. W obu sekcjach rozegranych zostanie dziewięć rund szachów klasycznych, a każdy mecz będzie rozgrywany na czterech szachownicach.

Pięciokrotny mistrz świata, Carlsen, bierze udział w mistrzostwach po raz pierwszy od ośmiu lat, ale raczej zdążył już zapomnieć o swoich ostatnich zawodach w Reykjaviku w 2015 roku, które rozpoczął od dwóch porażek w trzech partiach.

W turnieju nie weźmie udziału kilku znanych zawodników i zawodniczek. Szczegóły poniżej.

• Nieobecni—Rosja, Ukraina oraz Firouzja i spółka
• Sekcja Open - runda 1: Porażka drużyny z Azerbejdżanu
• Dobry start Carlsena, ale niekoniecznie całej drużyny
• Howell krytykuje sędziego za „niestosowne zachowanie”
• Sekcja kobiet - runda 1: Gruzinki faworytami do złota, niespodziewane zwycięstwo Anny Cramling

Nieobecni—Rosja, Ukraina oraz Firouzja i spółka

To pierwsze Drużynowe Mistrzostwa Europy od czasu rozpoczęcia przez Rosję wojny przeciwko Ukrainie w 2022 r. Rosyjskie drużyny nie mogą wziąć w nich udziału z powodu cały czas obowiązującego zakazu gry w oficjalnych imprezach drużynowych FIDE, ale również dlatego, że Rosyjska Federacja Szachowa zdecydowała się też zmienić federację szachową z europejskiej na azjatycką.

Już na pierwszy rzut oka widać, jak duży ma to wpływ na rozgrywki, ponieważ ekipy z Rosji prawie zawsze były faworytami do zwycięstwa—w sekcji kobiet w ośmiu turniejach Rosjanki wygrywały aż siedem razy. 

W przypadku pięciu z wymienionych wyżej sukcesów, w drużynie Rosji grała GM Alexandra Kosteniuk, która w tym roku będzie reprezentować Szwajcarię—Kosteniuk jest jedną z zawodniczek, które skorzystały z możliwości przejścia do europejskiej federacji szachowej bez uiszczania opłat. Czarnym koniem rozgrywek w Budvie może stać się Serbia, ponieważ jej barwy reprezentują obecnie GM Alexey Sarana i GM Alexandr Predke. Oprócz tego, GM Vladimir Fedoseev gra teraz dla Słowenii, a na najwyższej szachownicy w drużynie Anglia zasiada były mistrz Rosji GM Nikita Vitiugov.

Jeśli chodzi natomiast o Ukrainę, sytuacja jest bardziej skomplikowana. Rozstawiona z nr. 4. drużyna kobiet, pomimo braku GM Anny i Mariyi Muzychuk, nadal powinna liczyć się w walce o medale, ale w sekcji Open broniąca tytułu Ukraina (w 2021 r. jej reprezentacja nie przegrała ani jednego meczu) zdecydowała się w ogóle nie wystawiać drużyny. Tamtejsza federacja wyjaśniła tę decyzję w poście na Facebooku z 3. listopada, w którym poinformowano też o mianowaniu GM Alexandra Beliavsky'ego na nowego trenera drużyny.

Powody takiej decyzji były następujące:

„Obciążenie związane z udziałem w wielu dużych międzynarodowych turniejach, które w tym roku w październiku i listopadzie odbywają się jeden po drugim, jest na tyle duże, że uniemożliwiłoby zawodnikom przystąpienie do europejskich rozgrywek w najlepszej formie”.

„Niektórzy z kandydatów do naszej pierwszej drużyny służą w Siłach Zbrojnych Ukrainy i odważnie bronią naszej wolności na froncie. Po Zwycięstwie przywitamy ich z honorami i radością”.

„Istnieją również obiektywne okoliczności związane ze zdrowiem i planami osobistymi zawodników”.

Wyczerpanie rzeczywiście daje się zawodnikom we znaki, o czym podczas swojej transmisji z pierwszej rundy mówił GM Hikaru Nakamura....

"Everyone's trying to play too many tournaments!" says Nakamura of Caruana saying he was very tired at the end of the #FIDEGrandSwiss. Hikaru puts some of his own success down to picking only a few events pic.twitter.com/ZbKRBfu2wX

— chess24.com (@chess24com) November 11, 2023

... jednak z drugiej strony taka sytuacja dotyczy wszystkich drużyn, a w wojsku służy prawdopodobnie tylko jeden reprezentant, GM Igor Kovalenko.

Ukraiński szachista GM Mikhail Golubev przeprowadził ankietę na temat powodów tej, według niego, „skandalicznej” decyzji. Były w niej cztery opcje: „1. Ukraińska Federacja Szachowa jest dysfunkcyjna, 2. Gracze bojkotują UCF [Ukraińską Federację Szachową - przyp. tłum.], 3. Nie ma pieniędzy na nagrody, 4. Mądra, patriotyczna decyzja”.

Federacja obiecuje skoncentrować się na przygotowaniach do Olimpiady w 2024 r.

Inni zawodnicy nie są obecni w Czarnogórze z prostszych powodów. We wtorek, 14 listopada, rozpoczyna się turniej Saint Louis Rapid i Blitz, w związku z czym, na przykład, GM Anish Giri zamiast grać dla drużyny Holandii, musiał udać się do Stanów Zjedoczonych.

Sorry, @KLM, where is chess?🤨 pic.twitter.com/0QffcwdG6p

— Anish Giri (@anishgiri) November 11, 2023

To samo dotyczy dwóch największych gwiazd drużyny Francji – GM Alirezy Firouzji i GM Maxime'a Vachier-Lagrave'a – którzy w 2021 r. poprowadzili swoją reprezentację do zdobycia srebrnych medali, o włos przegrywając z Ukrainą. To właśnie w tamtym turnieju 18-letni wówczas Firouzja został najmłodszym zawodnikiem, który przekroczył granicę 2800 Elo.

Problem z powtórzeniem wyniku sprzed dwóch lat może mieć też Polska (w 2021 r. zdobyła brązowy medal), ponieważ w jej składzie zabraknie GM Jana-Krzysztofa Dudy. O powodach, dla których w drużynie Polski nie zobaczymy najwyżej notowanego reprezentanta, opowiada IM Dawid Czerw:

Sekcja Open - runda 1: Porażka drużyny z Azerbejdżanu

W pierwszej rundzie każdego turnieju szwajcarskiego faworyci są parowani z przeciwnikami zajmującymi niższe pozycje startowe, co sprawia, że wpadki nie zdarzają się zbyt często. Tym razem jednak najwyżej rozstawiony Azerbejdżan uległ Danii, która została rozstawiona z numerem 20. 

Z perspektywy czasu decyzja o doprowadzeniu do trzech stosunkowo szybkich remisów przeciwko znacznie niżej notowanej duńskiej drużynie była błędem, ale kiedy Mamedyarov rozpoczął potężny atak na swojej szachownicy, wydawało się, że ta strategia się opłaci. Andersen nie dał się jednak przełamać, a gdy Mamedyarov wybrał niewłaściwy wariant, losy partii szybko się odwróciły i Azerowi nie pozostało nic innego, jak tylko się poddać.

To właśnie ta partia została przez nas wybrana partią dnia, a skomentował ją GM Rafael Leitao.

Azerbejdżan nie był jedyną drużyną, która miała problemy w pierwszej rundzie. Rozstawiona z nr. 2. reprezentacja Rumunii w starciu z Austriakami zdołała wywalczyć zaledwie remis (2-2). Dzięki sponsorom Rumunia przyciągnęła do siebie takie gwiazdy jak GM Richard Rapport (z Węgier) i Kirill Shevchenko (z Ukrainy), a po krótkim okresie reprezentowania Niemiec do drużyny powrócił GM Liviu-Dieter Nisipeanu. W pierwszej rundzie Rapport był jednak rezerwowym, natomiast GM Bogdan-Daniel Deac musiał się mocno natrudzić, aby uratować remis w 97-ruchowej partii z Austriakiem GM Valentinem Dragnevem.

Dobry start Carlsena, ale niekoniecznie całej drużyny

W 2015 roku Carlsen opuścił dwie pierwsze rundy, ale tym razem wydaje się, że prawidłowo przewidział, że rozstawiona z nr. 8. Norwegia, będzie potrzebować jego pomocy w meczu z rozstawioną z nr. 27. Słowacją. Carlsen miał też do wyrównania pewne osobiste porachunki, ponieważ ten sam młody zawodnik, Pechac, był jego przeciwnikiem podczas zeszłorocznej Olimpiady Szachowej FIDE. W tamtej partii Carlsen zepsuł dobrą pozycję, którą uzyskał w debiucie, i później był zmuszony do grania o remis.

Carlsen tym razem nie popełnił takiego samego błędu, a w odniesieniu zwycięstwa pomógł mu również w pewien sposób sam przeciwnik, który wpadł w tarapaty po wzięciu piona z pola b2.

Wygrana byłego mistrza świata wystarczyła drużynie Norwegii tylko do uzyskania rozczarowującego remisu w meczu, ponieważ na drugiej szachownicy GM Aryana Tariego ograł 21-letni GM Viktor Gazik. 

Howell krytykuje sędziego za „niestosowne zachowanie”

Pozostałym faworytom udało się odnieść zwycięstwa, choć były one odniesione z najmniejszym możliwym marginesem. Niemcy zawdzięczają wygraną ze Szwecją GM Alexandrowi Donchence (zwycięstwo w partii po 83 ruchach), a Armenia pokonała gospodarzy z Czarnogóry dzięki trzem solidnym remisom i zwycięstwie zawodnika, który w turniejach drużynowych zdaje się grać na poziomie o 100 punktów rankingowych lepszym niż w turniejach indywidualnych, czyli GM Gabriela Sargissiana. Czy Armenia powtórzy sukces z Olimpiady Szachowej w 2022 r. (srebrny medal) i po raz pierwszy od 1999 r. wygra Drużynowe Mistrzostwa Europy?

Kolejną drużyną z potencjałem jest Anglia, w składzie której oprócz Vitiugova znajduje się również mistrz świata seniorów (50+) GM Michael Adams. W pierwszej rundzie uwaga skupiła się jednak na Howellu, który przed rozpoczęciem zawodów był w bardzo dobrym nastroju.

Guess where? #GeoGuessr pic.twitter.com/KYXuHixK6i

— David Howell (@DavidHowellGM) November 9, 2023

Anglik nie będzie jednak równie dobrze wspominał pierwszej rundy. Jego gruziński przeciwnik, Jobava, próbował go przechytrzyć, ale grający czarnymi Howell z powodzeniem przebrnął przez wszystkie komplikacje i wypracował sobie lepszą pozycję oraz przewagę na zegarze. Potem, gdy grał w niedoczasie, dostrzegł wygrywające taktyczne posunięcie 26...e6!, jednak ostatecznie partia zakończyła się tylko remisem przez trzykrotne powtórzenie pozycji.

To jednak nie wszystko, ponieważ Howell uznał, że zachowanie arbitra przy jego stole było zarówno niekompetentne, jak i mogło nosić znamiona molestowania. 

Today was one of the most unpleasant experiences of my career. Not only did the arbiter not know the laws of chess, but he patted me on my bum while trying to usher me out of the playing hall. Surely this is harassment? @ECUonline

— David Howell (@DavidHowellGM) November 11, 2023

(Tłumaczenie: Dziś miało miejsce jedno z najmniej przyjemnych doświadczeń w mojej karierze. Nie dość, że sędzia nie znał przepisów gry w szachy, to jeszcze wypraszając mnie z sali gry, klepnął mnie po pośladku. To chyba nazywa się molestowanie? — Dawid Howell)

Na razie nie ujawniono zbyt wielu szczegółów, ale wszystko wskazuje na to, że Jobava próbował reklamować remis z uwagi na trzykrotne powtórzenie pozycji, nie zachowując prawidłowej procedury wskazania swojego planowanego posunięcia. Gdy Howell wykonywał swoje ostatnie ruchy, miał na swoim zegarze już tylko sekundy.

Mecz Anglii zakończył się szczęśliwie przynajmniej na szachownicy, ponieważ GM Luke McShane zdołał pokonać w teoretycznie remisowej końcówce GM Nikoloziego Kacharavę, co dało jego drużynie zwycięstwo 2,5-1,5 i komplet dwóch punktów meczowych.

Sekcja kobiet - runda 1: Gruzinki faworytami do złota, niespodziewane zwycięstwo Anny Cramling

Pierwsza runda w turnieju kobiet wyglądała prawie tak, jak można się było tego spodziewać—na wszystkich czołowych planszach, z wyjątkiem rozstawionej z nr. 3. drużyny Niemiec (remis z rozstawioną z nr. 19. Grecją), wygrały faworytki. Aktualne drużynowe mistrzynie świata, Gruzinki, w trzech poprzednich rozgrywkach Drużynowych Mistrzostw Europy zajmowały drugie miejsce, tuż za Rosją. W tym roku na pewno będą chciały wygrać, a na początek turnieju gładko pokonały 3-1 reprezentację Izraela.

Jedną z pozytywnych ciekawostek turnieju jest drużyna Szwecji, w której na pierwszej szachownicy gra 60-letnia GM Pia Cramling, a w składzie znajduje się też jej 21-letnia córka, WFM Anna Cramling. W pierwszej rundzie Polki pokonały Szwedki 2,5-1,5 dzięki zwycięstwom IM Oliwii Kiołbasy i WIM Michaliny Rudzińskiej, ale niespodzianką było zwycięstwo Anny z zawodniczką z o ponad 200 punktów wyższym rankingiem.

I’m in Montenegro representing Sweden in the European Team Chess Championship!!!!! Wish me luck!!!!! (Also I won my first game today and I’m so so happy) 🥹🥹

Recaps coming on yt every day! pic.twitter.com/p0Q2EzcANL

— Anna Cramling (@AnnaCramling) November 11, 2023

Punktem zwrotnym partii okazał się ruch 33.g4!?.

Po pierwszej rundzie komplet punktów (2/2) ma 16 drużyn w sekcji kobiet oraz 20 drużyn w sekcji Open.

Drużynowe Mistrzostwa Europy 2023 to 9-rundowy turniej szachów klasycznych, który odbywa się w dniach 11-20 listopada w Budvie w Czarnogórze. Wszystkie szachowe europejskie federacje szachowe są uprawione do wystawienia swoich drużyn w obu sekcjach (sekcja Open i sekcja kobiet). Mecz składa się z czterech partii rozgrywanych jednocześnie. Tempo gry wynosi 90 minut na 40 posunięć plus 30 minut do końca partii. Od pierwszego posunięcia obowiązuje 30-sekundowy dodatek.. 

Miniatura oraz treść artykułu w jęz. polskim mogą nieznacznie odbiegać od oryginalnej wersji artykułu w j. angielskim.