Chess.com: 'Niemann prawdopodobnie oszukiwał w ponad 100 partiach online'

W opublikowanym we wtorek 72-stronicowym raporcie, Chess.com twierdzi, że GM Hans Niemann „prawdopodobnie oszukiwał w ponad 100 partiach w internecie, w tym podczas turniejów z nagrodami pieniężnymi”. Chess.com zauważa również, że Niemann jest „zawodnikiem, który robi najszybsze postępy w szachach klasycznych przy szachownicy we współczesnej historii”, jednak nie dysponuje twardymi dowodami na to, że Niemann oszukiwał w partiach rozgrywanych na żywo przy szachownicy.

Liczący 72 strony dokument nosi tytuł „Raport na temat Hansa Niemanna” (do pobrania tutaj) i oprócz 20 stron tekstu zawiera również załączniki i dowody. We wspomnianym raporcie, Chess.com wraz ze swoim zespołem ds. fair play starają się udzielić odpowiedzi na takie pytania, jak na przykład: dlaczego Niemann został skreślony z listy uczestników Chess.com Mistrzostw Globu (CGC), w jak dużym stopniu oszukiwał na Chess.com i co można powiedzieć o jego grze w partiach rozgrywanych na żywo przy szachownicy.

Chess.com zaczyna od wyjaśnienia swojej decyzji odnośnie usunięcia Niemanna z listy uczestników rozgrywek Chess.com Mistrzostw Globu, która została podjęta w dniu 5 września, czyli dzień po tym, jak Niemann pokonał GM Magnusa Carlsena podczas turnieju Sinquefield Cup. Po wyjaśnieniu, że Chess.com nie komunikowało się w tej sprawie z Carlsenem, możemy przeczytać o powodach podjęcia tej decyzji:

Podejmując tę decyzję opieraliśmy się na kilku czynnikach. Po pierwsze, jak szczegółowo opisano w tym raporcie, Hans przyznał się do oszukiwania w partiach na naszej stronie dopiero w 2020 roku po tym, jak nasz zespół przy pomocy oprogramowania do wykrywania oszustw wykrył podejrzaną grę. Po drugie, mieliśmy podejrzenia co do gry Hansa przeciwko Magnusowi podczas turnieju Sinquefield Cup, które zostały spotęgowane przez reakcje opinii publicznej na zaistniałą sytuację. Po trzecie, podobnie jak inne osoby ze społeczności szachowej, mieliśmy wątpliwości co do nagłego i niespójnego przyrostu rankingowego Hansa—opisanego w rozdziale VII raportu. W końcu, stanęliśmy przed niezwykle trudną decyzja w niefortunnym momencie: Czy bylibyśmy w stanie zagwarantować uczciwą grę w trakcie rozgrywek CGC, które dla wszystkich uczestników miały rozpocząć się 14 września, czyli kilka dni po turnieju Sinquefield Cup, gdyby Hans miał wziąć w nich udział? Po długich dyskusjach doszliśmy do przekonania, że odpowiedź brzmi „nie”. W rozgrywkach CGC bierze udział 64 zawodników, a pula nagród wynosi 1 milion dolarów. W tych okolicznościach i na podstawie dostępnych dla nas wówczas informacji wiedzieliśmy, że nie jesteśmy w stanie zapewnić czołowych zawodników oraz reszty uczestników rozgrywek, że gracz, który w przeszłości przyznał się do oszukiwania, a także notuje nieprawdopodobny przyrost rankingowy połączony z narastającymi podejrzeniami ze strony społeczności szachowej dotyczącymi jego gry na żywo przy szachownicy, nie mógłby potencjalnie podważyć integralności naszych rozgrywek.

Fani mogą się zastanawiać, dlaczego Chess.com zdecydowało się ujawnić tak dużo informacji na temat Niemanna oraz korespondencję pomiędzy Hansem a Chess.com, a nie ujawniło niczego na temat innych zawodników. Chess.com twierdzi, że głównym powodem jest wywiad, którego Niemann udzielił kilka dni po pokonaniu Carlsena w St. Louis:

„Należy podkreślić, że nigdy nie chcieliśmy, aby nasze obawy dotyczące naruszeń zasad fair play ze strony Hansa stały się przedmiotem publicznej dyskusji. Zawsze staraliśmy się zamykać konta utytułowanych graczy bez rozgłosu, tak jak zrobiliśmy to w przypadku Hansa w przeszłości. Informacja dotycząca usunięcia jego konta z Chess.com oraz odsunięcia go od udziału w CGC również została mu przekazane w korespondencji prywatnej. On zdecydował się jednak upublicznić te rozmowy, dlatego czujemy się zobowiązani do publicznego poinformowania społeczności o powodach naszych decyzji”.

Innym ważnym powodem, dla którego raport ujrzał światło dzienne była informacja, którą Chess.com podało na Twitterze już 9 września, a mianowicie, że istnieją dane, które zaprzeczają wypowiedziom Hansa na temat „ilości i powagi oszustw na Chess.com”. Chess.com podaje teraz znacznie więcej szczegółów, mówiąc, że

...wydaje się, że [Hans] oszukiwał przeciwko wielu zawodnikom podczas turniejów z nagrodami pieniężnymi na Chess.com (poza turniejem Titled Tuesday, w którym, jak sam przyznał, oszukiwał mając 12 lat), eliminacji Speed Chess Championship oraz rozgrywek PRO Chess League. Dysponujemy również dowodami na to, że prawdopodobnie oszukiwał w kilku partiach rankingowych na Chess.com (z których część transmitował online) przeciwko wysoko notowanym, znanym osobom ze społeczności szachowej. 

Według Chess.com, Niemann prawdopodobnie oszukiwał w ponad 100 partiach w internecie, w tym w kilku turniejach z nagrodami pieniężnymi, a także w partiach, które streamował. Poniżej przedstawiamy tabelę z danymi dotyczącymi okresu od lipca 2015 do sierpnia 2020.

Ken Regan, niezależny ekspert w dziedzinie wykrywania oszustw w szachach zgadza się w tej kwestii z oceną Chess.com i również uważa, że Niemann dopuścił się w tych partiach oszustwa.

Chociaż Chess.com przyznaje, że jej narzędzia do wykrywania oszustw najlepiej nadają się do analizowania partii rozgrywanych w internecie, gdzie tempo gry jest dużo szybsze, to jednak w raporcie znajdziemy krótki komentarz dotyczący gry Niemanna na żywo przy szachownicy oraz stwierdzenie, że „z punktu widzenia statystyki, jego wyniki są niesamowite”.

Na początek Chess.com stwierdza, że Niemann jest „zawodnikiem, który robi najszybsze postępy w szachach klasycznych przy szachownicy we współczesnej historii”. W porównaniu do innych wschodzących gwiazd z jego pokolenia, takich jak GM Alireza Firouzja, GM Vincent Keymer czy też Arjun Erigaisi (ale również GM Bobby Fischer), Niemann konsekwentnie przewyższa wielu z nich pod względem przyrostu siły gry, chociaż dopiero od niedawna prezentuje ten sam poziom umiejętności. Ponadto, Niemann „zanotował najszybszy i największy wzrost swojego wskaźnika siły gry w czasie w porównaniu do swoich rówieśników i innych wybitnych zawodników, biorąc pod uwagę wszystkie znane partie klasyczne rozegrane przez nich na żywo przy szachownicy w wieku 11-19 lat”.

Chess.com zauważa, że spośród 13 zawodników, którzy mają mniej niż 25 lat i znajdują się obecnie w pierwszej pięćdziesiątce najlepszych zawodników na świecie, tylko Niemann zdobył tytuł arcymistrzowski dopiero w wieku 17 lat.

Będąc aktywnym zawodnikiem notowanym w rankingach FIDE, w wieku 15, 16 i 17 lat (lata przed pandemią) ranking Hansa wynosił odpowiednio 2313, 2460 i 2465 punktów. Powszechnie uważa się, że jeśli nie zostanie się arcymistrzem przed osiągnięciem wieku 14 lat, to znalezienie się w światowej czołówce szachistów jest mało prawdopodobne. Choć takie stwierdzenie może wydawać się nieco deprymujące, to jednak potwierdza się we współczesnej historii szachów. Wspaniali zawodnicy, m.in. Fischer, Kasparov, Carlsen i prawie wszyscy współcześni arcymistrzowie, którzy zajmowali miejsce w pierwszej piątce na liście rankingowej, zostali arcymistrzami najpóźniej w wieku 15 lat.

Chess.com dokonało również analizy kilku niedawnych partii Niemanna (w tym partii rozegranej z Carlsenem podczas turnieju Sinquefield Cup), które rozegrał na żywo przy szachownicy, jednak nie znaleziono żadnych konkretnych dowodów na to, że w trakcie tych partii Niemann dopuścił się oszustwa. Chess.com zaznacza jednak, że „(...) partia [z Carlsenem] oraz związane z nią zachowania i wyjaśnienia są dziwne”.

W podsumowaniu raportu Chess.com stwierdza, że podzieliło się wszystkimi swoimi ustaleniami z FIDE i „zamierza z nią współpracować przy każdym dochodzeniu oraz odpowie na każde żądanie z jej strony”. Kilka dni temu FIDE ogłosiła również zamiar utworzenia zespołu dochodzeniowego w opisywanej sprawie.

GM David Smerdon, ekonomista behawioralny na Uniwersytecie Queensland, zamieścił na Twitterze swój komentarz o następującej treści:

Raport jest dobry. W przypadku HN [Hansa Niemanna] nie musiał być aż taki długi, ale z drugiej strony to bardzo dobrze, że CC [Chess.com] przedstawiło publicznie więcej szczegółów na temat swojego systemu wykrywania oszustw, czynnika ludzkiego w procesach wykrywania oszustw/zamykania kont, a także swojego szerszego spojrzenia na kwestię oszukiwania.

Niestety, wyniki analizy przeprowadzonej przez CC nie są takie, jakich spodziewała się społeczność szachowa na całym świecie (nie jest to wina CC), ponieważ wychodzi na to, że raczej nie dowiemy się tego, czy HN oszukiwał w partiach rozgrywanych na żywo przy szachownicy. Bardzo krótkie streszczenie: 
1.  HN oszukiwał w internecie o wiele częściej, niż byliśmy tego świadomi, w tym dopuszczał się oszustw w wieku 17 lat oraz w turniejach z nagrodami finansowymi
2.  Brak dowodów na oszukiwanie podczas turnieju Sinquefield Cup
3.  Słaby dowód w postaci stwierdzenia, że szybki przyrost siły gry HN w partiach rozgrywanych na żywo przy szachownicy jest podejrzany, ale nic konkretnego na temat oszukiwania.

Z raportu CC wynika niestety, że prawdopodobieństwo tego, że HN oszukiwał w partiach rozgrywanych na żywo przy szachownicy oscyluje obecnie w granicach 50%, niezależnie od tego, ku której opcji początkowo obstawał każdy z nas (jeśli ma to jakiekolwiek znaczenie, ja wraz z niektórymi osobami sądziliśmy, że prawdopodobieństwo to wynosi 10-20%, a druga część społeczności szacowała je nawet na więcej niż 80%).

Patrząc w przyszłość – jakie nowe informacje mogłyby doprowadzić do zakończenia całej sprawy (choć jest to mało prawdopodobny scenariusz)? Widzę dwie możliwości:

1. Hans przyzna się LUB zostaną przedstawione konkretne dowody na oszukiwanie w partiach rozgrywanych przez niego na żywo przy szachownicy
2. Hans nadal będzie robił postępy i zbliży się do poziomu 2750+ biorąc udział w turniejach, w których będą obowiązywały bardzo rygorystyczne procedury zapobiegające oszukiwaniu.

Biorąc pod uwagę fakt, że scenariusze nr 1 i 2 nie są prawdopodobne, sprawa najpewniej nie zostanie rozwiązana. Pozostający w niełasce u innych HN nadal będzie grał w szachy, Magnus nie poczuje się usprawiedliwiony, a organizatorzy staną przed dylematem, czy zapraszać HN na turnieje. Niezbyt dobra perspektywa dla szachów, ale z drugiej strony to bardzo dobrze, że kwestia oszukiwania ujrzała w końcu światło dzienne, a główne organizacje szachowe wydają się być gotowe do współpracy, aby wszystko naprawić.🤷‍♂️ 

The report is good. It didn’t need to be that long for the HN case, but on the other hand it’s great that CC has publicly laid out more details about its cheat detection system, the human process behind detection/banning policies, and their broader philosophy towards cheating. 1/

— David Smerdon (@dsmerdon) October 5, 2022

Chessdotcom's report is marketing.

1. It's 20 pages, not 72.

2. No evidence of OTB cheating at all, and their attempt to whip it up is embarrassing.

3. It challenges Hans's version of prior cheating, but mostly w' online blitz games in 2020, and reasonable doubt.#chessdrama https://t.co/Ehc3vuM0Iu

— Jonathan Rowson (@Jonathan_Rowson) October 5, 2022

Highly unlikely that there would be concrete evidence for OTB cheating but I would certainly feel very uncomfortable playing someone in an OTB tournament knowing these numbers

— Kevin Goh Wei Ming (@kevingohwm) October 5, 2022