Aktualności
Puchar Świata FIDE 2023: Niespodziewana wygrana najmłodszego uczestnika turnieju

Puchar Świata FIDE 2023: Niespodziewana wygrana najmłodszego uczestnika turnieju

Colin_McGourty
Colin_McGourty
| 0 | Relacja z wydarzenia szachowego

W Baku rozpoczęły się rozgrywki Pucharu Świata FIDE 2023. W pierwszym dniu doszło do sporej niespodzianki – 14-letni IM Ediz Gurel znalazł genialne poświęcenie, dzięki któremu pokonał GM Velimira Ivica. Najwyżej rozstawieni zawodnicy, m.in. GM Magnus Carlsen, GM Fabiano Caruana, GM Hikaru Nakamura, GM Ju Wenjun czy też GM Jan-Krzysztof Duda, rozpoczną grę od rundy nr 2, która odbędzie się w środę. Do tego czasu z turniejem zdąży się pożegnać aż 117 szachistów.

Partie rewanżowe w ramach rundy nr 1 rozpoczną się w poniedziałek, 31 lipca o godz. 13:00 czasu polskiego (CEST).

   Gdzie oglądać Puchar Świata FIDE 2023?
Transmisje z Pucharu Świata FIDE 2023 można oglądać na Twitchu oraz YouTubie. Bardziej szczegółowe informacje dotyczące sekcji Open oraz sekcji kobiet można znaleźć na naszej stronie z wydarzeniami.

Transmisję prowadzili GM Daniel Naroditsky oraz GM Simon Williams. 

Puchar Świata FIDE – co to za turniej?

Puchar Świata FIDE (206 zawodników) oraz Puchar Świata FIDE Kobiet (103 zawodniczki) to ogromne turnieje pucharowe, w których każdy mecz składa się z dwóch partii klasycznych, a w przypadku remisu, w trzecim dniu rozgrywana jest dogrywka w szachach szybkich i błyskawicznych. Tegoroczne rozgrywki Pucharu Świata odbywają się w Baku, w Azerbejdżanie. Turniej rozpoczął się 30 lipca i potrwa do 24 sierpnia.

Od 2005 r. turniej Open w obecnym formacie jest rozgrywany w cyklu dwuletnim. Dwa lata temu rozgrywki wygrał GM Jan-Krzysztof Duda. Poniżej wyniki wszystkich rozgrywek od 2005 r., z uwzględnieniem obu finalistów:

  • 2005: 1. Aronian, 2. Ponomariov
  • 2007: 1. Kamsky, 2. Shirov
  • 2009: 1. Gelfand, 2. Ponomariov
  • 2011: 1. Svidler, 2. Grischuk
  • 2013: 1. Kramnik, 2. Andreikin
  • 2015: 1. Karjakin, 2. Svidler
  • 2017: 1. Aronian, 2. Ding Liren
  • 2019: 1. Radjabov, 2. Ding Liren
  • 2021: 1. Duda, 2. Karjakin

Puchar Świata FIDE Kobiet w takim formacie odbył się wcześniej tylko raz, w 2021 r. Pierwsze miejsce zajęła wówczas GM Alexandra Kosteniuk.

  • 2021: 1. Kosteniuk, 2. Goryachkina 

Pierwszych 50 szachistów z listy startowej w sekcji Open oraz pierwsze 25 szachistek w sekcji kobiet rozpocznie rozgrywki w środę, od drugiej rundy.

O jaką stawkę toczy się gra?

Łączna pula nagród wynosi ponad 2,5 mln dolarów, przy czym nagroda za I miejsce w sekcji Open wynosi 110 tys. dolarów, a w sekcji kobiet - 50 tys. dolarów. Celem wielu zawodników jest jednak również zakwalifikowanie się do Turniejów Kandydatów FIDE 2024, które odbędą się w kwietniu 2024 r. w Toronto, w Kanadzie. To właśnie te dwa turnieje zadecydują o tym, kto zagra w meczach o mistrzostwo świata z GM Ding Lirenem i Ju. Prawo do występu w turniejach kandydackich może w Baku wywalczyć trzech szachistów w sekcji Open i trzy szachistki w sekcji kobiet. To oznacza, że oprócz finałów, niezwykle emocjonująco zapowiadają się również mecze o 3. miejsce.

Nowości w 2023 r.

Od 2005 r. format zasadniczo się nie zmienił poza tym, że w 2021 r. dodano jedną rundę, żeby w rozgrywkach mogło wziąć udział więcej graczy – dodatkowo 78 zawodników w sekcji Open i 39 zawodniczek w sekcji kobiet. W 2023 r. liczba zawodników oraz pula nagród są takie same, jak poprzednio, z wyjątkiem małego detalu – w sekcji Open zawodnicy, którzy przegrają w rundzie nr 1, otrzymają 3 000 $, a nie tak jak poprzednio 3 750 $.

Główna zmiana dotyczy jednak dogrywek, które teraz odbywają się co trzeci dzień. Tak jak poprzednio, zawodnicy najpierw rozegrają dwie partie tempem szachów szybkich (25+10), a następnie, jeśli zajdzie taka potrzeba, dwie partie tempem 10+10. Jeśli nadal nie będzie rozstrzygnięcia, zawodnicy przejdą do partii błyskawicznych, ale tym razem w dogrywce nie będzie armagedonu. Najpierw zostaną rozegrane dwie partie tempem 5+3, a jeśli nadal będzie remis, zawodnicy będą grać partie 3+2 do momentu wyłonienia zwycięzcy.


Dogrywki będą rozgrywane co trzy dni.

Choć w 2021 r. armagedonem zakończyły się zaledwie dwie dogrywki w sekcji Open i jedna w sekcji kobiet, to jednak chaos na szachownicach, którego byliśmy wówczas świadkami, to idealny powód, dla którego taka zmiana została wprowadzona.

W Baku nie będzie również 15-minutowego opóźnienia transmisji, co jest jednym ze środków mających na celu zapobieżenie potencjalnym oszustwom. Zmiana ta na pewno ucieszy osoby odpowiedzialne za realizację transmisji, jednak wywołała już pewien niepokój w środowisku zawodników.

Kto gra?

W Pucharze Świata wystąpi wielu najlepszych szachistów, w tym m.in. pierwszych trzech zawodników z aktualnej listy rankingowej FIDE, czyli Carlsen, Nakamura i Caruana. Potencjalne ścieżki Carlsena i Nakamury do finału pokazują, jak silny jest to turniej. Oto z kim zagraliby, gdyby w każdym meczu wygrywał wyżej rozstawiony zawodnik:

Ścieżka Magnusa Carlsena do finału. W drugiej rundzie jego przeciwnikiem będzie prawdopodobnie GM Harsha Bharathakoti z Indii, który po szalonej partii pokonał Gruzina GM Levana Pantsulaię.

W Pucharze Świata na pewno możemy spodziewać się jednak wielu niespodzianek, wszak jest to jeden z niewielu turniejów, którego nie udało się do tej pory wygrać samemu Carlsenowi. Gdy Norweg był jeszcze nastolatkiem, udało mu się dotrzeć do półfinału, ale gdy zagrał w Pucharze Świata kilka lat później, w trzeciej rundzie uległ Chińczykowi M Bu Xiangzhi, a następnie w 2021 r. ponownie odpadł w półfinale, tym razem przegrywając z Dudą.

Nakamura, który najpierw odrzucił zaproszenie do Pucharu Świata w oparciu o kryterium rankingowe, a później otrzymał dziką kartę od prezydenta FIDE, swój najlepszy występ zaliczył w 2015 r., również w Baku, kiedy to dotarł do ćwierćfinału. W tym roku po ślubie nie miał zbyt wiele czasu, by udać się na miesiąc miodowy. 

Jednym z zawodników, których obecność sprawi na pewno radość wielu fanom szachów, jest pochodzący z Ukrainy GM Vasyl Ivanchuk, który również otrzymał dziką kartę, ale później znalazł się w centrum międzynarodowego incydentu. Na stronie FIDE opublikowano list podpisany przez najlepszych szachistów na świecie, w którym proszą o to, by Ivanchuk mógł opuścić Ukrainę i zagrać w Baku. Co do zasady, mężczyźni w wieku 18-60 lat nie mogą obecnie opuszczać terytorium Ukrainy, jednak sześciu pozostałych reprezentantów Ukrainy oraz, jak się później okazało, również Ivanchuk, będzie mogło udać się w podróż do Azerbejdżanu.

Ukraiński minister ds. młodzieży i sportu, Vadim Gutzeit, skrytykował FIDE za dolewanie oliwy do ognia i robienie niepotrzebnego szumu wokół sprawy, która wydaje się, że była po prostu biurokratyczną wpadką, a nie celowym działaniem mającym na celu uniemożliwienie Ivanchukowi startu w rozgrywkach.

Ukraińska Federacja Szachowa opublikowała jednak na swoim Facebooku „rekomendacje”, w których poprosiła zawodników z Ukrainy o niepodawanie ręki zawodnikom z Rosji i Białorusi („niezależnie od tego, pod jaką flagą obecnie grają”) oraz unikanie robienia sobie z nimi wspólnych zdjęć lub nagrywania materiałów wideo. Takie sformułowanie jest dość istotne, ponieważ w Baku wystąpi wielu zawodników z Rosji, którzy grają obecnie pod "neutralną" flagą FIDE.

Podczas Mistrzostw Europy 2023 Rosjanin GM Mikhail Kobalia złożył skargę po tym, jak pochodzący z Ukrainy GM Kirill Shevchenko (obecnie reprezentant Rumunii) nie podał mu ręki po zakończeniu partii w siódmej rundzie. Skarga została odrzucona, ale czy taką samą decyzję podjęto by w Baku?

Na początku w Pucharze Świata gra wielu zawodników, jednak później szybko robi się ich coraz mniej. Zdjęcie: Stev Bonhage/FIDE.

Warto również zauważyć, że w sekcji kobiet gra sześć zawodniczek z Ukrainy, w tym m.in. siostry GM Anna Muzychuk i GM Mariya Muzychuk, które, na ich nieszczęście, mogą zagrać ze sobą w czwartej rundzie. Najwyżej rozstawioną szachistką w turnieju jest mistrzyni świata kobiet Ju, która w 2018 r. obroniła swój tytuł w podobnym turnieju z udziałem 64 zawodniczek. Tym razem nie chodzi jednak o obronę tytułu, ale o wygraną w Pucharze Świata i zarobek w wysokości 50 tys. dolarów. Oto z kim może zmierzyć się w drodze do finału:

Warto też śledzić poczynania drugiej na liście startowej Goryachkiny oraz broniącej tytułu Kosteniuk.

Kogo zabrakło?

Brak najwyżej notowanej szachistki na świecie GM Hou Yifan nie jest zbytnim zaskoczeniem, ponieważ Chinka od kilku już lat nie gra zawodowo w szachy. Podobnie można również zrozumieć nieobecność GM Lei Tingjie, która zdecydowała się opuścić Puchar Świata po przegranym niedawno meczu o mistrzostwo świata.

W sekcji Open również zabraknie kilku znanych szachistów. Po raz drugi z rzędu w Pucharze Świata nie zobaczymy mistrza świata Dinga, a do wielkich nieobecnych możemy również zaliczyć GM Alirezę Firouzję, GM Viswanathana Ananda oraz GM Richarda Rapporta. Anand będzie zajmował się komentowaniem rozgrywek, Ding nie musi walczyć o udział w Turnieju Kandydatów (bardziej interesuje go to, z kim przyjdzie mu zagrać), natomiast powód nieobecności Firouzji nie jest do końca znany. 

Vishy Anand uczestniczył w ceremonii otwarcia. Zdjęcie: Stev Bonhage/FIDE.

Nie zobaczymy również zwycięzcy Pucharu Świata z 2015 r. oraz finalisty z 2021 r., GM Sergeya Karjakina, który odmawia gry pod flagą inną niż rosyjska.

Wśród innych nieobecnych warto wymienić jeszcze dwukrotnego triumfatora Pucharu Świata GM Levona Aroniana, który choć pochodzi z Armenii, reprezentuje obecnie Stany Zjednoczone. Aronian nie chciał jechać do Baku, ponieważ Azerbejdżan i Armenia są tak naprawdę w stanie wojny. Z tego samego powodu udziału w Pucharze Świata odmówili GM Gabriel Sargissian, GM Haik Martirosyan, GM Shant Sargsyan, GM Samvel Ter-Sahakyan, GM Hovhannes Gabuzyan i GM Elina Danielian, a także IM Lilit Mkrtchian i IM Anna Sargsyan. Aronian zaproponował, że może grać... w jednym z biur FIDE w Szwajcarii.

Jego propozycja została oczywiście odrzucona i choć trudno sobie wyobrazić, jak Aronian mógłby „zdalnie” rozgrywać dogrywki, to jednak z pewnością będzie nam go brakowało. Jest to tym bardziej niefortunne, że z powodu choroby musiał również zrezygnować ze startu w turnieju w 2021 r.

Są też gracze, którzy nie mogą wziąć udziału w zawodach z bardziej prozaicznych powodów. Kanadyjczyk GM Eric Hansen opublikował tweeta, w którym napisał o problemach z wizą i liniami lotniczymi.

W pierwszym dniu zawodów na sali gry nie pojawił się również 16-letni reprezentant USA GM Christopher Yoo.

Sekcja Open - runda 1, partia nr 1: Niespodziewana wygrana 14-latka z Turcji

Pierwsze zwycięstwo podczas Pucharu Świata było również pierwszą dużą niespodzianką, bowiem 14-letni reprezentant Turcji, Gurel, w piękny sposób pokonał 20-letniego reprezentanta Serbii GM Velimira Ivica, który sam był jedną z rewelacji Pucharu Świata w 2021 r. w Soczi (Ivic pokonał wówczas GM Francisco Vallejo Ponsa, GM Matthiasa Bluebauma i GM Dmitry Andreikina, a odpadł przegrywając z GM Vladimirem Fedoseevem dopiero po dogrywce).

Tym razem przegrywający ruch to 21...Gxc5?, choć zadanie przygotowane przez 15. mistrza świata nie jest wcale takie łatwe, jak mogłoby się to wydawać. 

Komentarz do tej partii przygotował GM Rafael Leitao.

Po partii Gurel wyjaśnił, że do 18. ruchu grał według swojego przygotowania, a następnie domyślił się, że przeciwnik zagrał niepoprawnie: „Po tym ruchu wiedziałem, że coś jest nie tak. Sprawdziłem po prostu to poświęcenie i okazało się, że naprawdę działa. Musiałem się upewnić i potem wygrałem partię”.

Ediz wspomniał również, że są z Ivicem „bardzo dobrymi znajomymi”, choć trzeba by się zastanowić, czy Serb na pewno myśli tak samo, ponieważ młody Turek zakwalifikował się do Pucharu Świata pokonując go w ostatniej rundzie Mistrzostw Europy 2023. Co przyciągnęło Ediza do szachów? „Przede wszystkim lubię myśleć. Właśnie to podoba mi się w szachach”.

Lubię myśleć! Właśnie to podoba mi się w szachach.

Gurel Ediz

Chociaż w pierwszej rundzie wielu faworytów odniosło pewne zwycięstwa, to nie obyło się bez kilku mniejszych lub większych niespodzianek. Peruwiańczyk IM Gianmarco Leiva (ranking 2374) zdobył piona, a następnie pewnie ograł GM Antona Demchenkę (ranking 2623), Irańczyk GM Pouria Darini (ranking 2412) pokonał GM Ferenca Berkesa (ranking 2615), a pochodzący z Mongolii IM Ganzorig Amartuvshin (ranking 2407) pewnie zwyciężył czarnymi z Hiszpanem GM Eduardo Iturrizagą.

By pozostać w turnieju, Eduardo Iturrizaga będzie teraz musiał wygrać czarnymi. Zdjęcie: Maria Emelianova/Chess.com.

W kluczowym momencie partii Iturrizaga miał już tylko 12 sekund na zegarze, ponieważ cały czas myślał, jak zareagować na ruch 35...Sf4!, po którym groziły widełki na polu d3.

Reprezentant Chile GM Pablo Salinas, który doskonale rozpoczął Puchar Świata w 2021 r., powtórzył swój dobry start również w Baku, pokonując wyprzedzającego go o 123 punkty rankingowe GM Denisa Kadrica z Czarnogóry.

Niespodzianki to nie tylko niespodziewane zwycięstwa, ale również niespodziewane remisy. Tak było w przypadku pojedynku reprezentanta Namibii IM Dante Beukesa (ranking 2180) z GM Ivanem Saricem (ranking 2657). Końcówka, w której obaj zawodnicy grali w niedoczasie, była niesamowicie emocjonująca, co dawało się we znaki również komentatorom.

Beukes do samego końca miał szanse na wygraną, kiedy to Saric próbował nakłonić go do dalszej gry, nie reklamując trzykrotnego powtórzenia pozycji.

Moussard podczas trudnej partii z Nsubugą. Zdjęcie: Anna Shtourman/FIDE.

Determinację i pomysłowość wyżej notowanych graczy najbardziej widać było w grze Francuza GM Julesa Moussarda, który miał przegrywającą pozycję z niżej notowanym (o 431 pkt) reprezentantem Ugandy FM Haruną Nsubugą.

Moussard nie tylko nie przegrał, ale w końcówce, w której wydawało się, że mógł marzyć jedynie o remisie, zdobył nawet piona przewagi. Ostatecznie partia zakończyła się w ruchu nr 109, gdy na szachownicy zostały tylko króle.

Laurent Fressinet. Zdjęcie: Stev Bonhage/FIDE.

Dużo lepiej poszło drugiemu Francuzowi, GM Laurentowi Fressinettowi, który wygrał w z FM Massinasem Djabri z Algierii, gdy ten niepoprawnie wymienił jedną parę wież. Skoczek i goniec często są lepsze od jednej wieży, ale nie w tym przypadku!

W trzeciej rundzie Fressinet może spotkać się ze swoim nemezis, Holendrem GM Anishem Girim, który przygotowania do Pucharu Świata rozpoczął już dużo wcześniej. 

Sekcja kobiet - runda 1, partia nr 1: Świetna forma Eline Roebers

W sekcji kobiet na pierwszej szachownicy zasiadła 17-letnia reprezentantka Holandii IM Eline Roebers, która jest rozstawiona z nr. 26 (pierwsze 25 zawodniczek zaczyna rozgrywki od rundy nr 2). Doświadczenie gry na najwyższej desce podsumowała w następujący sposób: „To było bardzo fajne!”

W partii Holenderce udało się zaskoczyć swoją przeciwniczkę, WCM Yamame Asif Abdula Al-Fayyadh, już w debiucie, a partia zakończyła się ładnym motywem taktycznym, który przykuł nawet uwagę Ananda. 

W sekcji kobiet równiez doszło do kilku niespodzianek. Jedną z nich było zwycięstwo 25-letniej Brazylijki WIM Kathie Goulart Librelato nad dużo bardziej doświadczoną Gruzinką IM Salome Melią.

Sprawczynią jednej z niespodzianek w sekcji kobiet była Kathie Goulart Librelato. Zdjęcie: Maria Emelianova/Chess.com.

W najładniejszy sposób zakończyła się partia Mongolki WGM Turmunkh Munkhzul (2226) z byłą mistrzynią świata juniorek, pochodzącą z Ukrainy IM Natalią Buksą.

Buksa oraz inne zawodniczki, które przegrały pierwsze partie, nie mają się jednak czym martwić, bowiem we wtorek mają jeszcze szansę na rewanż i doprowadzenie do dogrywki.

W międzyczasie do Baku zaczynają zjeżdżać czołowi szachiści, w tym m.in. świętujący swoje 31. urodziny Caruana. Jego krótka wizyta na sali gry nie umknęła uwadze kontrolerów odpowiedzialnych za pilnowanie, czy zawodnicy są ubrani w odpowiedni sposób! 

Puchar Świata FIDE 2023 i Puchar Świata FIDE Kobiet 2023 to ogromne turnieje pucharowe, które odbywają się w Baku, w Azerbejdżanie. Trzech szachistów i trzy szachistki wywalczą w nich prawo udziału w Turniejach Kandydatów, które odbędą się w 2024 r. Turnieje trwają od 30 lipca do 24 sierpnia, a łączna pula nagród wynosi 2,5 mln dolarów.

Poprzednie artykuły

Colin_McGourty
Colin McGourty

Colin McGourty led news at Chess24 from its launch until it merged with Chess.com a decade later. An amateur player, he got into chess writing when he set up the website Chess in Translation after previously studying Slavic languages and literature in St. Andrews, Odesa, Oxford, and Krakow.

więcej od Colin_McGourty
Shevchenko wykluczony z drużynowych mistrzostw Hiszpanii po tym, jak w toalecie znaleziono telefon komórkowy

Shevchenko wykluczony z drużynowych mistrzostw Hiszpanii po tym, jak w toalecie znaleziono telefon komórkowy

Drużyna Firouzji, Triveni Continental Kings, wygrywa 2. edycję Global Chess League

Drużyna Firouzji, Triveni Continental Kings, wygrywa 2. edycję Global Chess League

Aktualności
Relacja z wydarzenia szachowego
Szachiści
Polityka szachowa
Artykuły redakcyjne
Aktualności Chess.com
Różne
Autorzy