TK 2022, runda 2: Remis w pojedynku liderów, Nakamura ogrywa Radjabova

W drugiej rundzie Turnieju Kandydatów 2022 GM Hikaru Nakamura odbił się od dna tabeli dzięki  zwycięstwu w końcówce nad GM Teimourem Radjabovem. Pozostałe trzy partie zakończyły się remisami.

Po bardzo emocjonującej pierwszej rundzie turnieju, w drugiej nastąpiło lekkie zwolnienie tempa. Zarówno miłośnicy teorii debiutów, jak i pasjonaci końcówek mieli w sobotę powody do zadowolenia, gdyż po raz kolejny na szachownicach nie zabrakło walki i agresywnych szachów.

Zarówno w starciach Nepomniachtchiego z Caruaną, jak i Dudy z Dingiem pozycja w grze środkowej była bardzo dynamiczna, jednak niespodziewanie obydwie partie zakończyły się remisami w wyniku powtórzenia posunięć. W tak prestiżowym turnieju, a zwłaszcza na jego początku, nierzadko zdarza się, że zawodnicy wybierają bezpieczny sposób gry.

Firouzja, który w sobotę obchodził swoje 19. urodziny musiał się sporo napracować, by doprowadzić do remisu w swojej drugiej pod rząd partii czarnymi. Dzień zakończył się po sześciu i pół godzinach gry, gdy Radjabov poddał się w meczu z Nakamurą. Po dzisiejszych wynikach, nie ma już żadnego zawodnika, który po dwóch rundach miałby komplet zwycięstw i nie ma też nikogo, kto nie zdobył do tej pory chociażby pół punktu.

Nepomniachtchi-Caruana ½-½

Jedynymi dwoma zawodnikami w historii, którzy rozpoczęli Turniej Kandydatów z doskonałym wynikiem 2/2 byli GM Max Euwe w 1953 roku i GM Tigran Petrosian w 1959 roku (żaden z nich nie wygrał jednak turnieju). Nepomniachtchi i Caruana bardzo starali się poprawić tę statystykę, ale ostatecznie zadowolili się podziałem punktów.

Tak się akurat złożyło, że zarówno Nepo, jak i Caruana byli poprzednimi przeciwnikami GM Magnusa Carlsena w meczu o Mistrzostwo Świata. Jeśli chodzi o ich poprzednie pojedynki bezpośrednie, to w ostatnich 10 rozegranych między sobą partiach klasycznych, dzisiejsi przeciwnicy zanotowali aż 9 remisów, włączając w to dwa remisy podczas poprzednich dwóch Turniejów Kandydatów. Cały punkt w pojedynku z Caruaną Nepomniachtchiemu udało się zdobyć w Zagrzebiu w 2019 roku.

Pomimo tego, że dzisiejsza partia zakończyła się remisem, teoretyczną walkę w partii włoskiej w debiucie wyraźnie wygrał Caruana. Pierwsze 16 posunięć wykonał w zaledwie sześć minut, podczas gdy jego przeciwnik potrzebował na to całą godzinę.

Amerykanin zdecydował się zagrać ruch 9...g5, który jest być może nieco zaskakujący, ponieważ współczesna teoria nie ocenia go szczególnie korzystnie. W jednym z kursów internetowych czołowy szachista GM Anish Giri tak skomentował ten ruch:

"Przez pewien czas było to bardzo popularne posunięcie, które próbował grać nawet Magnus Carlsen, gdy miało ono jeszcze jakąś wartość pod względem zaskoczenia przeciwnika. Myślę, że teraz jest już mniej więcej jasne, jak należy zareagować na ten agresywny ruch."

Giri nie wspomniał jednak o ruchu 10...Sg4, który będąc nowinką, okazał się być częścią niezwykle ryzykownej strategii Caruany.

Pozycja po ruchu 10...Sg4.

Po partii Caruana przyznał: "Wiedziałem, że 10...Sg4 będzie dla przeciwnika zaskoczeniem. Nie wiem, czy wiele osób analizowało ten ruch. 10...Sg4 jest na granicy przegranej, to było bardzo duże ryzyko z mojej strony. Nie jest to ruch przegrywający, prawdopodobnie nie jest nawet bardzo zły, ale na pewno jest wątpliwy. Liczyłem tutaj w pewnym sensie na element zaskoczenia."

10...Sg4 jest na granicy przegranej, to było bardzo duże ryzyko z mojej strony.
—Fabiano Caruana

Komentator GM Jon Ludvig Hammer był pod wrażeniem decyzji Nepomniachtchiego, który zdecydował się na ofiarę piona grając 15.d4: "Musiał zdobyć się na nie lada odwagę, aby próbować wywierać presję na czarne w pozycji, w której na pewno zakładał, że jest nadal w obrębie przygotowania Caruany".

Był to pierwszy moment, w którym Caruana musiał się dobrze zastanowić; podjęcie decyzji o zbiciu piona na 'd4' zajęło mu 1,5 minuty. Dwa ruchy później, zwycięzca Turnieju Kandydatów z 2018 roku, w końcu był zdany tylko na siebie: "Zaskoczył mnie tym ruchem 17.Wa3, nie spodziewałem się tego".

W miarę jak pozycja stawała się coraz ostrzejsza, wydawało się, że obaj zawodnicy mogą grać o wygraną - Caruana miał piona przewagi, a Nepomniachtchi dwa potencjalnie bardzo silne gońce.

Komentatorce IM Almirze Skripczenko również podobało się to, w jaki sposób poradził sobie Nepo. Po tym, jak zagrał 26.Hd1, powiedziała: "Podczas naszych partii mamy całkowitą obsesję na punkcie konkretnych wariantów, ale utrzymanie presji na szachownicy jest bardzo ważne. On nie chce grać konkretnego wariantu, tylko zwiększa presję".

Partia stała się jeszcze bardziej interesująca, gdy okazało się, że czarne mają możliwość poświęcić jakość na 'b2', ale zamiast tego zawodnicy zdecydowali się na powtórzenie posunięć i przed wykonaniem zamierzonego ruchu 31...Wg8 Caruana poprosił sędziego o uznanie remisu.

Is @FabianoCaruana considering the ...Rxb2!? exchange sacrifice?#FIDECandidates pic.twitter.com/KZmTZu76wj

— ChesscomLive (@ChesscomLive) June 18, 2022

(Tłumaczenie: Czy @Fabiano Caruana rozważa poświęcenie jakości ...Wxb2!? ?)

Caruana dodał po partii: "Myślałem, że moja pozycja jest bardzo dobra, w pewnym momencie wydawało mi się, że stoję znacznie lepiej, jednak nie mogłem znaleźć sposobu na dobre skoordynowanie moich figur".

Duda-Ding ½-½

Choć w 2020 roku Ding przegrał zarówno pierwszą, jak i drugą partię w Turnieju Kandydatów, to tym razem znacznie lepiej poradził sobie z porażką w pierwszej rundzie. Być może pomogła mu zmiana krzeseł (wolał zwykłe krzesło niż duże biurowe, które przygotowano dla zawodników), bo Ding grał dziś jak za starych dobrych czasów.

Chińczyk zdecydował się na swój solidny repertuar 1...e5 i na szachownicy mogliśmy zobaczyć kolejną partię włoską. Ding wykonał w debiucie kilka ciekawych manewrów hetmanem, a w okolicach 20. posunięcia według silnika stał nawet nieznacznie lepiej. Zresztą tak samo myślał również sam zawodnik.

Numer dwa na świecie niespodziewanie zagrał agresywne posunięcie 23....g5, z którym sam musiał mierzyć się we wczorajszej partii.

"Wygląda na to, że moje posunięcie 23...g5 nie jest zbyt dobre, ale nie wiem, gdzie popełniłem błąd" - powiedział po partii Ding. Ruch ten mógł mieć jednak efekt psychologiczny, gdyż Duda przecenił trochę pozycję czarnych. W końcowej pozycji Dingowi rzeczywiście bardziej podobała się pozycja białych.

Również ta partia, nieco niespodziewanie, zakończyła się trzykrotnym powtórzeniem pozycji. Była to decyzja Dudy, a Ding nie miał powodu, aby ją odrzucić. Dzięki temu przerwał swoją złą passę już w drugiej rundzie i rozpoczął turniej zdecydowanie lepiej, niż dwa lata temu.

"Szczerze mówiąc, nie jestem zbytnio zadowolony z tej partii" - przyznał po partii Duda. "W debiucie miałem przygotowaną ideę, która oczywiście nie dała mi żadnej obiektywnej przewagi, ale miałem nadzieję, że uda mi się uzyskać grywalną pozycję i jakoś go ograć. Sęk w tym, że nie czułem się w tej pozycji zbyt pewnie. W zasadzie nie wiedziałem, co mam robić!".

Duda zgodził się z tym, że jeśli ktokolwiek miał w partii szanse na lepszy wynik, to był to jego przeciwnik, dlatego ostatecznie był zadowolony z remisu. "Przegapiłem w tej partii sporo rzeczy. Nigdy w życiu nie znalazłbym kilku ruchów, które zagrał dzisiaj Ding!"

Nigdy w życiu nie znalazłbym kilku ruchów, które zagrał dzisiaj Ding!!
—Jan-Krzysztof Duda

Adnotacje - GM Rafael Leitao.

Rapport-Firouzja ½-½

Można powiedzieć, że w dzisiejszej partii Rapport sprawił Firouzji prezent urodzinowy, ponieważ nie zrealizował przewagi w wygranej dla siebie pozycji. Tak naprawdę Węgier mógł przechylić szalę na swoją korzyść aż dwukrotnie.

Rapport pozostał wierny swojej popularnej strategii polegającej na graniu nietypowych debiutów i przeciwko obronie sycylijskiej wybrał wariant 4.Hxd4, na co Firouzja odpowiedział również niezbyt popularnym ruchem 5...a6. Efekt zaskoczenia?

Do dziewiątego posunięcia można było zauważyć pewne niezwykłe podobieństwa do wczorajszej partii Rapporta: tym razem to Węgier wybrał strukturę Maroczego przeciwko obronie sycylijskiej i musiał stawić czoła wariantowi, w którym skoczek przechodzi na 'e7', a czarne planują wczesne pchnięcie piona c4-c5. 

Doprowadziło to do takiej samej struktury pionowej z izolowanym pionem czarnych na 'c6', jak w partii Duda-Rapport. Tutaj jednak czarne miały nieco lepsze ustawienie, ponieważ piona łatwo było ochronić dzięki harmonijnemu ustawieniu figur. Mimo to Rapport zdołał utrzymać lekką przewagę, aż do momentu, gdy na krótko przed pierwszą kontrolą czasu zawodnicy przeszli do końcówki z dwiema wieżami.

O ile poprzedniego dnia Firouzja bardzo dobrze poradził sobie w końcówce wieżowej grając z pionem mniej, to tym razem od razu popełnił błąd, wybierając zły plan gry. W końcówkach wieżowych często ważna jest aktywność, jednak tak szybkie oddanie słabego piona c6 w celu stworzenia możliwości kontrataku na skrzydle królewskim (32...Wa1, 33...Wh1) było zbyt niebezpieczne ze względu na inny, dobrze znany motyw: zdublowane wieże na siódmej linii.

Rapport miał wygrywającą pozycję, ale wybrał niedokładną kontynuację 38.Ke4, na którą poświęcił zaledwie 40 sekund, choć miał jeszcze 15 minut na zegarze (Firouzja wykonywał swoje ostatnie posunięcia mając na zegarze około minuty).

Gdy zawodnicy dotarli do kontroli czasu, Rapport dostał dodatkową godzinę na znalezienie zwycięskiej linii i po 25 minutach namysłu zdecydował się zagrać 41.Kf4. Silnik rzeczywiście pokazywał wygrywającą przewagę, ale linie, które podawał, nie były zbyt przekonujące. Czy nie był to przypadkiem tzw. efekt horyzontu?

Tak czy inaczej, pozycja była zbyt trudna do zrozumienia dla człowieka, nie mówiąc już o policzeniu wariantów. Partia wkrótce zaczęła zmierzać do remisu, choć jeszcze w jednym momencie słupek oceny skoczył w górę na korzyść białych. Długi wariant zaczynający się od 52.Kf5 prowadzi ostatecznie do pozycji w 61. posunięciu, która według tabeli końcówek jest wygrana dla białych - czy znajdzie się jakiś ochotnik, który to policzy?

Adnotacje - GM Rafael Leitao.

Nakamura-Radjabov 1-0

Od 2011 roku dwaj najstarsi uczestnicy turnieju zagrali ze sobą 14 razy, przy czym Naka dwukrotnie wygrał i nie doznał żadnej porażki. Wspomniane zwycięstwa odniósł w partiach przeciwko obronie sycylijskiej, jednak tym razem azerski GM zagrał solidne 1...e5. To jednak nie pomogło.

W partii ponownie byliśmy świadkami obrony berlińskiej, którą Nakamura tym razem rozgrywał od strony białych. W odróżnieniu od Caruany, nie wymienił gońca za skoczka z 'c6' (co jest obecnie główną linią), ale wybrał wariant, w którym białe nie oddają pary gońców. Radjabov był tym zdecydowanie zaskoczony i w pewnym momencie miał prawie godzinę mniej na zegarze od swojego przeciwnika.

Radjabov wykorzystał jednak ten czas bardzo owocnie, ponieważ był bardzo bliski wyrównania w 17. posunięciu. Nakamura najprawdopodobniej to zauważył, ponieważ nad swoim 18. posunięciem myślał aż 32 minuty, a na następny ruch poświęcił kolejne 19 minut, przez co jego przewaga na zegarze zniknęła niemal całkowicie.

Amerykanin znalazł jednak dobre wyjście z sytuacji i wymienił niebezpiecznego gońca z 'b6' za jego dotychczas nierozwiniętego odpowiednika z 'c1'.

Według silnika, czarne przez jakiś czas stały dobrze, ponieważ Nakamura wybrał zobowiązujące 21.d6 zamiast 21.Wd1, jednak brak czasu Radjabova zaczął odgrywać w partii coraz większą rolę. Na ostatnie trzy posunięcia przed kontrolą czasu zostały mu jedynie 54 sekundy, a na swój 40. ruch, który wykonał na dwie sekundy przed końcem czasu, miał jedynie 15 sekund. Przypominamy, że w Turnieju Kandydatów zawodnicy otrzymują 30-sekundowy dodatek dopiero po wykonaniu 60. posunięcia.

"Wygląda na to, że przez problemy z niedoczasem Radjabova, przewaga Hikaru w partii zwiększyła się" - powiedział IM Danny Rensch. W gruncie rzeczy tak właśnie było. Nakamura zdobył piona i dzięki temu miał duże szanse na wygraną. Ostatecznie udało mu się zrealizować przewagę i wygrał partię.

Adnotacje - GM Rafael Leitao.

Dzięki remisowi Dinga i wygranej Nakamury, każdy z zawodników nadal ma szanse na zwycięstwo w turnieju. W niedzielę czeka nas kolejna emocjonująca runda, w której Firouzja i Nakamura rozegrają swoją pierwszą w historii partię klasyczną.

Runda 2 - wyniki

Runda 3 - kojarzenia

Poprzednie artykuły:

• TK 2022, runda 1: Zwycięstwa Caruany i Nepomniachtchiego na początek turnieju
• Który z zawodników ma najlepsze wyniki po zakończeniu pandemii? (artykuł w j. ang.)
• Kto wygra Turniej Kandydatów: Analiza (artykuł w j. ang.)
• Kto wygra Turniej Kandydatów?
• Turniej Kandydatów 2022: Wszystkie niezbędne informacje