Szachowa notacja - język szachów!

Szachowa notacja to wygodny sposób, by śledzić partie tak, aby można je było odtworzyć w celu przeanalizowania motywów taktycznych, zrozumienia popełnionych błędów lub wprawienia w zachwyt swoich znajomych. Wypróbuj szachową notację w swojej kolejnej partii – przekonasz się, że nie ma nic bardziej satysfakcjonującego, niż postawiony w dobrym miejscu wykrzyknik przy ruchu, który wygrywa partię.

• Notacja algebraiczna
• Jak zapisać ruch
• Symbole specjalne
• Unikanie wieloznaczności
• Pozostałe symbole
• Darmowy blankiet zapisu partii

Notacja algebraiczna

Najprostszą i najpowszechniejszą formą szachowej notacji jest notacja algebraiczna. Wykorzystuje się w niej nazwy pól szachownicy – litery i cyfry.

Na powyższym diagramie biały król stoi na polu c3, a czarny król na polu h5.

Na poziomej linii nr 1, na początku partii stoją białe figury, natomiast czarne zaczynają na linii nr 8. Pionowe linie oznacza się literami, patrząc od strony białych, od lewej do prawej strony.

Ponadto, do oznaczenia figur używa się następujących wielkich liter:
K: król
H: hetman
W: wieża
G: goniec
S: skoczek
P: pionek (chociaż w notacji pomija się oznaczanie pionka)

Jak zapisać ruch

Aby zapisać ruch, piszemy symbol figury oraz pole, na które chcemy ją przestawić. Jeśli następuje bicie, dodajemy symbol x (lub dwukropek) przed polem, na którym to bicie następuje.

Na przykład, w tej partii pierwszym ruchem białych jest Sc3: skoczek idzie na pole c3. Czarne odpowiadają ruchem f5 (pamiętaj, w przypadku pionów, pomijamy pisanie litery P). Białe grają e4, a czarne biją piona, fxe4 (lub f:e4), pion z linii f bije na e4. Linia f zastępuje nazwę piona, ponieważ pomijamy zapis litery P. Białe odbijają, Sxe4 (lub S:e4). Reszta partii jest zapisana poniżej

... Sf6
S:f6+ g:f6
Hh5#

+ oznacza szacha, a # (lub X) mata.

Symbole specjalne

„:” lub „x”: bicie
„0-0”: krótka roszada
„0-0-0”: długa roszada
„+”: szach
„#” (lub „X”): mat
„!”: dobry ruch
„?”: słaby ruch

Aby podkreślić wagę danego ruchu, można dodać więcej wykrzykników i znaków zapytania.

Unikanie wieloznaczności

Zapis Wd1 nie wystarczy, aby stwierdzić o jaki ruch chodzi – która wieża ma wykonać ruch?

W sytuacjach, w których zwykła notacja nie jest jednoznaczna, dodajemy literę lub liczbę, aby wskazać początkowe pole figury, którą chcemy wykonać ruch. W naszym przypadku, problem rozwiąże zapis Wad1, który oznacza, że na pole d1 przesunie się wieża z linii a. Kiedy pion wykonuje bicie, zawsze musimy pamiętać o zapisaniu linii, na której stał przed biciem, tak jak w przypadku wspomnianych wcześniej posunięć fxe4 lub gxf6.

Pozostałe symbole

Obecnie większość graczy stosuje notację algebraiczną, choć można spotkać jej kilka wariantów:

Pełna notacja algebraiczna polega na podaniu pola, z którego ruszamy się figurą oraz pola, na które tę figurę stawiamy.

Notacja opisowa (starszy system) polega na nazywaniu pionowych linii od figur, które na nich stoją na początku partii. Na przykład linia c jest nazywana HG lub linią gońca hetmańskiego. Linie pionowe są natomiast zapisywane z perspektywy danego zawodnika. HC3 ze strony białych to HC6 ze strony czarnych.

Darmowy blankiet zapisu partii

Poniżej można pobrać darmowe blankiety zapisu partii, choć do zapisywania ruchów wystarczy nawet zwykła kartka w kratkę.