Artykuły
Nazwy bierek szachowych w innych językach

Nazwy bierek szachowych w innych językach

PedroPinhata
| 195 | Ciekawostki i zabawa

Choć zawsze można pozwolić na to, by nasze szachowe umiejętności mówiły same za siebie, dobrze jest jednak umieć porozumiewać się na tematy szachowe za pomocą słów. Biorąc pod uwagę fakt, że Chess.com podjęło współpracę z Duolingo, postanowiliśmy pokazać Wam, jakimi słowami określa się bierki oraz wybrane terminy szachowe w innych językach z całego świata.


Nazwy bierek szachowych i wybrane terminy szachowe w innych językach

Zacznijmy od nazw bierek. Poniżej znajduje się tabela, w której zamieściliśmy nazwy figur i kilku wybranych terminów szachowych w łącznie 11 językach. Taka wiedza może przydać się na przykład w sytuacji, gdy będziecie chcieli komuś zaimponować . W pierwszej części tabeli zamieściliśmy wersje w jęz. polskim, arabskim, francuskim, niemieckim, indonezyjskim oraz włoskim.

j. polski j. arabski j. francuski j. niemiecki j. indonezyjski j. włoski
Szachy الشطرنج Échecs Schach Catur Scacchi
Król الملك Roi König Raja Re
Hetman الوزير Dame Dame Menteri Donna
Wieża القلعة Tour Turm Benteng Torre
Skoczek الحصان Cavalier Springer Kuda Cavallo
Goniec الفيل Fou Läufer Gajah Alfiere
Pion البيدق Pion Bauer Pion Pedone
Szach الكش Échec au roi Schach Skak Scacco
Szach-mat الكش مات Échec et mat Schachmatt Skakmat Scacco Matto
Pat موت الملك خنقًا Pat Patt Stalemate / Pat Stallo
Roszada التبييت Roque Rochade Rokade Arrocco
Taktyka التكتيك في الشطرنج Tactique Taktik Taktik Tattica
Strategia الإستراتيجية في الشطرنج Stratégie Strategie Strategi Strategia
Otwarcie/debiut الافتتاح Ouverture Eröffnung Pembukaan Apertura
Promocja الترقية Promotion Umwandlung Promosi Promozione
Arcymistrz الجراند ماستر Grand Maître Großmeister Grandmaster Grande Maestro

A teraz czas na język koreański, portugalski, rosyjski, hiszpański i turecki.

Termin j. koreański j. portugalski j. rosyjski j. hiszpański j. turecki
Szachy 체스 Xadrez Шахматы Ajedrez Satranç
Król Rei Король Rey Şah
Hetman Dama Ферзь Dama Vezir
Wieża Torre Ладья Torre Kale
Skoczek 나이트 Cavalo Конь Caballo At
Goniec 비숍 Bispo Слон Alfil Fil
Pion Peão Пешка Peón Piyon
Szach 체크 Xeque Шах Jaque Şah çekmek
Szach-mat 체크메이트 Xeque-mate Мат Jaque mate Şah ve mat
Pat 스테일메이트 Afogamento Пат Ahogado Pat
Roszada 캐슬링 Roque Рокировка Enroque Rok atmak
Taktyka 전술 Táticas Тактика Táctica Taktik
Strategia 전략 Estratégia Стратегия Estrategia Strateji
Otwarcie/debiut 오프닝 Abertura Дебют Apertura Açılış
Promocja 승진 Promoção Превращение Coronación Terfi
Arcymistrz 그랜드 마스터 Grande Mestre Гроссмейстер Gran Maestro Büyükusta

Terminy szachowe - zapożyczenia z innych języków 

O dziwo, zdarza się również, że znamy pewne terminy szachowe w innych językach, ale tak naprawdę nie wiemy, co one dosłownie oznaczają. Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych terminów szachowych zapożyczonych z innych języków i ich znaczenie:

En Passant

Zacznijmy od wyrażenia en passant, które w jęz. angielskim w ogóle nie jest tłumaczone. Dosłowne znaczenie tych francuskich słów to „podczas przechodzenia", natomiast w jęz. polskim używamy zgrabniejszego sformułowania: „bicie w przelocie”. Termin ten określa specjalną zasadę bicia piona, który wykonuje ruch o dwa pola do przodu i staje obok piona przeciwnego koloru.

Fianchetto

W terminologii szachowej zarówno w języku angielskim, jak i polskim, słowo to nie jest tłumaczone. A czy wiedzieliście, że fianchetto to tak naprawdę zdrobnienie innego słowa w jęz. włoskim? Chodzi o słowo „fianco”, czyli „flanka” lub „strona”. Gdy wziąć to pod uwagę, termin fianchetto („mała flanka”) zaczyna nabierać sensu: mówimy o „fianchetto” gońca, gdy stawiamy go na flance, czyli z boku szachownicy, a nie w centrum. Po co jednak Włosi stosują zdrobnienie—dlaczego akurat „mała flanka”? Nie mam pojęcia. Być może są po prostu przyzwyczajeni do małych, ślicznych miejsc, np. Burano, i równie ślicznie i zdrobniale postanowili nazywać niektóre terminy szachowe...

Photo of Burano
Burano we Włoszech. Ładniejsze od fianchetto? Musisz ocenić to sam.

Zugzwang

Teraz przechodzimy do terminów pochodzących z jęz. niemieckiego, które są trudniejsze do wymówienia (przynajmniej dla osób mówiących po portugalsku, takich jak ja, czyli autor tego artykułu). Słowo zugzwang oznacza „konieczność wykonania ruchu” i nie dość, że trudno je wymówić, to jeszcze trudniej zauważyć taki motyw na szachownicy. Z drugiej strony, słowo to ma pewien rytm i brzmi fajnie, choć nie tak fajnie, jak słynna „nieśmiertelna partia zugzwangowa”, rozegrana przez GM Arona Nimzowitscha. Zdecydowanie polecam, by się z nią zapoznać. W terminologii szachowej zarówno w języku angielskim, jak i polskim, słowo to nie jest tłumaczone.

Zwischenzug

W terminologii szachowej w języku angielskim słowo zwischenzug nie jest tłumaczone, natomiast w jęz. polskim tłumaczymy je jako „wtrącony ruch”. Lepiej jednak nie sprawdzać jego znaczenia w internecie, ponieważ Google uważa, że ma ono coś wspólnego z pociągami... (niem. zug - pociąg [przyp. tłum.]).

Intermezzo

Jeśli język niemiecki jest jednak dla Was zbyt trudny (lub jeśli jecie akurat przepyszną pizzę), możecie też skorzystać z włoskiej wersji powyższego terminu. Gdy znajdziecie wtrącony ruch na szachownicy, podwińcie rękawy, usiądźcie wygodnie i dumnie zakrzyknijcie „intermezzo!”. Nie róbcie tego jednak podczas turnieju, bo możecie zostać z niego wykluczeni... 

Która nazwa w jęz. obcym podoba Wam się najbardziej? Koniecznie dajcie nam o tym znać w komentarzach!

PedroPinhata
Pedro Pinhata

Pedro Pinhata is the Writing Lead for Chess.com. He writes articles, feature announcements, event pages, and more. He has been playing chess since 2019 and lives in Brazil.

więcej od PedroPinhata
Quiz o Magnusie Carlsenie. Czy pobijesz wynik Nakamury?

Quiz o Magnusie Carlsenie. Czy pobijesz wynik Nakamury?

Dlaczego Anish Giri jest najbardziej niesamowitym szachistą w historii?

Dlaczego Anish Giri jest najbardziej niesamowitym szachistą w historii?