Шахматная натацыя - мова шахмат!
Шахматная натацыя - зручны спосаб запісваць партыі, каб іх можна было паўторна прайграць, вывучыць тактыку, зразумець памылкі, ці паказаць сваім сябрам. Паспрабуйце запісаць сваю наступную партыю і Вы ўбачыце, што няма нічога больш прыемнага, чым слушна пастаўлены клічнік пасля вырашальнага ходу ў партыі.
Алгебраічная натацыя
Самая простая і пашыраная форма запісу шахматных партый завецца алгебраічнай. Яна маркіруе сетку шахматнай дошкі літарамі і лічбамі.
На гэтай дыяграме белы кароль знаходзіцца на клетцы с3, а чорны кароль - на клетцы h5.
Першая гарызанталь (шэраг) - гэта край дошкі, дзе размешчаны белыя фігуры; чорныя знаходзяцца на 8-ай гарызанталі. Вертыкалі (лініі) пазначаюцца злева направа з боку белых.
Вялікія літары выкарыстоўваюцца для пазначэння фігур наступным чынам:
Kр: Кароль
В: Візір (Ферзь)
Л: Ладдзя
С: Слон
К: Конь
л: латнік (пешка) (але па агульнапрынятай практыцы "л" пры запісе звычайна апускаецца)
Як запісаць ход
Каб запісаць ход, пазначце назву фігуры і клетку, на якую яна ходзіць. Калі фігуру ўзялі, перад напісаннем канчатковай клеткі мы пішам знак "x", які пазначае "ўзяцце".
Прыкладам, у гэтай партыі першы ход белых - Кс3: конь ідзе на клетку с3. Чорныя адказваюць f5 (помніце, "л" апускаецца). Белыя гуляюць е4, і чорныя б'юць латніка fxe4, f рушыць на е4. Літара f замяняе пазначэнне латніка, бо "л" апускаецца. Белыя таксама бяруць Кxe4. Астатняя частка партыі запісана так:
... Кf6
Кxf6+ gxf6
Фh5#
+ знак для шаха, а # знак для мата.
Адмысловыя знакі
x: узяцце
0-0: кароткая ракіроўка
0-0-0: доўгая ракіроўка
+: шах
#: мат
!: добры ход
?: дрэнны ход
Большы лік знакаў "!" і "?" ставіцца для дадатковага акцэнту.
Пазбяганне неадназначнасці
Лd1 недастаткова, каб вызначыць, якая ладдзя робіць ход?
У сітуацыях, калі натацыя неадназначная, дадайце ў запіс дадатковую літару ці лічбу, якая паказвае дакладнае знаходжанне той фігуры, якая робіць ход. У нашым выпадку запіс Лad1, ладдзя з вертыкалі a на клетку d1, развязвае гэту праблему. Калі латнік б'е фігуру суперніка, заўсёды запісвайце вертыкаль, як мы зрабілі вышэй, напісаўшы fxe4 і gxf6.
Іншыя пазначэнні
Большасць гульцоў сёння карыстаюцца алгебраічнымі пазначэннямі, але ёсць некалькі варыянтаў:
Доўгія алгебраічныя пазначэнні паказваюць як клетку пачатковага размяшчэння, гэтак і клетку, на якую перамяшчаецца фігура.
Апісальная натацыя, больш старая сістэма, пазначае вертыкалі шахматнай дошкі назвамі фігур. Прыкладам, вертыкаль с завецца вертыкаллю ВС, то бок вертыкаллю візірнага слана. Гарызанталі пазначаюцца з боку кожнага гульца. Для белых ВС3 - тое ж, што для чорных ВС6.
Спампаваць Задарма Табліцу Шахматнай Натацыі
Вы можаце спампаваць дармовыя табліцы тут, ці купіць кнігу, накшталт гэтай, каб запісваць партыі, але пачаць можна і са звычайнага сшыткавага ліста.